Το Διεθνές Καλλιτεχνικό και Παιδαγωγικό Πρόγραμμα Aλληλεγγύης στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου 2010 Viva a divesidade Viva! (Ζήτω η διαφορετικότητα  Ζήτω) του IDEA στην Βραζιλία
Ανταπόκριση από την Ηρώ Ποταμούση,  κοινωνιολόγο-θεατροπαιδαγωγό
Τόπος πραγματοποίησης του προγράμματος: Ελλάδα, Βραζιλία

Υπεύθυνη υλοποίησης του προγράμματος στην Ελλάδα: Μπέττυ Γιαννούλη
Εμψυχώτρια, νέος καλλιτέχνης –εκπρόσωπος στη Βραζιλία : Ηρώ Ποταμούση

"Αυτοί οι άνθρωποι σήμερα, σ’ένα τραπέζι, γράφουν τις λέξεις τους, τα συναισθήματα, τις ιδέες, τα όνειρά τους...Επικοινωνούν με όλο το σύμπαν, μέσα από αυτή την άσκηση, ένα μέρος του εαυτού τους. Αυτή είναι η έννοια του να μοιράζεσαι... Οι σκέψεις μου θα ακουστούν δυνατά και καθαρά. Θα είμαι εκεί. Για μια φορά, Κανείς δε θα μιλήσει εκ μέρους μου. Κανείς." Απόσπασμα από ένα απο τα τετράδια

Ο σκοπός του προγράμματος "Great Harvest of Hope" (GHoH) ήταν αφενός να δοθεί  σε νέους ανθρώπους του κόσμου ένα βήμα να καταθέσουν τη φωνή τους αφετέρου, να δοθεί η δυνατότητα στον κόσμο να τους ακούσει. Η επικοινωνία αυτή έγινε μέσω της τέχνης, μέσω του θεάτρου και της μουσικής καθώς ο λόγος δεν είναι το μόνο μέσο επικοινωνίας του ανθρώπου.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια, οι άστεγοι, η κατάθλιψη, η πείνα, το περιβάλλον, ο πόλεμος: σε μια περίοδο κρίσης αυτά τα προβλήματα χτυπούν όλες τις πόρτες. Στόχος του προγράμματος ήταν να θέσει ερωτήσεις για αυτά τα ζητήματα στους νέους του κόσμου, σχετικά με το πώς βλέπουν το σήμερα και πως θα ήθελαν να είναι το αύριο. Τί σημαίνει «Να παίρνεις το χρόνο σου», να «βρεις τον προσωπικό σου χώρο», να «μοιραστείς τους φόβους σου», «τις διαφορές και τις ομοιότητες με τους άλλους», ή «το νερό».

Το πρόγραμμα GHoH στόχευε σε μια παράσταση με τη χρήση πολυ-μέσων, η οποία δημιουργήθηκε από 900 νέους πολίτες από όλες τις ηπείρους οι οποίοι «μίλησαν»  μέσω 27 νέων καλλιτεχνών. Οι 900 νέοι κατέθεσαν τις φωνές τους σε ειδικά σχεδιασμένα τετράδια (Citizenship notebooks) τις οποίες επεξεργάστηκαν επαγγελματίες ηθοποιοί, συγγραφείς και σκηνοθέτες των θεατρικών ομάδων ‘Les Petits Lanterns’ από τον Καναδά και  ‘Vichama Theatre’ από το Περού και τις συνέθεσαν σε μια δομή θεατρικού έργου. Στο παγκόσμιο συνέδριο του IDEA στο Μπελέμ της Βραζιλίας τον Ιούλιο 2010 οι καλλιτέχνες, εκπρόσωποι των νέων, συναντήθηκαν, προετοίμασαν και παρουσίασαν το θεατρικό έργο την τελευταία μέρα του Συνεδρίου.

