Το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (Γραφείο Βορ. Ελλάδας) πραγματοποιεί το πρόγραμμα «Γιατί βία; Θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα για τη βία και τη συνύπαρξη στο σχολείο».
Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε δώδεκα σχολεία του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε έξι Δημοτικά και σε έξι Γυμνάσια, κατά τη σχολική χρονιά 2024-2025.
Θα συμμετάσχουν δύο εκπαιδευτικοί από το κάθε ένα από τα δώδεκα σχολεία, συνολικά 24 άτομα, 12 δάσκαλοι/ες και δώδεκα καθηγητές/ τριες.
Σκοπός του προγράμματος είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας.
Επιμέρους στόχοι είναι: η προσέγγιση και διερεύνηση του θέματος της βίας στο σχολείο, η στήριξη των εκπαιδευτικών μέσω της επιμόρφωσης, η ενδυνάμωση της προσωπικότητας των μαθητών και η ενίσχυση του αλληλοσεβασμού και της ειρηνικής συνύπαρξης στη σχολική κοινότητα.
Τι περιλαμβάνει:
Για την προώθηση των παραπάνω στόχων το πρόγραμμα επιχειρεί να καλύψει βασικά στοιχεία της θεωρίας για την ενδοσχολική βία και βιωματικές δράσεις για την αντιμετώπισή της.
Αναπτύσσεται σε δύο φάσεις: στην πρώτη πραγματοποιείται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ενώ στη δεύτερη ακολουθεί η εφαρμογή από τους επιμορφούμενους.
Α Φάση. Επιμόρφωση: Περιλαμβάνει μια σειρά θεατρικών εργαστηρίων, κυρίως με τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος, καθώς επίσης και σχετικές εισηγήσεις.
Β Φάση. Εφαρμογή. Οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί καλούνται να αξιοποιήσουν στην τάξη τους τις γνώσεις και την εμπειρία που αποκόμισαν από την επιμόρφωση.
Προυποθέσεις συμμετοχής και επιλογή των σχολείων
Βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί να διδάσκουν στην Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού ή στην Α΄-Β΄ Γυμνασίου, κατά τη σχολική χρονιά 2024-2025. Οι συμμετέχοντες δεσμεύονται να παρακολουθήσουν συστηματικά το πρόγραμμα επιμόρφωσης και να το εφαρμόσουν στην τάξη τους, όπως προβλέπεται από τη σχετική αναλυτική περιγραφή.
Για την επιλογή των δώδεκα σχολείων του Δήμου Θεσσαλονίκης θα ληφθεί υπόψη η ισοκατανομή σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια βαθμίδα εκπαίδευσης και η γεωγραφική κατανομή, ώστε να υπάρχει αντιπροσωπευτικό δείγμα από διάφορες περιοχές του Δήμου Θεσσαλονίκης. Για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα δεν είναι απαραίτητο οι ενδιαφερόμενοι/ες εκπαιδευτικοί να έχουν προηγούμενη εμπειρία από τη χρήση θεατρικών τεχνικών. Το πρόγραμμα είναι πιλοτικό και επιδιωκόμενος στόχος είναι να αξιοποιηθεί το προσφερόμενο επιμορφωτικό υλικό τόσο από εκπαιδευτικούς εξοικειωμένους με το εργαλείο του θεάτρου όσο και από εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να το γνωρίσουν και να το χρησιμοποιήσουν στη διδασκαλία.
Αιτήσεις συμμετοχής: Οι ενδιαφερόμενοι/ες μπορούν να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής μέχρι την Τρίτη 15-10-2024 στις 5:00 μ.μ. στην ΦΟΡΜΑ ΑΙΤΗΣΗΣ εδώ. Τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί που θα επιλεγούν θα ειδοποιηθούν μέσω της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (στην ηλεκτρονική διεύθυνση του σχολείου και στην ηλεκτρονική διεύθυνση των εκπαιδευτικών), μέχρι την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2024.
Η μέθοδος του Εκπαιδευτικού Δράματος
Η μέθοδος του Εκπαιδευτικού Δράματος (Drama in Education) θεωρήθηκε κατάλληλη για το παρόν πρόγραμμα, γιατί είναι μια μορφή θεατρικής τέχνης με καθαρά παιδαγωγικό χαρακτήρα που αποβλέπει στη μάθηση με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή στη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού και του κόσμου. Η μάθηση που προωθείται με το Ε.Δ. είναι βιωματική, ενεργητική και συνεργατική.
