Αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Πρακτικά από τη 1η Διεθνή Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (2000) (β έκδοση) 
Νίκος Γκόβας & Φλώρα Κακλαμάνη (επιμ.) 
Εκδόσεις: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση
Αθήνα 2000, ISBN 960-87317-1-2 

Περιεχόμενα και προλεγόμενα της πρώτης έκδοσης

Νίκος Γκόβας, Φλώρα Κακλαμάνη

Μέρος A : οι εισηγήσεις

1. Νίκος Γκόβας: Το πρόγραμμα «εκπαίδευση & θέατρο» και η Συνδιάσκεψη 2000:αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

2. Βασιλική Δεμερτζή: Προσεγγίζοντας το θέατρο στο εκπαιδευτικό σύστημα τηςΕλλάδας

3. Carmen Vilela: Το θέατρο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ισπανία

4. Anny Weil Κωσταράκη: Η θεατρική πρακτική στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Γαλλία: από τη χρήση στην τάξη έως το μάθημα επιλογής

5. Γιάννης Πουταχίδης: Το Θέατρο στην εκπαίδευση (drama in education) στην Τσεχία

6. Marigold Ashwell: Το Δράμα (Drama) στα Σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου

7. Ειρήνη Σενετάκη: Ο θεσμός των πανελλήνιων καλλιτεχνικών μαθητικών αγώνων

8. Κατερίνα Tσαμαδιά: Η αξιοποίηση των πολυμέσων στη διδασκαλία του μαθήματος του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

9. Mαρία Λούρου: Η έννοια της δραματοποιημένης κοινωνίας

10. Αιμιλία Αργυράκη: Η παιδαγωγική άξια του Δράματος και η πρακτική εφαρμογή του στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

11. Θόδωρος Γραμματάς: Το θέατρο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Προβλήματα μεθόδου και εφαρμογής

12. John Somers: To Εκπαιδευτικό Δράμα (Drama in Education): Τι κάνουν οι δάσκαλοι και οι μαθητές.

13. Ίλια Λακίδου: Ανάλυση και αξιολόγηση του πιλοτικού προγράμματος της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς «θεατρολόγοι στα σχολεία»

14. Νίκος Παΐζης: Φιλοσοφία και στόχοι του προγράμματος Μελίνα – εκπαίδευση και πολιτισμός

15. Μελίνα Σάρδη: Το θέατρο ως μάθημα επιλογής στο διετές πρόγραμμα InternationalBaccalaureate

16. Bίκτωρ Aρδίττης: Tι μπορεί να είναι ένα μάθημα θεάτρου στη δευτεροβάθμιαΕκπαίδευση

Μέρος B: Τα εργαστήρια

1. John Somers: Μπαίνοντας στον κόσμο του φανταστικού

2. Marigold Ashwell: Δημιουργία-Παρουσίαση-Ανταπόκριση: Ανιχνεύοντας τη πρόοδο των μαθητών στο Drama

3. Γιάννα Πιτούλη: Θεατροπαιδαγωγικές Ομάδες στην εκπαίδευση (Τheatre-inΕducation): αναζητώντας έκφραση στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

4. Γιάννα Πιτούλη, Χριστίνα Μουρατίδου: Θεατροπαιδαγωγικές Ομάδες στηνΕκπαίδευση: «Δια-φυγές» από τις εξαρτήσεις και τα ναρκωτικά

5. Σμαρώ Γρηγοριάδου: Ο ρόλος της μουσικής στα σεμινάρια θεάτρου γιαεκπαιδευτικούς και η σπουδαιότητα της κίνησης

6. Έλια Βλάχου: Το θεατρικό παιγνίδι στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας

7. Κωνσταντίνος Αμοιρόπουλος, Ευαγγελία Δαμιανάκη: Εκπαιδευτικό Δράμα: Μια πρόταση για τη θέση της δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση.

