Έγραψαν για το Προγραμμα
Χαράλαμπος Μπαλτάς Νηπιαγωγός, δάσκαλος στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας «Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας
ΤO ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΗ ‘ΛΟΞΗ ΤΑΞΗ ‘ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ 12 – 18 Οκτωβρίου 2015
Καλή σχολική χρονιά! Καλό ξεκίνημα με δημοκρατικούς αγώνες, έχοντας στο νου ελευθερία, παιδεία και γλώσσα! Το «Σκασιαρχείο» πάλι μαζί σας. Μετά από δύο αναβολές, για το δημοψήφισμα και τις εκλογές, το υπαίθριο σχολείο της κοινότητας με την ‘Λοξή Τάξη’ ξεκινάει τα «μαθήματα» στο Πεδίο του Άρεως, στο διάστημα 12 – 18 Οκτωβρίου 2015. Πιο συγκεκριμένα, η Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας» και η Περιφέρεια Αττικής εγκαινιάζουν στο Πεδίο Άρεως το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη, Λοξή Τάξη (2015) και μαζί μ’ αυτό αναβιώνουν την παράδοση του υπαίθρου σχολείου, μέσα από την ματιά της αποσχολειοποίησης [deschooling], αλλά και τη ματιά των δύσκολων ιστορικών στιγμών της ελληνικής κρίσης.
Η αναβολή και τις δύο φορές μας ξεπερνούσε, γιατί οι ιστορικές στιγμές μας υποχρέωσαν σε μια εικόνα από το πολιτικό μας μέλλον, να δούμε το αναβληθέν προς έκθεση έργο μέσα από τη γενικότερη αναζήτηση μιας διαλεκτικής ουτοπίας του λαού και της χώρας, αλλά και την δημιουργία δημοκρατικών στιγμών. Είμαστε έτοιμοι/ ες λοιπόν! Το «Σκασιαρχείο» σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής κάνει κάλεσμα για συμμετοχή όλων αυτών των φορέων που θέλουν να εμπλακούν σ’ αυτό το εγχείρημα και στα σχολεία που θέλουν να επισκεφτούν το Πεδίο του Άρεως, μετά κι από την πρόσφατη χρήση του χώρου από τους πρόσφυγες και τα προσφυγόπουλα. Η μέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου είναι η ημέρα της έναρξης της υπαίθριας διδασκαλίας.
Οι δράσεις του προηγούμενου που ετοιμάζει ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης κορυφώνονται αυτή την ημέρα και θα ήταν ευχής έργο να έχουμε και την ομάδα προφορικής ιστορίας της Κυψέλης στο σχολείο μας! Σας περιμένουμε λοιπόν! Φορείς συμμετοχής και συνεργασίας είναι, μεταξύ άλλων, το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Νόστος, η Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, το 46ο Γυμνάσιο Αθηνών, ο Σύλλογος Γονέων 36ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, το 66ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, το 31ο Νηπιαγωγείο Αθηνών, η «Πυξίδα» από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, ο Συνήγορος του Παιδιού, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, η Τράπεζα Χρόνου Εξαρχείων, η κατάληψη του ‘Green Park’, το Σωματείο ‘Συνεργάζομαι’, η Πολιτιστική Λέσχη της ΟΛΜΕ, ο θεατρικός οργανισμός «Πόρτα» και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Λογοτέχνες, μουσικοί, εκπαιδευτικοί, αρχιτέκτονες, σκηνοθέτες, εικαστικοί και θεατρολόγοι θα ανταμώσουν σ’ αυτήν την νησίδα στο κέντρο της πόλης της Αθήνας. Σύντομα θα έχουμε την ανακοίνωση του πλήρους προγράμματος, όπου μπορείτε να δηλώσετε και συμμετοχή, είτε συμμετέχοντας με μικρούς και μεγάλους, είτε κάνοντας την δική σας παρουσίαση (skasiarxeio2014@gmail.com).