Συγκεκριμένα, σε ένα θεατρικό εργαστήριο με τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος (Ε.Δ.) οι συμμετέχοντες:
- δημιουργούν ένα φανταστικό κόσμο στον οποίο εκτυλίσσεται μια ιστορία, π.χ. μια ιστορία εκφοβισμού
- υποδύονται ρόλους, π.χ. του θύτη, του θύματος, του παρατηρητή, και αλληλοαντιδρούν
- βιώνουν μια ατομική και συλλογική εμπειρία δουλεύοντας σε ομάδες
- διερευνούν, με τη χρήση θεατρικών τεχνικών, ένα κοινωνικό θέμα, π.χ. το θέμα της ενδοσχολικής βίας, και επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις σε σχετικά ερωτήματα, π.χ. ποια είναι τα κίνητρα που ωθούν ένα άτομο στη βία; ποιο μερίδιο ευθύνης έχει ο καθένας που εμπλέκεται σε ένα περιστατικό βίας; ποιες είναι οι συνέπειες για τους εμπλεκόμενους; ποιο μπορεί να είναι το αντίδοτο για την πρόληψη της βίας; κ.ά.
- αντιμετωπίζουν διλήμματα ή προβλήματα, π.χ. πώς να αντιδράσω απέναντι στη βία που δέχομαι;
- παίρνουν αποφάσεις, δρουν και αναστοχάζονται τις πράξεις τους. Στον τελικό αναστοχασμό οι συμμετέχοντες καλούνται να συνδέσουν την ιστορία που βίωσαν στον φανταστικό κόσμο με τη δική τους ζωή, π.χ. απαντούν σε ερωτήματα όπως: Τι σας έκανε να σκεφτείτε η ιστορία αυτή για τη δική σας ζωή; Με τρόπους μπορεί το σχολείο να αποτρέψει περιστατικά ενδοσχολικής βίας; Τι μπορώ να κάνω εγώ για αυτό;
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η μέθοδος του Ε.Δ. συνδυάζει τη συναισθηματική εμπλοκή και τη νοητική επεξεργασία, τη βίωση και τον αναστοχασμό. Αποτελεί, λοιπόν, ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο που πρόκειται να αξιοποιηθεί στα θεατρικά εργαστήρια στο παρόν πρόγραμμα (βλ. Αυδή Άβρα και Μελίνα Χατζηγεωργίου (2007) Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση, 48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής, Αθήνα: Μεταίχμιο.)
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ: ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΑΙΘΑ
Είναι γνωστό ότι το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας βρίσκεται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας σε άτομα παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι επιπτώσεις αφορούν όλους τους εμπλεκόμενους, τους/τις μαθητές/τριες που υφίστανται βίαιη συμπεριφορά, τους/τις μαθητές/τριες που ασκούν, τους/τις αμέτοχους/χες παρατηρητές/τριες και το Σχολείο γενικότερα[1].(βλ. Αντωνίου και συν., 2024· Κέντρο Συνταγματικού & Ευρωπαϊκού Δικαίου, 2015β·Ασημόπουλος και συν., 2015, Αντωνίου & Καμπόλη, 2014· Antoniou, Mitsopoulou & Chrousos, 2015, Kampoli et al., 2017, Antoniou & Karteris, 2017·Kyriakides et al., 2014a·Kyriakides et al., 2014b, Γάκης, Αντωνίου & Καλούρη, 2016)
Για αυτούς τους λόγους το Υπουργείο Παιδείας τα τελευταία δύο χρόνια έχει θεσπίσει ιδιαίτερο νομικό πλαίσιο με σκοπό την «πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στη βάση της ενίσχυσης των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας» (Ν. 5029/2023, άρθρο 1, παρ. β και την «υλοποίηση δράσεων και προγραμμάτων για την αντιμετώπιση περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού στις σχολικές μονάδες (Υ.Α. 41207/ΓΔ4/2024-ΦΕΚ2404/Β/22-4-2024[2]).(βλ. Πρωτόκολλα ενδοσχολικής βίας του Υπουργείου Παιδείας: Πρόληψη-Διαχείριση-Ορισμοί και εννοιολογικό υπόβαθρο – Στην πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr. Πηγή: www.especial.gr)
Το φαινόμενο της βίας «εκδηλώνεται με επιθετική συμπεριφορά, η οποία είναι σκόπιμη και επαναλαμβανόμενη. Ασκείται από ισχυρότερο/η προς συγκριτικά πιο αδύναμο/η και έχει σκοπό να προκαλέσει φόβο, ανησυχία, πόνο και φθορά σε εκείνον/η που στοχοποιεί.