8. Ηλίας Πίτσικας: Ταξιδεύοντας με ένα καπέλο

9. Τάκης Τζαμαργιάς: Το θέατρο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Διαστάσεις πρακτικής εφαρμογής με βάση το βιβλίο της Θεατρολογίας Α' Λυκείου

10. Susie MacDonald, Daniel Rachel: Το Θέατρο Forum του Augusto Boal γιαεκπαιδευτικούς

11. Κώστας Φιλίππογλου: Η σωματικότητα και η φαντασία στο θέατρο

12. Μαρουσώ Καραλέκα: Χορός – Ρυθμός – Κίνηση

13. Γιώργος Μπινιάρης, Μαρία Χανιωτάκη, Σμαρώ Γρηγοριάδου: Το θέατρο στο σχολείο και η θεατρική σύνθεση

14. Νίκος Γκόβας: Το θέατρο στο σχολείο και ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας τηςθεατρικής σύνθεσης

15. Αγλαΐα Γαλανοπούλου: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα

16. Μαριλένα Γύπαρη, Ζωηλιάνα Μαντά, Δήμητρα Μπαμπάκου: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα: Η εμπειρία της παρουσίασης σε δύο δημόσια σχολείααποσπασμάτων θεατρικών έργων στα γαλλικά.

17. Άννα Μαρτίνου: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα: Fantoccini: Ένα μικρό δρώμενο από το 2ο Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας

18. Χρυσάνθη Σιώπα: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα: Η Αλίκη στη χώρα των Γραμμάτων. Παίζουμε γραμματική και συντακτικό. Παραστατική διδασκαλία γραμματικής και συντακτικού.

19. Μερόπη Σάββα: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα: Σενάρια ΣχολικήςΦαντασίας

20. Ελένη Λαμπρονίκου: Η θεατρική πράξη στα γλωσσικά μαθήματα: Μια προσέγγιση της ποίησης μέσα από τη θεατρική πράξη

Προλεγόμενα αυτής της έκδοσης

Η 1η Διεθνής Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στις 15-16-17 Δεκεμβρίου 2000 στα πλαίσια του προγράμματος εκπαίδευση & θέατρο και απευθύνονταν σε εκπαιδευτικούς, σε υποψήφιους εκπαιδευτικούς, σε φοιτητές καισε επαγγελματίες του θεάτρου, που ενδιαφέρονται για τη θεατρική πράξη στις ηλικίες 13-17 χρόνων. Τελικά πήραν μέρος 300 άτομα με την πολύτιμη συμβολή 35 εισηγητών καιεμψυχωτών. Κύριος στόχος της Συνδιάσκεψης, η οποία είχε τον τίτλο αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ήταν να γνωρίσουν όσοι πήραν μέρος κάποια ενδεικτικά στοιχεία από την πορεία που διέτρεξε η θεατρική παιδεία στα εκπαιδευτικά συστήματα της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Τσεχίας και της Ελλάδας. Επιπλέον έγινε προσπάθεια να διερευνηθεί τόσο το περιεχόμενοόσο και η μορφή του θεάτρου ειδικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Παρουσιάστηκαν 16 εισηγήσεις από ανθρώπους που είχαν άμεση σχέση με τη διδασκαλία του θεάτρου στη βαθμίδα αυτή της εκπαίδευσης, είτε ως εκπαιδευτικοί, είτε ωςσυγγραφείς σχολικών βιβλίων, είτε ως εκπαιδευτικοί θεάτρου (Drama teachers).

Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της Συνδιάσκεψης κατέλαβαν τα 15 διαφορετικά πρακτικά εργαστήρια με εμψυχωτές ανθρώπους της τέχνης και της εκπαίδευσης του θεάτρου, που διαθέτουν διδακτική εμπειρία και γνώση των αναγκών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα οργανώθηκαν έκθεση σχετικού υλικού, βιβλιοπωλείο και προβολές.

Στο βιβλίο αυτό προσπαθήσαμε να καταγράψουμε όσα ειπώθηκαν και έγιναν κατά τη διάρκεια της συνάντησης αυτής. Περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις αλλά και οι προτάσεις των εμψυχωτών των εργαστηρίων με τον τρόπο που οι ίδιοι επέλεξαν.

