Διεθνής Συνδιάσκεψη 2008
Θέατρο και εκπαίδευση στο κέντρο της σκηνής
ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: Θέατρο και σχολείο
Αναλυτικό πρόγραμμα, αξιολόγηση, αρχική εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών, μάθηση μέσα από project, διαθεματικότητα, καλλιτέχνες στα σχολεία, αισθητική αγωγή και μάθηση.
Patrice Baldwin, εκπαιδευτικός θεάτρου/δράματος, πρόεδρος του National Drama, Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ)
Steven Clark, καθηγητής αγγλικής φιλολογίας και θεατρικών σπουδών, συντονιστής της Επιτροπής Προγραμμάτων του IDEA, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων της ANRAT, Γαλλία (ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ)
Ömer Adıgüzel, Σχολή Παιδαγωγικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, Τουρκία «Η ανάπτυξη του δημιουργικού θεάτρου στην Τουρκία: Θέματα και προκλήσεις»
Άλκηστις, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Μίρκα Γεμεντζάκη, σκηνοθέτης «Τα παιδιά μάς διδάσκουν»
İsmail Güven, Associate Professor, Τμήμα Διδασκαλίας Κοινωνικών Σπουδών, Σχολή Παιδαγωγικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Άγκυρας, Τουρκία «To δημιουργικό θέατρο στη διδασκαλία του μαθήματος της κοινωνικής αγωγής»
Andy Kempe, Senior Lecturer, Institute of Education, University of Reading, Ηνωμένο Βασίλειο «Κατανοώντας το θέατρο/δράμα γινόμαστε πιο αποτελεσματικοί δάσκαλοι»
Μαίη Κοκκίδου, (PhD, M.Ed.), διδάσκουσα στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας &
Παναγιώτα Χατζηκαμάρη, εκπαιδευτικός, εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού
«Το σχολείο ως εργαστήριο τέχνης και δημιουργίας: μία ολιστική προσέγγιση στο πεδίο της αισθητικής αγωγής»
Παναγιώτα Κοταρίνου, μαθηματικός, ΜΑ στη Διδακτική των Μαθηματικών, Δέσποινα Κουτλή, φυσικός, υπεύθυνη σχολικής βιβλιοθήκης &
Νατάσα Χρυσανθάκη-Αποστολοπούλου, φιλόλογος, ΜΑ στην Εκπαιδευτική Αξιολόγηση «Η συμβολή της δραματικής τέχνης στη διδασκαλία των μαθηματικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση»
Λάκης Κουρετζής, παιδαγωγός, σκηνοθέτης, συγγραφέας «Το θεατρικό παιχνίδι: διάσταση της αγωγής μέσα από το θέατρο»
Shifra Schonmann, Professor, Εργαστήριο Έρευνας για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Σχολή Παιδαγωγικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Haifa, Ισραήλ «Ποιος είσαι, δάσκαλε θεάτρου; Δελτίο ταυτότητας χωρίς ταυτότητα»
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ
«Η ανάπτυξη του δημιουργικού θεάτρου στην Τουρκία: Θέματα και προκλήσεις»
Ömer Adıgüzel, Σχολή Παιδαγωγικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, Τουρκία
Σκοπός της εισήγησης είναι να παρουσιάσει την τρέχουσα κατάσταση και την πρόοδο που παρατηρείται στην εφαρμογή του δημιουργικού θεάτρου ως καλλιτεχνικής μορφής και μεθόδου στα μαθήματα στην Τουρκία, σε σχέση με την αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα. Γι’ αυτό το σκοπό περιλαμβάνει και μια γενική παρουσίαση του τουρκικού εκπαιδευτικού συστήματος. Η ανάγκη για δημιουργικότητα είναι κοινή σε όλους τους πολιτισμούς. Ο σημαντικότερος ρόλος της εκπαίδευσης είναι να δημιουργήσει περιβάλλον που να διαπλάθει τα άτομα, έτσι ώστε να γίνουν υπεύθυνοι και ολοκληρωμένοι πολίτες, με τη δική τους πολιτιστική ταυτότητα και την ικανότητα να διευρύνουν τη δημιουργικότητά τους. Σε αυτό το περιβάλλον, τα άτομα πρέπει να βρουν υποστήριξη για να αναπτύσσονται, να μπορούν να ερμηνεύουν και να κατανοούν τον κόσμο που τους περιβάλλει και να λειτουργούν στην κοινωνία με τρόπο παραγωγικό. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στο μεγάλο όγκο πληροφοριών, την αποστήθιση, τη μονόπλευρη απόδοση των γεγονότων, ένα σύστημα που παραμελεί τις αισθητηριακές πτυχές της διδασκαλίας και στο οποίο ο μαθητής δε μαθαίνει να καταλήγει σε συμπεράσματα μέσα από τη δοκιμή και το λάθος, δημιουργεί ένα αίσθημα ελλείμματος για όποιον προσπαθεί να καλλιεργηθεί ως υπεύθυνος ενήλικας.