Ως βασικές μορφές της ενδοσχολικής βίας αναφέρονται η σωματική, η ψυχολογική, η κοινωνική, η εκβιαστική, η ρατσιστική, η σεξουαλική, η ομοφοβική/τρανσφοβική/αμφιφοβική/ιντερφοβική και η διαδικτυακή βία. Οι συνέπειες του φαινομένου της βίας στα σχολεία είναι σοβαρές και καθοριστικές για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και τη συνολική εξέλιξη των μαθητών/τριών.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Το πρόγραμμα πρόκειται να εφαρμοστεί πιλοτικά σε δώδεκα σχολεία του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε έξι Δημοτικά και σε έξι γυμνάσια, κατά τη σχολική χρονιά 2024-2025.
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Η επιμόρφωση θα πραγματοποιηθεί εκτός σχολικού ωραρίου και θα περιλαμβάνει:
- Τέσσερα τρίωρα θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια από θεατροπαιδαγωγούς/ επιμορφωτές του ΠΔΘΕ για τους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς.
- Δύο διαδικτυακές εισηγήσεις από ειδικούς επιστήμονες στη Σχολική Ψυχολογία και στη Συμβουλευτική για όλους τους εκπαιδευτικούς των συμμετεχόντων σχολείων.
Οι βασικοί θεματικοί άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθούν τα εργαστήρια είναι οι εξής:
Α. Βία: εκφοβισμός, ρατσισμός, οπτικές γωνίες, (θυτών, θύματος, παρατηρητών), ευθύνη, πίεση συνομηλίκων.
Β. Προσωπική ενδυνάμωση (θετική ψυχολογία, ψυχική ανθεκτικότητα): προσωπικά χαρίσματα, δυνατά στοιχεία της προσωπικότητας του κάθε ατόμου, ευγνωμοσύνη, συγχώρεση, όνειρα και ελπίδες για το μέλλον.
Γ. Σύνδεση με τους άλλους (θετική ψυχολογία): συνεργασία, φροντίδα, αίσθηση ευθύνης για τους άλλους.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί καλούνται να οργανώσουν στην τάξη τους ανάλογα βιωματικά εργαστήρια αντλώντας ιδέες και τεχνικές από το επιμορφωτικό υλικό. Εκτιμάται ότι πρέπει να διαθέσουν περίπου τρεις διδακτικές ώρες, για να αξιοποιήσουν το υλικό που αποκόμισαν από κάθε τρίωρο εργαστήριο που παρακολούθησαν.
Συνολικά προβλέπεται να αφιερώσουν δώδεκα διδακτικές ώρες (4Χ3=12). Αν αφιερώνουν μία διδακτική ώρα την εβδομάδα, εκτιμάται ότι ο συνολικός χρόνος της εφαρμογής είναι τουλάχιστον τρεις μήνες, οπότε αναμένεται ότι θα επιτευχθούν κάποια από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Η τρίμηνη διάρκεια της εφαρμογής βασίζεται στην άποψη των ειδικών που υποστηρίζουν ότι είναι σημαντικό προγράμματα τέτοιου τύπου να μην εφαρμόζονται αποσπασματικά, αλλά συστηματικά και σε βάθος χρόνου, για να έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Η αξιοποίηση του επιμορφωτικού υλικού μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός και εκτός του ωρολογίου προγράμματος με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τη βαθμίδα εκπαίδευσης και τα αντίστοιχα Προγράμματα Σπουδών. Το επιμορφωτικό υλικό μπορεί να συνδυαστεί:
· στα Δημοτικά Σχολεία με τα εξής γνωστικά αντικείμενα: Γλώσσα, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Μουσική, Εικαστικά, Ξένες Γλώσσες.
· στα Γυμνάσια με τα εξής γνωστικά αντικείμενα: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Μουσική, Εικαστικά, Ξένες Γλώσσες.