Μερικοί από αυτούς προτίμησαν να δώσουν οι ίδιοι σημειώσεις με περιγραφή τωνασκήσεων εμπλουτίζοντάς τες με κάποιους θεωρητικούς προβληματισμούς τους. Άλλοιπροτίμησαν τη μέθοδο της συνέντευξης, άλλοι και τα δύο. Αλλού πάλι η καταγραφή των εργαστηρίων έγινε από τις σημειώσεις των εκπαιδευτικών που πήραν μέρος.

Επειδή στο θέατρο τα πιο σημαντικά πράγματα είναι βιωματικά, το εγχείρημα της επιμέλειας και της συγκέντρωσης αυτού του υλικού σε ένα βιβλίο αποδείχτηκε πολύ δύσκολο. Ειδικά τα εργαστήρια, στα οποία ο κάθε εμψυχωτής εργάστηκε με τις δικές του τεχνικές και μέσα σε ιδιαίτερες επικοινωνιακές συνθήκες με την ομάδα του, δείχνουν πολύ φτωχά στο χαρτί και η βιωματικότητά τους κινδυνεύει να αδικηθεί. Παρ’ όλα αυτάπιστεύουμε ότι αξίζει την προσπάθεια.

Οι περισσότερες λοιπόν καταθέσεις και προτάσεις στο βιβλίο αυτό αντλούν την αξία τους από τον έντονα πρακτικό χαρακτήρα της Συνδιάσκεψης και δεν παρατίθενται ως «συνταγή» που μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε και από οποιονδήποτε, αλλά κυρίως ως ενημερωτικό υλικό. Στην έκδοση αυτή συμπεριλήφθηκαν τελικά τα 16 κείμενα των εισηγήσεων και 20 κείμενα που γράφτηκαν με αφορμή τα εργαστήρια (κάποια δεν έφτασαν έγκαιρα).

Ευχαριστούμε όλους τους εισηγητές και εμψυχωτές των εργαστηρίων για την τόσοπρόθυμη συμμετοχή τους στη Συνδιάσκεψη καθώς και για τις σημειώσεις και τηνπολύτιμη βιβλιογραφία που είχαν τη καλοσύνη να συγκεντρώσουν για το βιβλίο αυτό.

Ο Νίκος Γκόβας στην εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στο πρόγραμμα εκπαίδευση και θέατρο, στο σκοπό, στους στόχους και στις δραστηριότητές του στα τρία χρόνιαλειτουργίας του, κάνοντας αναφορά στην ανάγκη για συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και στους τρόπους με τους οποίους το θέατρο μπορεί να συναντήσει την εκπαίδευση μέσα ή έξω από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Επίσης, μαζί με τον ΓιώργοΜπινιάρη, τη Μαρία Χανιωτάκη και τη Σμαρώ Γρηγοριάδου εμψύχωσαν δύο πρακτικά εργαστήρια με αφορμή κείμενα από τα σχολικά βιβλία και πήραν θέση στο θέμα «θέατρο στο σχολείο» τονίζοντας την αξία της «θεατρικής σύνθεσης» σαν ένα ευρύτερο «εκπαιδευτικό πρόγραμμα», όπου η εκπαίδευση μπορεί ευκολότερα να συναντηθεί με τη θεατρική τέχνη.

Ο Νίκος Παΐζης στην εισήγησή του ανέπτυξε τη φιλοσοφία και τους στόχους τουπρογράμματος «Μελίνα» και το πώς η εφαρμογή των Τεχνών στο σχολείο (θέατρο,μουσική, χορός, κίνηση, εικαστική και οπτικοακουστική παρέμβαση) μπορεί να συμβάλει στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Η Marigold Ashwell στην εισήγησή της παρουσίασε την εξέλιξη της θεατρικής παιδείας μέσα στο Εθνικό Αναλυτικό Πρόγραμμα της Αγγλίας, τις εξετάσεις GCE και τα κριτήριααξιολόγησης της θεατρικής διδασκαλίας στα σχολεία. Στα δύο εργαστήριά της τόνισε τα τρία κύρια στοιχεία/δραστηριότητες στο Drama (Δράμα)-δημιουργία, παρουσίαση, ανταπόκριση, τις τεχνικές τους, καθώς και τις κατευθυντήριες γραμμές για τηναξιολόγησή τους μέσα από τον Πίνακα Προόδου που παρουσίασε.

