Κώδικες Υπό Σκιάν
Αγλαΐα Νάκα Θεατρολόγος
Χρήστος Ραχιώτης Ηθοποιός, Εμψυχωτής, Εκπαιδευτικός
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Στο Διεθνές Συνέδριο "Θέατρο & Συμπεριληπτική Εκπαίδευση"
Αθήνα 21, 22, 23 Μαρτίου 2025
Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση
Γλώσσα: Ελληνικά
Θέσεις περιορισμένες
Σύντομη περιγραφή
Εισαγωγή
Το «Κώδικες Υπό Σκιάν» είναι μια ψηφιακή εγκατάσταση και πρόγραμμα ευαισθητοποίησης της ευρύτερης κοινότητας για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Με την προβολή οπτικοακουστικού υλικού με θέμα μη προβεβλημένα κοινωνικά προβλήματα (π.χ. Ανιθαγένεια) και την αξιοποίηση βιωματικών δραστηριοτήτων, τεχνικών θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος, στοχεύει στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και τη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Οι στόχοι που ορίστηκαν είναι:
1. Πώς μπορεί να απεικονιστεί εικαστικά το θέμα με τη χρήση νέων τεχνολογιών,
2. Ο ρόλος του θεατή σ’ ένα καλλιτεχνικό έργο με κοινωνικό προβληματισμό
3. Η δραστική εξέλιξη του ρόλου του επισκέπτη, από παθητικό θεατή σε δημιουργό.
Επιχειρούμε μια "συνάντηση" με τους ανθρώπους χωρίς ιθαγένεια. Τους αόρατους (κοινωνικά) ανθρώπους. Μια συμβολική σύνθεση συνύπαρξης με αντεστραμμένους όρους. Γίνονται αυτοί οι πρωταγωνιστές κι εμείς οι σκιές.
Το εργαστήριο
Α’ Μέρος: Όταν οι συμμετεχουσες/-οντες μπαίνουν στο χώρο της εγκατάστασης, βλέπουν ένα τραπέζι πάνω στο οποίο υπάρχουν ατομικές κάρτες – αιτήσεις για ιθαγένεια. Όλες έχουν πάνω τους σφραγίδα απόρριψης. Όλες έχουν το δικό τους QR code. Δίπλα στις καρτέλες υπάρχει ένας σαρωτής (barcode scanner). Είναι το μέσο με το οποίο ο θεατής επιλέγοντας μια καρτέλα και σκανάροντάς την παρακολουθεί την ιστορία του «κατόχου» της (της καρτέλας).
Επιλέγουμε τη χρήση ενός μηχανήματος (barcode scanner) που συμβολίζει την ταχύτητα της πληροφορίας όσον αφορά στην περιγραφή ενός προϊόντος. Με βάση την αντιστοιχία κώδικα - αριθμού, παίρνουμε πληροφορίες για τους ανθρώπους που, στερούμενοι τον «προσωπικό» τους αριθμό (π.χ. αριθμό ταυτότητας , διαβατηρίου, Α.Φ.Μ.), η σύγχρονη κοινωνική δομή τους καθιστά αόρατους.
Με το πάτημα της σκανδάλης του barcode scanner μας αποκαλύπτεται η ιστορία κάποιου κοινωνικά αόρατου ανθρώπου και ταυτόχρονα γίνεται η συμβολική αντιστροφή ρόλων, καθώς μια φωτογραφική κάμερα αιχμαλωτίζει τη σκιά μας στο κάδρο του οπτικοακουστικού μηνύματος του ανθρώπου που μας αφηγείται την ιστορία του.
Με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων (υπολογιστές, φωτογραφική κάμερα, projector, ψηφιακό σαρωτή) τους παρακολουθούμε να αφηγούνται την προσωπική τους οδύσσεια για να αποκτήσουν ιθαγένεια. Μεταφερόμαστε στο δικό τους περιβάλλον, με αυτούς πια να αποτελούν ζωντανές - δυναμικές εικόνες. Στο κάδρο αυτό (φωτογραφικό υλικό) οι πόλοι αντιστρέφονται. Οι "αόρατοι" άνθρωποι είναι οι πρωταγωνιστές κι εμείς έχουμε τον ρόλο του περαστικού, της αμέτοχης σκιάς.