«To δημιουργικό θέατρο στη διδασκαλία του μαθήματος της κοινωνικής αγωγής»
İsmail Güven, Associate Professor, Τμήμα Διδασκαλίας Κοινωνικών Σπουδών, Σχολή Παιδαγωγικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Άγκυρας, Τουρκία
Σκοπός της εισήγησης είναι να αναλύσει τις δυνατότητες που προσφέρει η χρήση του δημιουργικού θεάτρου στο μάθημα της κοινωνικής αγωγής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το δημιουργικό θέατρο χρησιμοποιώντας το παιχνίδι, δηλαδή το φυσικό μέσο έκφρασης των παιδιών, αποτελεί ένα πεδίο με τις δικές του τεχνικές και μεθόδους και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναπτύξει τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών μέσω του μαθήματος της κοινωνικής αγωγής. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με την πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής και τις τυπικές σχέσεις. Οι κοινωνικές σχέσεις και η επικοινωνία διέπονται από αυστηρούς κανόνες. Το δημιουργικό θέατρο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση βοηθά τα παιδιά να υιοθετήσουν αντιδράσεις πιο εκφραστικές και αυθόρμητες, ώστε να προσαρμοστούν καλύτερα στο νέο γι’ αυτά κόσμο. Τα παιδιά μάς δείχνουν τη δική τους ερμηνεία αυτού του κόσμου στη μουσική, τα τραγούδια και σε ιστορίες που αφηγούνται μέσα από την κίνηση και τις θεατρικές τεχνικές. Αυτές οι εμπειρίες τα βοηθούν να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με άλλους, να εκφράζουν τις ιδέες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους χρησιμοποιώντας ποικίλα σύμβολα σε διαφορετικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Μέσω της αυτοσχέδιας μουσικής και του θεατρικού παιχνιδιού, τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά και μπορούν να αναπαραστήσουν αυτά που ήδη γνωρίζουν και τον τρόπο που σκέφτονται, χρησιμοποιώντας στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων με σκοπό να εκφράσουν τις ιδέες τους με διαφορετικούς τρόπους. Το δημιουργικό θέατρο μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα των παιδιών να ερμηνεύουν τις κοινωνικές σχέσεις και συμβάλλει σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής τους, συμπεριλαμβανομένης και της ακαδημαϊκής μάθησης.
«Κατανοώντας το θέατρο/δράμα γινόμαστε πιο αποτελεσματικοί δάσκαλοι»
Andy Kempe, Senior Lecturer, Institute of Education, University of Reading, Ηνωμένο Βασίλειο
Στην εισήγηση αυτή θα παρουσιαστεί μια προσέγγιση της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών θεάτρου, η οποία βασίζεται στην κατανόηση της σημειολογίας του θεάτρου. Η εισήγηση στηρίζεται στους παρακάτω συλλογισμούς: Αν και μερικοί άνθρωποι έχουν κλίση προς τη διδασκαλία και ορισμένα στοιχεία της προσωπικότητάς τους τους βοηθούν στο συγκεκριμένο επάγγελμα, μπορούν να βελτιώσουν τη διδασκαλία τους εστιάζοντας την προσοχή τους σε συγκεκριμένες δεξιότητες, που μπορούν να καλλιεργηθούν ακόμα περισσότερο. Η διδασκαλία δεν ταυτίζεται με την υποκριτική, αν και απαιτούνται διάφορες παραστατικές δεξιότητες, καθώς και εποπτεία της τάξης ή του χώρου στον οποίο γίνεται το μάθημα του θεάτρου/δράματος ως χώρου παράστασης. Εάν ισχύουν τα παραπάνω, τότε ο αποτελεσματικός εκπαιδευτής πρέπει να ξέρει πώς να αποδομήσει την παραστατική πράξη της διδασκαλίας και να είναι σε θέση να καθοδηγήσει τους εκπαιδευόμενους, καθώς αυτοί ασκούν και αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του θεάτρου. Όπως ακριβώς το θέατρο καθηλώνει το ακροατήριο και επικοινωνεί μαζί του μέσα από ένα σύνθετο πλέγμα σημάτων (ακουστικά, οπτικά, χωροχρονικά), έτσι και η αποτελεσματική διδασκαλία και η μάθηση προϋποθέτουν διαδραστική σχέση όχι μόνο με όσα λέγονται, αλλά και με το «πώς λέγονται» σε δεδομένο περιβάλλον διδασκαλίας. Σ’ αυτήν την εισήγηση θα προσπαθήσω να περιγράψω πώς μπορούν οι εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί να διδαχθούν τρόπους να βελτιώνουν το σχεδιασμό και την παράδοση των μαθημάτων θεάτρου και των θεατρικών εργαστηρίων, εφαρμόζοντας τις αρχές της σημειολογίας στην τάξη τους.