Η Βασιλική Δεμερτζή στην εισήγησή της αναφέρθηκε στην πενιχρή παρουσία του θεάτρου στο ελληνικό αναλυτικό πρόγραμμα και στα σχολικά βιβλία σήμερα, στη λειτουργία των μαθητικών θεατρικών ομάδων και στον επικοινωνιακό u954 και παιδαγωγικό τους χαρακτήρα.

Τη θεατρική πρακτική στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Γαλλίας παρουσίασε στηνεισήγησή της η Anny Weil–Κωσταράκη. Αναφέρθηκε στο θέατρο μέσα στο μάθημα τηςΛογοτεχνίας (από την κωμωδία στην τραγωδία), στο μαθητή-θεατή, στο μαθητή-ηθοποιό, στο θέατρο ως ανεξάρτητο μάθημα, στο εργαστήρι καλλιτεχνικής έκφρασης, στο προαιρετικό μάθημα επιλογής και στο υποχρεωτικό μάθημα επιλογής για τους μαθητές της φιλολογικής κατεύθυνσης.

Η Μελίνα Σάρδη παρουσιάζει στην εισήγησή της το εντατικό διετές πρόγραμμα σπουδών του International Baccalaureate για μαθητές 16–19 ετών, το αναλυτικό πρόγραμμά του, τις ομάδες των μαθημάτων του, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησής του. Τα τρία στάδια της εξέλιξης του Εκπαιδευτικού Δράματος στην Τσεχία ανέπτυξε στην εισήγησή του ο Γιάννης Πουταχίδης, κάνοντας αναφορά στη σημερινή του θέση στη βασική και τη μέση εκπαίδευση, στους κύκλους του και στα ατελιέ δραματικής τέχνης με το αναλυτικό τους πρόγραμμα ανά έτος. Παράλληλα η Carmen Vilela μίλησε για τη θέση του θεάτρου στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ισπανίας. Αναφέρθηκε στις περιόδους που ήταν προαιρετικό μάθημα, στις παραστάσεις, στους στόχους, στο ρεπερτόριο και στα προβλήματα των θεατρικών ομάδων στα σχολεία.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο Μαθητικό Φεστιβάλ Ελληνολατινικού θεάτρου που γίνεταιστη Σεβίλλη κάθε άνοιξη. Η Ειρήνη Σενετάκη στην εισήγησή της αναφέρθηκε στο θεσμό των Πανελληνίων Καλλιτεχνικών Μαθητικών Αγώνων, στις αρχές και στην εξέλιξή τους, στο θεσμικό και διοικητικό τους πλαίσιο, στη στήριξη των εκπαιδευτικών με σεμινάρια, στην αυξανόμενη συμμετοχή σχολείων, μαθητών και εκπαιδευτικών και στους μελλοντικούς στόχους.

Ο John Somers έκαμε μια εισήγηση για την πορεία από το θεατρικό παιχνίδι ως το θέατρο-παράσταση, για το μοντέλο του Εκπαιδευτικού Δράματος (Drama-in-Education), το υλικό από όπου αντλεί τα θέματά του και το ρόλο του δασκάλου και του μαθητή σεαυτό. Στα δύο εργαστήριά του παρουσίασε τον τρόπο που βάζει τα παιδιά στον «κόσμο του φανταστικού» μέσα από ομαδικά θεατρικά παιχνίδια και την εξέλιξη της θεατρικής δράσης μέσα από αυτοσχεδιασμούς (αστείους και σοβαρούς).

Η Αιμιλία Αργυράκη στην εισήγησή της για το Εκπαιδευτικό Δράμα παρουσίασε τις κύριες παραμέτρους του, την παιδαγωγική αξία του, τα πεδία εφαρμογής του, τη διαδικασία σχεδιασμού ενός μαθήματος με τη χρήση εκπαιδευτικού δράματος, κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες και τέλος, ένα παράδειγμα από τη διδασκαλία της Ιστορίας της Α΄ Λυκείου.

Ο Κώστας Αμοιρόπουλος και η Ευαγγελία Δαμιανάκη στο εργαστήριό τουςπαρουσίασαν στοιχεία της θεωρίας του εκπαιδευτικού δράματος δίνοντας ταυτόχρονα ένα παράδειγμα εφαρμογής του με αφορμή την Αντιγόνη της Β’ Λυκείου.