Β’ Μέρος: Οι συμμετέχοντες αφού ολοκληρώσουν τη διαδρομή της εγκατάστασης συγκεντρώνονται στον χώρο του βιωματικού εργαστηρίου. Το εργαστήριο ξεκινάει με παιχνίδια για ζέσταμα και γνωριμία προκειμένου οι συμμετέχοντες να περάσουν από την ατομική εμπειρία της εγκατάστασης στη συλλογική εμπειρία της ομάδας. Στη συνέχεια με τη χρήση δυο αντικειμένων που συμβολίζουν το φως και τη σκιά (ένα κίτρινο μπαλάκι, ένα μπλε μπαλάκι) οι συμμετέχοντες μέσω κινητικών παιχνιδιών παίρνουν το έναυσμα για τον στοχασμό σε σχέση με τη δική τους εμπειρία της ορατότητας και της α- ορατότητας, αρχικά σε επίπεδο συναισθήματος «πότε εγώ νιώθω ορατός; Πότε εγώ νιώθω αόρατος;». Το συναίσθημα εξελίσσεται σιγά σιγά σε μια ισχυρή ταυτότητα «πότε είμαι ορατός;» «πότε είμαι αόρατος;», η οποία με τη σειρά της οδηγείται στην έννοια του προνομίου και του μη προνομίου. Προχωρώντας στο κύριο μέρος του εργαστηρίου φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου τοποθετούνται στο πάτωμα, και ανάμεσά τους φράσεις των «αόρατων ανθρώπων». Με παιχνίδια ρόλων και τεχνικές της ανίχνευσης σκέψης οι συμμετέχοντες καλούνται να μπούνε στα παπούτσια του «άλλου» , του «ξένου», του «αόρατου» και να γίνουν η φωνή του, κυριολεκτικά. Οι ιστορίες εκτέθηκαν, οι φωνές ακούστηκαν, οι «αόρατοι» για πρώτη φορά έγιναν «ορατοί» και μετά τι; Η τελευταία δραστηριότητα που ολοκληρώνει το εργαστήριο θα οδηγήσει τους συμμετέχοντες, ως οι εαυτοί τους ξανά πια, διαμέσου ενός διαδρόμου (συνείδησης) να αποφασίσουν τη συνέχεια όλων των «αόρατων» που ήρθαν σε επαφή κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου και πώς οι ίδιοι μπορούν να την επηρεάσουν. Ακολουθεί ανατροφοδότηση.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το εργαστήριο περιλαμβάνει ασκήσεις με πιθανή σωματική επαφή.
Η Αγλαΐα Νάκα γεννήθηκε στην Λάρισα. Αποφοίτησε από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών το 2010. Εδώ και 14 χρόνια εργάζεται ως θεατρολόγος. Σχεδιάζει και εμψυχώνει θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα και βιωματικά εργαστήρια σε ομάδες παιδιών, εφήβων και ενηλίκων σε συνεργασία με ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Έχει διδάξει επίσης θεατρική αγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σκηνοθετεί παραστάσεις ενηλίκων και παιδικού θεάτρου και συμμετέχει ως ηθοποιός σε παραστάσεις παιδικού θεάτρου, forum theater και performances. Είναι συνεργάτιδα του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση εμψυχώνοντας προγράμματα και συμμετέχοντας σε παραστάσεις του.
Ο Χρήστος Ραχιώτης από το 2003 ζει κι εργάζεται στα Χανιά (με εξαίρεση τη περίοδο 2010-16). Ως ηθοποιός (Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Αρχή» 1998), εργάζεται από το 1989, δοκιμάζοντας διαφορετικά είδη θεάτρου. Έχει συμμετάσχει σε θεατρικές παραστάσεις, τηλεοπτικές σειρές, εκπομπές (τηλεοπτικές και διαδικτυακές, μεταγλωττίσεις και κινηματογραφικές ταινίες (μικρού και μεγάλου μήκους). Στον τομέα των οπτικοακουστικών (μεταπτυχιακές σπουδές στις «Οπτικοακουστικές Τέχνες στην Ψηφιακή Εποχή», του Ιονίου Πανεπιστημίου), έχει συμμετοχή σε φεστιβάλ ψηφιακής τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει υπηρετήσει στην Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας (2010-16, υπεύθυνος τηλεοπτικού προγράμματος – οπερατέρ – μοντέρ), έχοντας συμμετοχή ως επιμορφωτής σε εκπαιδευτικά προγράμματα, φεστιβάλ κι ευρωπαϊκά προγράμματα, με θέμα τη δημιουργία ταινιών στα σχολεία. Από το 2015 είναι μέλος κι επιμορφωτής του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση αναλαμβάνοντας την εμψύχωση σε ομάδες διαφορετικών ηλικιών.