«Το σχολείο ως εργαστήριο τέχνης και δημιουργίας: μία ολιστική προσέγγιση στο πεδίο της αισθητικής αγωγής»
Μαίη Κοκκίδου (PhD, M.Ed.), μουσικός, νηπιαγωγός, ειδική επιστήμονας και διδάκτορας του Π.Τ.Δ.Ε., Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παναγιώτα Χατζηκαμάρη, εκπαιδευτικός, εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού
Ο όρος αισθητική αγωγή επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Οι διαφορετικές θεωρήσεις προδιαγράφουν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της διδακτικής των τεχνών, δίνουν άλλες προτεραιότητες στην προετοιμασία των δασκάλων της αισθητικής αγωγής και συσχετίζουν με διαφορετικό τρόπο τη θεωρία και τη δράση στην εκπαιδευτική πράξη. Αλλά όλες συγκλίνουν στο γεγονός ότι η μουσική, η θεατρική και η εικαστική παιδεία, κατά τον έναν ή τον άλλο τρόπο, διέπονται από κοινό τρόπο αντίληψής τους. Ο ισχυρισμός ότι οι κανόνες και η φιλοσοφία των τεχνών έχουν έναν κοινό τόπο, που μπορεί να θεωρηθεί ως η βάση της αισθητικής αγωγής, γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Η αισθητική αγωγή είναι ένας τρόπος διαισθητικής μάθησης, γίνεται αντιληπτή μέσω των αισθήσεων και είναι σημαντική για την ανάπτυξη της ανθρώπινης συνείδησης. Στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις ολιστικού τύπου καταργούνται οι τεχνητές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των διαφόρων πεδίων και οι ποικίλες όψεις ενός αναλυτικού προγράμματος συναντιούνται και δημιουργούν σχέσεις με νόημα. Στα ολιστικά προγράμματα εμπλέκονται με τον ομαλότερο τρόπο, μέσα από εμπειρίες μάθησης, το σώμα, οι αισθήσεις, οι γνώσεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η διαίσθηση των μαθητών. Η φιλοσοφική-μεθοδολογική-παιδαγωγική αρχή της θεώρησής μας είναι ότι η πρώτη επαφή των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας με την τέχνη πρέπει να γίνεται μέσω ενοποιημένων προγραμμάτων αισθητικής αγωγής. Δεν είναι φυσικό να βάλουμε τα μικρά παιδιά να παλέψουν με τις έννοιες, αλλά είναι απολύτως θεμιτό να τα εμπλέξουμε σε ένα παιχνίδι μέσα από το οποίο θα βιώσουν τις έννοιες, θα εξοικειωθούν με τις τεχνικές και θα περάσουν στο στάδιο της εφαρμογής και της δημιουργίας κατά τρόπο αβίαστο και ελκυστικό. Και αυτό το παιχνίδι θα διεγείρει το αισθητικό κριτήριο των μαθητών, θα τους ενθαρρύνει να σχηματίσουν αισθητικές απόψεις και εκτιμήσεις και θα τους προσφέρει ερεθίσματα που κινητοποιούν όλο τους το είναι. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζουμε το θεωρητικό υπόβαθρο και τους άξονες εφαρμογής ενός ολιστικού/ενοποιημένου προγράμματος αισθητικής αγωγής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να ωθήσουμε το παιδί να επικοινωνήσει και να εκφραστεί μέσω της τέχνης -αξιοποιώντας είτε συνθετικά είτε εναλλακτικά τα υλικά και τις τεχνικές των εικαστικών τεχνών, του θεάτρου, του χορού και της μουσικής- και να το εφοδιάσουμε με την απαραίτητη γνώση και τα μέσα, ώστε να προχωρήσει σε δημιουργικές διαδικασίες. Ο απώτερος στόχος είναι να θεμελιώσουμε μια στερεή, καλή, ουσιαστική και γόνιμη σχέση του παιδιού με την τέχνη, η οποία, ως αυθύπαρκτη και μόνιμη ανάγκη του παιδιού, θα έχει κάθε λόγο να εξελίσσεται και πέρα από το σχολικό χώρο και τα «μαθήματα» αισθητικής αγωγής.