Γενικοί στόχοι

Να δοθεί η δυνατότητα σε νέους ανθρώπους από όλο τον κόσμο να εκφραστούν και να ακουστούν οι φωνές τους με τη συμμετοχή τους σε ένα κοινό πρόγραμμα.
Η ανάπτυξη ενός παγκόσμιου προγράμματος αλληλεγγύης νέων (Young IDEA 2010)
Να ξεκινήσει ο διάλογος μεταξύ των πολιτισμών και της γλώσσας της τέχνης
Να αναπτυχθεί ένα διεθνές δίκτυο νέων καλλιτεχνών, θεατροπαιδαγωγών, ακτιβιστών των τεχνών στην εκπαίδευση στα πλαίσια του Διεθνούς Οργανισμού για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (IDEA).

Οι φάσεις του προγράμματος

«Φύτευση»: Μάρτιος- Ιούλιος 2009: Δικτύωση, επιλογή των 27 καλλιτεχνών και υπευθύνων προγραμμάτων, επιλογή των ομάδων απο τους καλλιτέχνες - εμψυχωτές. 
«Συγκομιδή»: Αύγουστος –Δεκέμβριος 2009: Εργαστήρια με τους νέους σε κάθε χώρα, συγγραφή των ειδικών τετραδίων ‘citizen notebooks’, μετάφραση στις τέσσερεις επίσημες γλώσσες του Συνεδρίου (Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Πορτογαλικά) και αποστολή τους στην κεντρική ομάδα συγγραφέων στον Καναδά.
«Συγκέντρωση- Προετοιμασία»: Ιανουάριος- Μάιος 2010: Συγκέντρωση,σύνθεση και μετάφραση των ειδικών τετραδίων στις 4 γλώσσες του συνεδρίου, από την κεντρική ομάδα συγγραφέων. Προετοιμασία της δομής της παρουσίασης και των σεμιναρίων απο τους καλλιτέχνες στην τοπική κοινότητα στο Μπελέμ.
«Παρουσίαση»: Ιούνιος- Ιούλιος 2010: Συγκέντρωση των νέων καλλιτεχνών στη Βραζιλία, προετοιμασία της παράστασης και σεμινάρια στην τοπική κοινότητα. Παρουσίαση του θεατρικού έργου στο Συνέδριο και στην τοπική κοινότητα.
«Όργωμα»: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2010: Απολογισμός, επεξεργασία των αποτελεσμάτων του προγράμματος.

Η εμπειρία

Οι 17 μαθητές της Α’ Λυκείου που συμμετείχαν στο πρόγραμμα στην Ελλάδα επεξεργάστηκαν, προβληματίστηκαν και τοποθετήθηκαν σχετικά με τα δοσμένα θέματα με ιδιαίτερη ευαισθησία. Κατά τη διάρκεια συζητήσεων με τους καλλιτέχνες/εμψυχωτές στη Βραζιλία βγήκε το συμπέρασμα πόσο σημαντική ήταν η διαδικασία για όλες τις ομάδες μαθητών στην κάθε χώρα. Οι σκέψεις των παιδιών που καταγράφηκαν στα τετράδια ήταν συγκινητικές.  Κάποιες από αυτές ταυτίζονταν, άσχετα από την χώρα προέλευσής τους. Άλλες πάλι ήταν εντελώς διαφορετικές και αυτό σχετιζόταν άμεσα με τις συνθήκες ζωής, εκπαίδευσης και κουλτούρας της εκάστοτε χώρας. Το συμπέρασμα όμως, το οποίο ήταν κοινό για όλους, ήταν οτι οι νέοι σε όλο τον κόσμο ανεξαρτήτως του που και πως ζουν...ελπίζουν για ένα καλύτερο αύριο και διατίθενται να συμβάλουν στη δημιουργία του!