Η Susie MacDonald και ο Daniel Rachel στα δύο εργαστήριά τους παρουσίασανπλευρές του έργου του Augusto Boal, κυρίως «το Θέατρο των καταπιεσμένων» και το«Θέατρο Forum». Έδωσαν την ευκαιρία σε όσους πήραν μέρος να δημιουργήσουν δύοσενάρια και να εφαρμόσουν μερικά από τα παιχνίδια και τις ασκήσεις του Boal,ακολουθώντας τους κανόνες για το κοινό, το «μεσολαβητή» (joker) και το Θέατρο των Εικόνων.

Σε μια παράλληλη πορεία η Γιάννα Πιτούλη παρουσίασε την ιστορία και τις βασικές αρχές που διέπουν τα προγράμματα Theatre-in-Education (TIE) στην Βρετανία. Ταυτόχρονα κατάθεσε μια καινοτόμο πρόταση για ένα είδος κοινωνικού,αλληλεπιδραστικού θεάτρου, με μεγάλα οφέλη για την εκπαίδευση, μέσα από την προώθηση παρόμοιων «θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων» στην Ελλάδα.

Μαζί με τη Χριστίνα Μουρατίδου, τη Μαρία Λούρου και την Πόλα Δέδη, στα δύο εργαστήρια που εμψύχωσαν, παρουσίασαν ένα μοντέλο «θεατροπαιδαγωγικής ομάδας» μέσα από το παράδειγμα του προβλήματος των ναρκωτικών. Η Μαρία Λούρου στην εισήγησή της αναφέρθηκε επίσης στη δραματοποιημένη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου.

Ο Θόδωρος Γραμματάς στην εισήγησή του έδωσε τις θεωρητικές αρχές και τομεθοδολογικό και επιστημονικό πλαίσιο για την υλοποίηση και την εφαρμογή του θεάτρου στο σχολείο (ορισμός, βασικές συνισταμένες, παράμετροι, στόχοι) και τις απόψεις του για τα Προγράμματα Θεατρικής Παιδείας στο σχολείο και το Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Στο εργαστήριο με αφορμή το βιβλίο της Θεατρολογίας της Α'Λυκείου ο Τάκης Τζαμαργιάς οδήγησε τους εκπαιδευτικούς μέσα από μια σειρά ασκήσεων στο σχεδιασμό ενός θεατρικού μαθήματος που δεν θα καταστρατηγεί τη καλλιτεχνική διάσταση του θεάτρου και που θα συνδέει το συγκεκριμένο μάθημα με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τις άλλες δραστηριότητες του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας.

Ο Βίκτωρ Αρδίττης στην εισήγησή του ανέπτυξε τις προτάσεις του για το τι μπορεί ναπεριλαμβάνει ένα μάθημα θεάτρου στις δεδομένες σχολικές συνθήκες και για τηθεσμοθέτηση και την υλοποίηση του μαθήματος του θεάτρου στο σχολείο απόειδικευμένους επιστήμονες θεατρολόγους. Η Ίλια Λακίδου στην εισήγησή τηςαναφέρθηκε στο πιλοτικό πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς «Θεατρολόγοι στα σχολεία», στους στόχους του, στη διαδικασία υλοποίησής του, στα πρώτα συμπεράσματα, στα προβλήματα και στην προοπτική του.