Επίσης, μπορεί να αξιοποιηθεί και στις δύο βαθμίδες εκπαίδευσης:
α) στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων και συγκεκριμένα στις θεματικές: Ζω καλύτερα – Ευ ζην και Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ-Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη και
β) στο πλαίσιο Προγραμμάτων Πολιτιστικών Θεμάτων, Αγωγής Υγείας, Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων (e-Twinning, Erasmus+ ΚΑ1 και KA2).
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Δευτέρα 21/10/24 18:00-20:00: διαδικτυακή εισήγηση από τον κ. Θάνο Τουλούπη, Επίκουρο Καθηγητή Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, για όλους τους εκπαιδευτικούς των συμμετεχόντων σχολείων.
Σάββατο 2/11/24 10:00-13:00 και 14:00-17:00: δύο τρίωρα θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια, δια ζώσης, για τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς από τις επιμορφώτριες: Άβρα Αυδή, Ειρήνη Ζώη, Φωτεινή Παπαχαραλάμπους, Μελίνα Χατζηγεωργίου.
Δευτέρα 4/11/24: έναρξη της εφαρμογής από τους εκπαιδευτικούς.
Τετάρτη 13/11/24 18:00-19:30: διαδικτυακή συνάντηση για επίλυση αποριών και υποστήριξη.
Σάββατο 23/11/24 10:00-13:00 και 14:00-17:00: δύο τρίωρα θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια, δια ζώσης, για τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς από τις επιμορφώτριες: Ειρήνη Ζώη, Ειρήνη Μαρνά, Αντιγόνη Τσαρμποπούλου.
Δευτέρα 25/11/24 18:00-20:00: διαδικτυακή εισήγηση από τον Δρ. Χάρη Καμαριώτη, Σχολικό Ψυχολόγο, για όλους τους εκπαιδευτικούς των συμμετεχόντων σχολείων.
Τετάρτη 4/12/24 18:00-19:30: διαδικτυακή συνάντηση για επίλυση αποριών και υποστήριξη.
Δευτέρα 09/12/24: διαδικτυακή συνάντηση για το θεατρικό έργο του Ράινερ Χάχφελντ «Μια στα μούτρα» (ανάγνωση-συζήτηση) με συντονίστρια την Γιάννα Τσόκου.
Τετάρτη 15/1/25 18:00-19:30: διαδικτυακή συνάντηση για επίλυση αποριών και υποστήριξη.
Τετάρτη 19/2/25 18:00-19:30 : διαδικτυακή συνάντηση για επίλυση αποριών και υποστήριξη.
Σάββατο 8/3/25 11:00-13:00: δια ζώσης συνάντηση της ομάδας του προγράμματος- απολογισμός.
Τετάρτη 12/3/25 18:00-20:00: διαδικτυακή συνάντηση για όλους τους εκπαιδευτικούς των συμμετεχόντων σχολείων. Κλείσιμο του προγράμματος και απολογισμός-παρουσίαση των μαθητικών δημιουργιών.
Οι δια ζώσης συναντήσεις θα πραγματοποιηθούν σε δημοτικό σχολείο του κέντρου της Θεσσαλονίκης.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Δεδομένου ότι το Πρόγραμμα πρόκειται να λειτουργήσει πιλοτικά σε πρώτη φάση, η αξιολόγηση είναι κομβικής σημασίας για τη βελτίωση και την περαιτέρω ανάπτυξή του. Για την αξιολόγηση θα ληφθούν υπόψη οι παρατηρήσεις και τα σχόλια όλων των εμπλεκομένων στο Πρόγραμμα: των επιμορφωτών, των επιμορφούμενων εκπαιδευτικών, καθώς και των μαθητών/-τριών.
Η αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές/-τριες θα πραγματοποιηθεί με την ολοκλήρωση του Προγράμματος ως εξής:
Οι μαθητές θα κληθούν να αναρτήσουν σε διαδικτυακή πλατφόρμα τύπου padlet:
α) έργα (ποικίλα είδη κειμένων δημιουργικής γραφής, εικαστικά έργα, βίντεο, podcast κ.ά.), τα οποία εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν κατά τη διάρκεια του Προγράμματος
β) γραπτά σχόλια με τις εντυπώσεις τους από τη συμμετοχή τους.
