Εφαρμογή της μεθόδου του “θεάτρου του καταπιεσμένου” ως εργαλείο στην ενημέρωση των μαθητών του σχολείου για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό

Ερευνητική Εργασία στη Β’ Λυκείου

Εφαρμογή της μεθόδου του “θεάτρου του καταπιεσμένου” ως εργαλείο στην ενημέρωση των μαθητών του σχολείου για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό.
Ερευνητική Εργασία στη Β’ Λυκείου

Αναστασία Πάτσιου
κοινωνιολόγος -εκπαιδευτικός 1ο ΓΕΛ Κοζάνης
2014-2015

Εισαγωγή
Τον Οκτώβριο 2014 παρακολούθησα το πρόγραμμα «διαφυγές» σε σεμινάριο στην Κοζάνη  από το Νίκο Γκόβα, το οποίο με ενθουσίασε. Στη συνέχεια προσπάθησα να εφαρμόσω τη διαδικασία στο μάθημά μου. Στα πλαίσια του μαθήματος «ερευνητική εργασία» με τους μαθητές της Β τάξης Λυκείου Κοζάνης διαπραγματευτήκαμε το θέμα της σχολικής βίας, συνθέτοντας και παρουσιάζοντας ως θεατρικό δρώμενο μια υπόθεση σχολικού εκφοβισμού, βασισμένη στο
«θεάτρου φόρουμ» του Αουγούστο Μπόαλ.
Συνθέσαμε θεατρικό δρώμενο με θέμα τη σχολική βία, σε πέντε σκηνές.

Το δρώμενο / «σκηνή μοντέλο»
Ένας μαθητής δέχεται τη σχολική βία και  σκέφτεται να εγκαταλείψει το σχολείο .

Σκηνή 1η: «η χαμένη σάκα».
Μια μαθήτρια βρίσκει μια εγκαταλελειμμένη σάκα στο σχολείο και την παραδίδει σε μια καθηγήτρια. Η καθηγήτρια ανακοινώνει στο κοινό το γεγονός και μαζί ερευνούν τη σάκα, όπου βρίσκουν σημειώματα απειλητικά, σκισμένα βιβλία και ενημερωτικά φυλλάδια για το μπούλιγκ. 
Σκηνή 2η: «το επεισόδιο»
Ένας μαθητής γίνεται θύμα σωματικής και λεκτικής βίας από συμμαθητή του, με την ανοχή και ενθάρρυνση των παρατηρητών-συμμαθητών του. 
Σκηνή 3η: «οι παρατηρητές συνομιλούν»
Οι παρατηρητές συνομιλούν για το γεγονός του εκφοβισμού, αποδίδοντας ευθύνη  στο θύμα, σχολιάζοντας τη συμπεριφορά του θύτη. Ένας μαθητής διαφοροποιείται και αναφέρεται θετικά στο θύμα, αλλά τελικά  δεν προβαίνουν  σε καμία ενέργεια.
Σκηνή 4η: «οι συμμαθήτριες προβληματίζονται»
Δυο κοπέλες συζητούν για το γεγονός του εκφοβισμού που παρατηρείται στο σχολείο, εκφράζουν το φόβο τους  και γι αυτό δεν αντιδρούν.
Σκηνή 5η: «το ημερολόγιο του μαθητή».
Ο μαθητής θύμα του εκφοβισμού γράφει σε μια σελίδα του ημερολογίου του τα συναισθήματά του και την απόφασή του να διακόψει το σχολείο.

Το Φόρουμ και η συζήτηση
1) Οι σκηνές ξαναπαίζονται με τη σειρά και παρεμβαίνουν οι θεατές όπου κρίνουν οι ίδιοι απαραίτητο. Δηλ. κατά τη διάρκεια του 2ου μέρους κατά το παίξιμο των
σκηνών οι θεατές αντικαθιστούν τον πρωταγωνιστή ώστε να δοθεί η καλύτερη δυνατή λύση στο πρόβλημα. 
2) Ακολουθεί συζήτηση των θεατών με τους ηθοποιούς-μαθητές (παρέμβαση του εκπαιδευτικού όπου χρειάζεται)-Εξαγωγή συμπερασμάτων-ανατροφοδότηση.

Συμπερασματικά σχόλια
Tο παραπάνω εγχείρημα λειτούργησε ως η βάση για την ευαισθητοποίηση των μαθητών για το πρόβλημα του εκφοβισμού. Η παρέμβαση από μαθητές, σε άλλους μαθητές πέτυχε καλύτερη αλληλεπίδραση. Είναι τελικά μια εναλλακτική πρόταση αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών του σχολείου, όπου οι μαθητές αναλαμβάνουν να παρέμβουν στην ενημέρωση για το φαινόμενο σε συμμαθητές τους αλλά και σε μαθητές του γειτονικού γυμνασίου.
Εφαρμόστηκε στη διάρκεια ολόκληρης της σχολικής χρονιάς 2014-15.
Παίχτηκε 8 φορές, σε 8 διαφορετικά τμήματα του 1ου Λυκείου Κοζάνης και του 6ου Γυμνασίου Κοζάνης.
Οι μαθητές-ηθοποιοί ήταν 12. Οι διάλογοι, η επιλογή της μουσικής επένδυσης, η σκηνική υποστήριξη έγινε από το τμήμα συνολικά (22 μαθητές)

Παρατηρήθηκαν τα εξής:
Αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών του τμήματος, καλύτερες σχέσεις, συμμετοχή στη διαδικασία ακόμα και από παραδοσιακά αδιάφορους, συνεργασία, βελτίωση των δεξιοτήτων τους.
Ευαισθητοποίηση για το θέμα του εκφοβισμού, εκμάθηση αποτελεσματικών τρόπων διαχείρισης της εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
Οι μαθητές από τη διαδικασία ένιωσαν  χαρά, ευχαρίστηση, αίσθηση ότι βοήθησαν, ένιωσαν σημαντικοί, συνεργάστηκαν με τους συμμαθητές τους. Η τάξη λειτούργησε με ομαδικότητα και συνεργασία.
Οι μαθητές λειτούργησαν ως μέντορες στους μαθητές των άλλων τμημάτων, αλληλεπίδρασαν, τους ενημέρωσαν και τους καθοδήγησαν, χωρίς τελικά να κρίνεται απαραίτητη η παρέμβαση του εκπαιδευτικού. Δηλ. αυτενέργησαν αποτελεσματικά.
Αυτό αποδεικνύει τη χρησιμότητα του θεάτρου στην εκπαιδευτική διαδικασία και της δικής σας συμβολής σε αυτό.

Ευχαριστώ τον κο Γκόβα για τις γνώσεις που έλαβα.

Αναστασία Πάτσιου, κοινωνιολόγος Κοζάνη, 2015