Η Κατερίνα Τσαμαδιά στην εισήγησή της παρουσίασε ένα εκπαιδευτικό λογισμικό στο οποίο γίνεται διαχρονική και διαθεματική προσέγγιση στο μάθημα του θεάτρου, αναφέροντας συμπληρωματικά τους στόχους του προγράμματος, τον τρόπο διδασκαλίας, το ρόλο του εκπαιδευτικού, τις προτεινόμενες δραστηριότητες και την αξιολόγηση των μαθητών. Στο εργαστήριο με εμψυχωτή τον Ηλία Πίτσικα έγινε αναφορά στο θεατρικόπαιχνίδι και στα ταξίδια μας με τα παιδιά μέσα από αυτό, στο ρόλο του εμψυχωτή, στησημασία της φαντασίας και της εμπιστοσύνης, στη θεατρική δράση, στις τεχνικές της και στην αντιμετώπιση του απρόβλεπτου. Ο Κώστας Φιλίππογλου στο εργαστήριο πουδιηύθυνε οδήγησε τα μέλη της ομάδας σε μια έντονη βιωματική εμπειρία σωματικούθεάτρου. Μέσα από τη σωματική αναπαράσταση των στοιχείων της φύσης, η ομάδαοδηγήθηκε στη δημιουργία ανθρώπινων χαρακτήρων με βάση τα θεμελιώδη φυσικάστοιχεία και τον αλληλοεπηρεασμό τους. Το εργαστήριο χορού και κίνησης με τηΜαρουσώ Καραλέκα ήταν επίσης βιωματικό, στηριγμένο στη μουσική, στο ρυθμό καιστους κινησιολογικούς αυτοσχεδιασμούς. Η Σμαρώ Γρηγοριάδου στο εργαστήριό τηςπαρουσίασε πώς η μουσική, με τη μελωδία και το ρυθμό της, αναδεικνύει τον ποιητικό και θεατρικό λόγο και οδήγησε όσους συμμετείχαν σε μια μουσική σύνθεση πάνω σ’ ένα ποίημα του Λόρκα.

Η Έλια Βλάχου στο εργαστήριό της πρότεινε συγκεκριμένες ασκήσεις σώματος, φωνής και φαντασίας σε συνδυασμό με το θεατρικό παιχνίδι για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών. Στην προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας μέσα από τη θεατρική πράξη αναφέρθηκε και η Αγλαΐα Γαλανοπούλου στο εργαστήριο που συντόνισε. Στο εργαστήριο αυτό η Άννα Μαρτίνου παρουσίασε το πρόγραμμα μαριονέτας ‘Fantoccini’, η Χρυσάνθη Σιώπα παρουσίασε μια καινοτόμο πρόταση όπου αντικείμενα διαφόρων γεωμετρικών σχημάτων συσχετίζονται με γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα, η Μερόπη Σάββα παρουσίασε κάρτες ρόλων και τρόπους για την ανάπτυξη σεναρίων για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας, η Ελένη Λαμπρονίκου παρουσίασε ασκήσεις και θεατρικά παιχνίδια για τη προσέγγιση ποιητικών κειμένων και οι Μαριλένα Γύπαρη,Ζωηλιάνα Μαντά και Δήμητρα Μπαμπάκου παρουσίασαν τη συνεργασία δύο σχολείων στο ανέβασμα θεατρικών έργων με στόχο τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ ανήκει στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής, στη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και στη Γενική Γραμματεία ΛαϊκήςΕπιμόρφωσης, που συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση της συνάντησης αυτής· επίσης στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, στο πρόγραμμα «Μελίνα» και στο τμήμα Παιδείας της Νέας Γενιάς για το υλικό που διένειμαν σ’ όσους πήραν μέρος. Πολλές ευχαριστίεςαπευθύνουμε επίσης και στη ΝΕΛΕ Ανατολικής Αττικής για την πολύχρονη συνεργασία, στο Lycée Franco-Hellénique που τόσο γενναιόδωρα φιλοξένησε τη Συνδιάσκεψη και ασφαλώς στους χορηγούς χωρίς τη βοήθεια των οποίων η πραγματοποίηση της συνάντησης αυτής θα ήταν αδύνατη.

Ευχαριστούμε τη Χαρά Τσουκαλά, το Λουκά Καριοφύλλη, τη Μαρία Λούρου, τη ΧριστίναΜουρατίδου, τη Βάσω Σιώμου, την Αλεξάνδρα Βασιλοπούλου και τη Μαρία Κακαβά για τις μεταφράσεις και την Αλέκα Πλακονούρη για τη διόρθωση των κειμένων.

Πολύτιμη ήταν επίσης η προσφορά όσων κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης στήριξαντην Οργανωτική Επιτροπή. Τους ευχαριστούμε.

Νίκος Γκόβας & Φλώρα Κακλαμάνη