Οι εκπαιδευτικοί θα κληθούν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο σχετικό με την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους (επιμόρφωση-εφαρμογή) στο Πρόγραμμα.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ - ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Άβρα Αυδή, Ειρήνη Ζώη, Ειρήνη Μαρνά, Φωτεινή Παπαχαραλάμπους, Αντιγόνη Τσαρμποπούλου, Γιάννα Τσόκου, Μελίνα Χατζηγεωργίου.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Η Άβρα Αυδή είναι φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός. Υπηρέτησε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως καθηγήτρια και ως Υπεύθυνη Πολιτιστικών (1982-2011). Δίδαξε, επί 15 έτη (2001-2016), στο Τμήμα Θεάτρου του Α.Π.Θ. τα μαθήματα «Δραματοποίηση» και «Το Θέατρο στο σχολείο». Ασχολήθηκε συστηματικά με το Εκπαιδευτικό Δράμα αξιοποιώντας τις γνώσεις που αποκόμισε από μεταπτυχιακές σπουδές. Συνέγραψε με τη Μελίνα Χατζηγεωργίου τα βιβλία «Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση» (Μεταίχμιο 2007) και «Όταν ο δάσκαλος μπαίνει σε ρόλο» (Μεταίχμιο 2018). Στον τομέα της γλωσσικής διδασκαλίας έχει επιτελέσει επιμορφωτικό και συγγραφικό έργο. Συμμετείχε στη συγγραφή των παρακάτω ομαδικών έργων: Εγχειρίδια «Έκφραση-Έκθεση» για το λύκειο και συνοδευτικά βιβλία καθηγητή (1985-89), Πρόγραμμα Σπουδών για τη Νεοελληνική Γλώσσα (1998), ψηφιακό έργο ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΓΛΩΣΣΑ (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2017 κ.ε.).
Η Ειρήνη Ζώη είναι φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός με μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολιτιστική Πολιτική (MA in European Cultural Policy and Management). Σχεδίασε και συντόνισε θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα για μουσεία και άλλους φορείς (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, Δημοτική Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας). Από το 2014 έως το 2020 συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας ως θεατροπαιδαγωγός στο σχεδιασμό και υλοποίηση θεατροπαιδαγωγικών εργαστηρίων για παιδιά και εφήβους. Δίδαξε σε επιμορφωτικά σεμινάρια που οργανώθηκαν από φορείς και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Από το 2014 έως το 2020 υπηρέτησε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως δασκάλα Θεατρικής Αγωγής. Από το 2021 διδάσκει ως καθηγήτρια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η Ειρήνη Μαρνά είναι νηπιαγωγός και θεατροπαιδαγωγός. Εχει πτυχίο της Παιδαγωγικής Σχολής του Τμήματος Νηπιαγωγών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1995-1999) και Μεταπτυχιακές Σπουδές: 1) στο Ηνωμένο βασίλειο, University of Exeter (2000-2001), MA in Applied Drama και 2) στη Γαλλία, Universite de la Sorbonne Nouvelle-Paris III DEA, Etudes Théâtrales (2003-2004). Έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (Κι αν ήσουν εσύ, Χωρίς Πατρόν , Ι-TAP-PD κλπ). ‘Εχει συμμετάσχει από το 2020 έως και 2024 ως επιμορφώτρια στο έργο “Σχολεία για όλους-Συμπερίληψη παιδιών προσφύγων στα ελληνικά σχολεία” με φορείς υλοποίησης το Ευρωπαϊκό κέντρο Wergeland που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και το ΙΕΠ. Είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων. Από το 2007 είναι μόνιμη εκπαιδευτικός κλάδου ΠΕ60 νηπιαγωγών και από 1/9/2023 έως και σήμερα υπηρετεί με απόσπαση στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εποπτεύει τις πρακτικές και τις εργαστηριακές ασκήσεις των φοιτητών.