«Η συμβολή της δραματικής τέχνης στη διδασκαλία των μαθηματικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση»
Παναγιώτα Κοταρίνου, μαθηματικός, MA στη Διδακτική των Μαθηματικών
Δέσποινα Κουτλή, φυσικός Νατάσσα Χρυσανθάκη-Αποστολοπούλου, φιλόλογος, MA στην Εκπαιδευτική Αξιολόγηση
Τόσο στα επίσημα αναλυτικά προγράμματα όσο και στη συνείδηση εκπαιδευτικών και μαθητών τα μαθηματικά φαίνεται να μη σχετίζονται με το θέατρο, τη λογοτεχνία ή το εκπαιδευτικό δράμα. Σε μια προσπάθεια σύνδεσης τους πραγματοποιήσαμε μια έρευνα δράσης σε ένα τμήμα της Α’ Λυκείου του σχολείου μας, το σχολικό έτος 2005-2006, με σκοπό να διερευνήσουμε και να αξιολογήσουμε την επίδραση της δραματικής τέχνης και της λογοτεχνίας στη διδασκαλία των μαθηματικών. Από τη βιβλιογραφία γνωρίζαμε τη σπουδαιότητα της παιδικής λογοτεχνίας στη διδασκαλία των μαθηματικών (Griffiths 1991, Siegel 1996, Jenner 2000, Ameis 2002, Jenner 2002, Whitin 2002) καθώς και τη θετική επίδραση που μπορούν να έχουν οι ιστορίες στην εκμάθηση των μαθηματικών (Borasi 1990, Borasi 1998, Siegel 1996 b, Siegel 1998). Επιλέξαμε λοιπόν να διαβάσουμε στα παιδιά στο μάθημα της γεωμετρίας αποσπάσματα από το έργο μαθηματικής λογοτεχνίας του Denis Guedj Τα αστέρια της Βερενίκης. Η ανάγνωση αυτή αποτέλεσε την αφορμή για το ανέβασμα της θεατρικής παράστασης με τίτλο Μια πανέμορφη ιστορία- Η μέτρηση της Γης από τον Ερατοσθένη, που βασίστηκε στους διαλόγους του βιβλίου που αναφέραμε. Πραγματοποιήσαμε την παράσταση θεωρώντας ότι μπορούσε να αποτελέσει μία από τις εναλλακτικές προτάσεις στη διδασκαλία των μαθηματικών, διότι, όπου αξιοποιήθηκε η δραματική τέχνη στη διδασκαλία των μαθηματικών είτε υπό μορφή θεατρικής παράστασης είτε υπό μορφή εκπαιδευτικού δράματος, τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα θετικά και ως προς την κατανόηση μαθηματικών εννοιών και τη θετική στάση απέναντι στα μαθηματικά (Tulej 1990, Παπαδάκη 2001, Παπαδάκη 2007, Ufuktepe 2002, Duatepe, 2004, Duatepe, 2004b). Η θεατρική αυτή παράσταση για την Αλεξάνδρεια της ελληνιστικής περιόδου αποτέλεσε το έναυσμα για το project Ελληνιστική Αλεξάνδρεια: Ο Φάρος της Γνώσης, που είχε στόχο τη γνωριμία των παιδιών με τον ελληνιστικό κόσμο μέσα από τα μαθήματα της Ιστορίας, των αρχαίων και νέων ελληνικών, των μαθηματικών, των θρησκευτικών και της πληροφορικής. Γνωρίζαμε επίσης ότι η δραματική τέχνη στην εκπαίδευση (drama in education) αποτελεί μια νέα προσέγγιση στην παιδαγωγική πράξη (Άλκηστις 1998, Άλκηστις 2000, Σέργη 1991, Wagner 1999, Wooland 1999) και ότι πολλές από τις τεχνικές της δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση προσφέρονται για τη μάθηση στις φυσικές επιστήμες (Άλκηστις 2005, Tveita) και στα μαθηματικά (Duatepe, 2004, Duatepe, 2004b Pennington 1999). Θεωρώντας ότι η δημιουργία λεκτικής διαμάχης μεταξύ μαθητών-τριών μπορεί να διευκολύνει την απόκτηση της γνώσης και την ανάπτυξη της κρίσης τους, καθώς και ότι ένας αγώνας επιχειρηματολογίας, μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων (role playing debate), μπορεί να ζωντανέψει το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκε μια μαθηματική θεωρία (Snider 2006), πραγματοποιήσαμε «Αγώνα Επιχειρηματολογίας», ο οποίος αποτελούσε προσομοίωση αντιπαράθεσης στην Εθνοσυνέλευση κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Η αντιπαράθεση αυτή που αφορούσε την επιλογή μονάδας μήκους δημιούργησε την ανάγκη μιας εκ νέου μέτρησης ενός μεσημβρινού της Γης. Από τα ερωτηματολόγια και τις συνεντεύξεις συμπεράναμε ότι τα παιδιά με τις δραστηριότητες αυτές είδαν μια διαφορετική όψη των μαθηματικών και έγινε θετικότερη η στάση τους απέναντι σε αυτά. Τα παιδιά, με τη θεατρική παράσταση, βίωσαν τον προβληματισμό του ίδιου του Ερατοσθένη για τη λύση ενός πραγματικού προβλήματος, γεγονός που τους οδήγησε και στην κατανόησή της. Ενέταξαν τη γεωμετρία στο ιστορικό της πλαίσιο και διαπίστωσαν ότι είναι πράγματι προϊόν της ανθρώπινης εμπειρίας.
«Το θεατρικό παιχνίδι: διάσταση της αγωγής μέσα από το θέατρο»
Λάκης Κουρετζής, παιδαγωγός, σκηνοθέτης, συγγραφέας
Το Θέατρο ας μην το βλέπουμε μόνο ως κείμενο, ως «σκηνοθεσία» ενός δεδομένου έργου ή απλά διεκπεραίωση ρόλων. Θέατρο για παιδιά δε σημαίνει μόνο παράσταση. Είναι μια διαδικασία περίπλοκη, κοινωνική, βαθύτατα παιδευτική, που αγγίζει τις αρχετυπικές ανάγκες του ανθρώπου για δράση (παιχνίδι), παραλλαγή και θέατρο του κόσμου. Το θεατρικό παιχνίδι είναι μια μορφή θεάτρου της επινόησης, θεάτρου ατμόσφαιρας, πολύτεχνης δράσης, έκφρασης και επικοινωνίας. Η δομή και τεχνικές του θεατρικού παιχνιδιού το καθιστούν δυναμικό μέσο στην παιδευτική διαδικασία και στην εκπαιδευτική-διδακτική πράξη. Αποτελεί ένα είδος «διαμαθήματος» το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα το μαθήματα. Διαφέρει από την καθιερωμένη θεατρική παραστασιολογία των σχολικών παραστάσεων, όπου στο κέντρο αυτής της δραστηριότητας ευρίσκεται η απο-μίμηση, όπου το προσωπικό στοιχείο εκμηδενίζεται από την προσπάθεια που κάνουν οι ενήλικες να παίξουν τα παιδιά σαν να ήταν ενήλικες, να «μοιάσουν» και όχι να νιώσουν, να παίξουν ένα ρόλο σύμφωνα με την «άποψη» κάποιου, χωρίς περιθώρια επιλογών, δυνατοτήτων αυτοέκφρασης, δίχως καν να έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα και την αίσθηση της κίνησης, να κινούνται, δηλαδή, «σκηνικά». Η θεατρική αγωγή στο σχολείο δεν μπορεί να απευθύνεται μόνο σε χαρισματικά παιδιά, σ' εκείνα που μπορούν να ανέβουν στη σκηνή. Η θεατρική αγωγή δεν είναι σκηνική αγωγή, τρόπος να μάθουν τα παιδιά να παίζουν θέατρο, αλλά διά του θεάτρου να εισέρχονται στο χώρο της έκφρασης, της ανακάλυψης των όποιων δημιουργικών ικανοτήτων διαθέτουν, και δια του θεατρικού παιχνιδιού να αντιληφθούν και να νιώσουν, να ανακαλύψουν και να βιώσουν τη γνώση. Επειδή «δια τοις μιμίμασιν ο άνθρωπος γνωρίζει και επί τοις μιμίμασιν χαίρει» (Αριστοτέλης). Επειδή το «παίζειν» εστί τέρψη ηδονής και τέρψη γνώσης. Οι σύγχρονες τάσεις στην Παιδαγωγική Θεάτρου αποτελούν ταυτόχρονα στοιχεία της σύγχρονης εκπαιδευτικής διαδικασίας.