Αποσπάσματα από τα τετράδια των παιδιών

«Είμαι 14 χρονών. Είμαι πρόσφυγας. Πάντα σκέφτομαι οτι θα έπρεπε να γυρίσω στο σχολείο αλλά είμαι μεγάλη πια. Αναρωτιέμαι πως θα ήταν η ζωή χωρίς άντρα και παιδί.» Ζιμπάμπουε
«Ποτέ δε θα είμαστε ελεύθεροι, γιατί από παιδιά μας κόβουν τα φτερά και μας μαθαίνουν να ζούμε σε κλουβιά.» Guang Zhou, Κίνα
«Εγώ, ένα παιδί στην κοινωνία, δεν έχω το δικαίωμα στην έκφραση. Δεν έχω το δικαίωμα να πάω πουθενά. Νιώθω σαν φυλακισμένος. » Μπουρκίνα Φάσο
«Βασικά, δε βρίσκω τίποτα κακό στο να είναι κανείς διαφορετικός.» Ελλάδα
«Προσπαθώ να τους αντιμετωπίζω όλους με ίσο τρόπο. Αλλά καμιά φορά αυτό είναι δύσκολο.» Κροατία
« Ίσως αν κάνω κάτι θα μπορέσω να αλλάξω κάτι. Αυτός δεν είναι ο ρόλος ενός πολίτη;» Βέλγιο
«Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον κόσμο, αλλά αν με ακούτε, είναι γιατί ακούτε τη φωνή μας πιό δυνατά από τις άλλες.» Ισλανδία 

Στη Βραζιλία προετοιμάζοντας το θεατρικό δρώμενο, οι 27 καλλιτέχνες/εμψυχωτές αντάλλαξαν εμπειρίες, σκέψεις και σχόλια για την υλοποίηση του προγράμματος και τη θέση του Θεάτρου στην Εκπαίδευση στη χώρα τους. Κατά τη διάρκεια της παραμονής στη Βραζιλία η ημέρα ξεκινούσε στις 7 το πρωί με σωματικό και φωνητικό ζέσταμα και στις 9 ξεκινούσε η πρόβα για την παράσταση μέχρι τη 1 το μεσημέρι.. Το απόγευμα οι καλλιτέχνες/ εμψυχωτές συμμετείχαν σε τοπικές εκδηλώσεις, προσέφεραν σεμινάρια στους κατοίκους της τοπικής κοινότητας ή παρουσίαζαν τη δουλειά που κάνουν σχετικά με το Θέατρο στην Εκπαίδευση στη χώρα τους. Το κλίμα που επικρατούσε ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο και δημιουργικό παρά το σφιχτό πρόγραμμα. Η εμπειρία ήταν ιδιαίτερη και πολυδιάστατη. Το πρόγραμμα από σχεδιασμού του ήταν πολύ φιλόδοξο και πέτυχε τους περισσότερους από τους στόχους του. Ένας πολύ σημαντικός αριθμός νέων ανθρώπων ενεπλάκη ενεργά και εξέφρασε τις σκέψεις του για θέματα καίρια, που τον αφορούν άμεσα, νέοι καλλιτέχνες και θεατροπαιδαγωγοί ήρθαν σε επαφή, συνεργάστηκαν μεταξύ τους και με την τοπική κοινότητα με ανοιχτή και θετική διάθεση,δημιουργώντας ένα κλίμα δημιουργικότητας και συνεργασίας το οποίο βοήθησε στο να ξεπεραστούν βασικά προβλήματα όπως αυτό της διερμηνείας. Η συμμετοχή σε σεμινάρια και εκδηλώσεις με τους κατοίκους της περιοχής ήταν επίσης ένα δυνατό σημείο του προγράμματος.

Οράματα για το μέλλον 

Η ομάδα των καλλιτεχνών που συνδέθηκαν μέσω αυτής της εμπειρίας, καθώς και οι φορείς που την οργάνωσαν στοχεύουν στην συνέχιση της συνεργασίας τους με διάφορους τρόπους ώστε η δικτύωση που έγινε να συνεχιστεί και να εξελιχθεί με στόχο η κοινή εμπειρία και το κοινό όραμα να αποτελέσουν αφορμή για μια κοινή παράλληλη πορεία που θα προωθήσει και θα εξελίξει τους στόχους που τέθηκαν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Ήδη σχεδιάζεται η συμμετοχή στη δημιουργία ενός καινούριου προγράμματος για το Παγκόσμιο Συνέδριο του IDEA το 2013. 
Καταληκτικά, ένας εναλλακτικός τίτλος για το πρόγραμμα θα ήταν μια φράση από ένα τετράδιο ενός Βραζιλιάνου μαθητή: ‘ A esperanca!’ (Για την ελπίδα!)