Η Φωτεινή Παπαχαραλάμπους είναι Ψυχολόγος MSc-Ψυχοθεραπεύτρια και Επόπτρια. Ολοκλήρωσε τις σπουδές Ψυχολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια εξειδικεύτηκε στο Ψυχόδραμα (πιστοποίηση από την Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Οργανισμών για το Ψυχόδραμα, FEPTO). Παράλληλα, διαθέτει κλινική κατάρτιση στη Ψυχοδιαγνωστική και Μεταπτυχιακό τίτλο στην Εκπαίδευση Ενηλίκων από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έχει συνεργαστεί με ιδιωτικές και δημόσιες δομές ψυχικής υγείας στο χώρο της ειδικής αγωγής, της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης παιδιών και εφήβων και της πρόληψης. Από το 2015 έως το 2020 συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στην εποπτεία και υλοποίηση εργαστηρίων για ενήλικες και παιδιά και στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Η Αντιγόνη Τσαρμποπούλου είναι δασκάλα, φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στις Επιστήμες της Αγωγής. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα θεάτρου στο Εργαστήριο Υποκριτικής και Θεατρικής Έκφρασης της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» Θεσσαλονίκης. Έχει πάρει μέρος στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ποικίλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, στο οποίο αξιοποιούνται τεχνικές εκπαιδευτικού δράματος και θεατρικού παιχνιδιού στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας. Έχει διδάξει σε επιμορφωτικά σεμινάρια που οργανώθηκαν από πανεπιστήμια και πολλούς φορείς. Ενδεικτικά: Πρόγραμμα «Σκυταλοδρομία της Ανάγνωσης», ΕΚΕΒΙ, Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων Θράκης, ΕΚΠΑ, Σενάρια για τα γλωσσικά μαθήματα Πρωτέας, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;», Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Η Γιάννα Τσόκου είναι θεατρολόγος, Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Απόφοιτος της “Επιθεώρησης Δραματικής Τέχνης” της Ρούλας Πατεράκη. Συνεργάστηκε επί σειρά ετών με το ΚΘΒΕ ως θεατρολόγος και με τον «9,58. Σταθμό στον πολιτισμό» ως επιμελήτρια και παρουσιάστρια εκπομπών. Δίδαξε Ιστορία Θεάτρου στην Ανώτερη Δραματική Σχολή «Ανδρέας Βουτσινάς» και δημιούργησε το τμήμα «Η Θεατρική Τέχνη στην Εκπαίδευση». Το 2012 οργάνωσε το πρόγραμμα "Μια πόλη, μια παράσταση" για εκπαιδευτικούς και σχολεία. Μεταφράζει έργα του σύγχρονου γερμανικού θεάτρου. Δημοσίευσε επιστημονικά άρθρα, συνεντεύξεις, κριτική θεάτρου. Μέλος της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών. Μέλος από το 2011 της Επιτροπής Θεάτρου του Δήμου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της ( 2014 -2019). Από το 2018 συντονίζει τη “Λέσχη Αναγνωσης Θεατρικών Έργων για Εφήβους και Παιδιά” του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
Η Μελίνα Χατζηγεωργίου είναι εκπαιδευτικός και θεατροπαιδαγωγός με μεταπτυχιακές σπουδές στο Εκπαιδευτικό Δράμα (Μ.Α. Drama in Education). Δίδαξε επί 14 έτη στο Τμήμα Θεάτρου του Α.Π.Θ. τα μαθήματα «Δραματοποίηση» και «Το Θέατρο στο σχολείο». Εργάστηκε ως θεατροπαιδαγωγός στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο Παιδικό Στέκι του Εθνικού Θεάτρου, στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ιωαννίνων, σε σχολεία, κ.α. Δίδαξε σε επιμορφωτικά σεμινάρια που οργανώθηκαν από πανεπιστήμια, από το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, τη θεατρική ομάδα «Μικρός Βορράς», το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, τη Future Library, κ.ά.. Σχεδίασε και συντόνισε θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα σε μουσεία και άλλους φορείς. Συνέγραψε με την Άβρα Αυδή τα βιβλία «Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση» (Μεταίχμιο 2007) και «Όταν ο δάσκαλος μπαίνει σε ρόλο» (Μεταίχμιο 2018).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ
Ανδρέου, Ε. (2011). Χορεύοντας με τους λύκους. Διαδικασίες και μηχανισμοί θυματοποίησης εντός και εκτός του σχολείου. Επίκεντρο
Αντωνίου, Α.-Σ., & Καμπόλη, Γ. (2014). Πώς σχετίζεται ο σχολικός εκφοβισμός με την κατάθλιψη και την τάση αυτοκτονίας σε παιδιά και εφήβους. Στο Σ. Κούτρας (Επιμ.), Η Ψυχική Υγεία των Παιδιών στην Κοινωνία της Κρίσης - Ο Ρόλος των Γονέων και των Εκπαιδευτικών (σσ. 102-121). Αθήνα: Ταξιδευτής
Αντωνίου, Α.-Σ. (2024, Ιανουάριος 24). Φαινόμενα εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας σε εφήβους ΛΟΑΤΚΙ+. Newsbeast. Aνακτήθηκε στο: https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/10440970/fainomena-ekfovismou-kai-endoscholikis-vias-se-efivous-loatki
Antoniou, A.-S., & Karteris, V. (2017). Factors influencing the occurrence of anxiety levels in childhood and coping strategies. European Journal of Special Education Research, 2(6), 1-21.
Antoniou, A.-S., Mitsopoulou, E., & Chrousos, G. P. (2015). Psychosocial factors and suicidal behaviour in adolescents. In B. Kirkcaldy (Ed.), Promoting Psychological Well-Being in Children and Families (pp. 154-171). Hampshire, UK: Palgrave Macmillan.
Ασημόπουλος, Χ., Χατζηπέμου, Θ., & Ακαλέστου, Μ.Η. (2015). Σχολικός εκφοβισμός και ψυχική υγεία: Αιτιολογικοί παράγοντες και επιπτώσεις, πρόληψη και αντιμετώπιση. Στο Γ. Παπαδημητρίου (Eπιμ.), Η συμβολή της κοινωνικής εργασίας στην ψυχιατρική θεραπευτική (σσ. 36-44). Αθήνα: Εκδόσεις Παρισιάνος.
Αυδή Άβρα και Μελίνα Χατζηγεωργίου (2007) Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση,
48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής, Αθήνα: Μεταίχμιο
Furlong, M. J., Gilman, R., & Huebner, E. S. (2021). Η Θετική Ψυχολογία στα σχολεία. Εκδόσεις Παπαζήση.
Γάκης, Κ., Αντωνίου, Α.-Σ., & Καλούρη, Ρ. (2016). Προβλήματα ενδοσχολικής συμπεριφοράς και σχολικός εκφοβισμός: Τρόποι συμβουλευτικής παρέμβασης στη σχολική μονάδα. Επιθεώρηση Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, 108, 37-49.
Γαλίτη-Κυρβασίλη, Π. (2017). Σύγκρουση και Συνύπαρξη στο Σχολείο και στην Κοινότητα. Αποκαταστατική Δικαιοσύνη και Συγχώρηση. Προγράμματα και Σχέδια Εργασίας. Εκδόσεις Γρηγόρη.
Henderson, N., & Milstein, M. M. (2008). Σχολεία που προάγουν την ψυχική ανθεκτικότητα. Πώς μπορεί να γίνει πραγματικότητα για τους μαθητές και τους εκπαιδευτκούς. Εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδανός.
Kampoli, G. D., Antoniou, A.-S., Artemiadis, A., Chrousos, G. P., & Darviri, C. (2017). Investigating the association between school bullying and specific stressors in children and adolescents. Psychology, 8(14), 2398-2409.
Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου. (2015β). Οδηγός διαχείρισης περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού: Εκπόνηση ενημερωτικού εκπαιδευτικού υλικού και προγράμματος σπουδών επιμόρφωσης. Αθήνα: Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δήμητρα Τσάτσου.
Kyriakides, L., Creemers, B. P., Muijs, D., Rekers-Mombarg, L., Papastylianou, D., Van Petegem, P., & Pearson, D. (2014). Using the dynamic model of educational effectiveness to design strategies and actions to face bullying. School Effectiveness and School Improvement, 25(1), 83-104.
Kyriakides, L., Creemers, B. P., Papastylianou, D., & Papadatou-Pastou, M. (2014). Improving the school learning environment to reduce bullying: An experimental study. Scandinavian Journal of Educational Research, 58(4), 453-478.
Olweus, D. (2009). Εκφοβισμός και βία στο σχολείο: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε, Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), Αθήνα.
Πρωτόκολλα ενδοσχολικής βίας του Υπουργείου Παιδείας: Πρόληψη-Διαχείριση-Ορισμοί και εννοιολογικό υπόβαθρο – Στην πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr. Πηγή: www.especial.gr
Ψάλτη, Α., Κασάπη, Στ., & Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (2012). Σύγχρονα ψυχοπαιδαγωγικά ζητήματα. Ο εκφοβισμός στα ελληνικά σχολεία. Ερευνητικά δεδομένα και προτάσεις για παρεμβάσεις. Gutenberg.
Ανδρέου, Ε. (2011). Χορεύοντας με τους λύκους. Διαδικασίες και μηχανισμοί θυματοποίησης εντός και εκτός του σχολείου. Επίκεντρο