Οι προσπάθειες για ένα υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως από την Περιφέρεια Αττικής και την Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο», μαζί και με άλλους φορείς που συμπράττουν σ’ αυτή την πρωτοβουλία, γίνονται επιτέλους πράξη! Η αρχή γίνεται με το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη Λοξή Τάξη στο Πεδίο του Άρεως, έργο που σκοπεύει να λειτουργήσει, μεταξύ άλλων, κι ως συμμετοχικός σχεδιασμός για το πώς φανταζόμαστε τον χώρο και την υπαίθρια διδασκαλία. Το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη Λοξή Τάξη είναι ένα πεδίο αναστοχασμού με δυνατές πολλές ερμηνείες. Ο ίδιος με το εργαστήρι αφίσας που θα πειραματιστεί θα δώσει νέα πνοή στον προβληματισμό του για το τι μπορεί να σημαίνει μια σχολική τάξη λοξή. Σ’ αυτή μπορούμε να δούμε από τη μια τους βομβαρδισμούς, εκεί που έχουμε πολεμικές συρράξεις, όπως στη Συρία, το Κομπάνι ή το Λουγκάνσκ, αλλά και την αποσχολειοποίηση [deschooling] και την υπαίθρια διδασκαλία, ως χώρο που επιτελείται η χωρική και η χρονική εμπειρία του υποκειμένου. Μπορούμε να δούμε τους αγώνες που κάναμε ή κάνουμε ακόμα, για ένα σχολείο για τους Τσιάπας, ένα σχολείο για τη Γάζα, ένα σχολείο για το Κομπάνι ή ένα σχολείο για το Λουγκάνσκ. Μπορούμε ακόμα να δούμε την σχολική αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου για τους ημι – υπαίθριους χώρους, όπως για παράδειγμα στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών ή το σχολείο της Ρόζας Ιμβριώτη, και τα δύο έργα του Νικολάου Μητσάκη. Σύντομα, να το πούμε κι αυτό, θα έχουμε ένα μεγάλο αφιέρωμα για το σχολείο της Ρόζας Ιμβριώτη στη Καισαριανή, από το περιοδικό «Παιδεία και Κοινωνία» όπου θα τεθούν εκ νέου τέτοια θέματα. Επίσης, μπορούμε να δούμε σ’ αυτό το έργο τόσο τον διεθνισμό των αγώνων μας, όσο και την εγχώρια παραγωγή εκπαιδευτικής πολιτικής από την Περιφέρεια Αττικής, να έχουμε κάποτε και θεσμικά ένα υπαίθριο και θερινό σχολείο στο Πεδίο του Άρεως! Επίσης, μπορούμε να δούμε τη Λοξή Τάξη (2015) ως μια επιτάφια περιφορά στο Πεδίο του Άρεως, όπως είναι η «Τελευταία λέξη του Ρατσισμού» (1992) για τον J. Derrida, μια διαμαρτυρία, ένα ταξίδι, μια κιβωτό ή μια βαλίτσα του πρόσφυγα στο πέλαγος της νεωτρικότητας. Για το «Σκασιαρχείο» ο χώρος θα γίνει πρόγραμμα ενός διαρκούς project για τον πόλεμο και την ειρήνη, από τους πρόσφυγες του 1922 στα Δεκεμβριανά (1944) ή από τον Θερσίτη της «Ιλιάδας» στην εθνική παλιγγενεσία του 1821 και την Λεωφόρο των Ηρώων του Νικολάου Μητσάκη. Ή από τις εκκλησίες και τα περιστέρια, τα σύμβολα της ειρήνης που πετούν, στις αναγνώσεις της αντιπολεμικής λογοτεχνίας κάτω από το γλυπτό του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου. Ο πόλεμος και η ειρήνη μέσα στο Πεδίο του Άρεως είναι τελικά για μας μια καλή αφορμή για κριτική και αντί – οιδιπόδεια παιδαγωγική! Κι αυτό είναι στην πράξη Πειραματικό Σχολείο!
Το Πεδίο του Άρεως επίσης μπορεί να είναι για τα παιδιά η εκ νέου σήμανση της πρόληψης κατά της χρήσης ουσιών, της υγείας, του πολιτισμού και της πολιτειότητας μέσα από την ιστορική αναβίωση αυτού που έμεινε αλύτρωτο στο παρελθόν, του δεύτερου υπαίθριου σχολείου στην Ελλάδα το 1930, ακριβώς μετά την πρώτη απόπειρα το 1916 λίγο πιο κάτω στην Πλατεία Αμερικής, στο Κτήμα Νομικού. Η παρουσία των οργανισμών κατά της χρήσης ουσιών όπως το ΚΕΘΕΑ, το ΟΚΑΝΑ ή το 18 Άνω είναι απαραίτητη! Ή μπορεί να λειτουργήσει ως σήμανση της αειφορίας, ως κόσμος των πουλιών και της φύσης. Ή ως ένα σημείο συνάντησης των εκπαιδευτικών για την κοινωνική οικονομία που αποβλέπουμε να επιστρέψει στα σχολεία μας!
Η Λοξή Τάξη (2015) σ’ αυτό τον χώρο μπορεί να σημάνει εκ νέου την ελληνική κρίση, τη σύγχρονη καταστροφή του κεφαλαίου και της εργασίας και την εκζήτηση ενός άλλου κοινωνικού σχηματισμού, μέσα από μια άλλη κριτική, θεσμική και αντί – οιδιπόδεια παιδαγωγική. Μπορεί να σημάνει την ανάδυση του παρελθόντος, με τα επιταγμένα σχολικά κτίρια της γερμανικής κατοχής και της υπαίθριας διδασκαλίας της αντίστασης, το έργο των δασκάλων έξω από τα σχολεία, την Κυβέρνηση του Βουνού και εν γένει την ξεχασμένη και στη σκόνη του χρόνου παιδεία της αντίστασης. Μπορεί όμως και να σημάνει για το παρόν και την πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής να αναμετρηθεί εκ νέου με μια βιώσιμη εκπαιδευτική πολιτική για το Πεδίο του Άρεως, μέσα από την επιστροφή της αόρατης παιδικής ηλικίας στην πόλη και μέσα από την απόδοση της κίνησης στην παιδική ηλικία, με ποδήλατα και Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Το έργο τέχνης της ‘Λοξής Τάξης’ μας κάνει ίσως να βλέπουμε αυτό που δεν βλέπουμε: το υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως! Και το θερινό σχολείο του επόμενου καλοκαιριού!
Η παρουσία των παιδιών και των ενηλίκων στους δημόσιους χώρους, το βιβλίο, η ορατότητα των παιδιών στην πόλη, η πολιτική συμμετοχή των παιδιών, το τυπογραφείο, η τροφή, τα παιχνίδια αυλής, η σημασία της υπαίθριας διδασκαλίας, η αποσχολειοποίηση [deschooling], η σχέση του παιδιού με τον κόσμο της φύσης, η πρόληψη κατά της χρήσης ουσιών, η κοινωνική οικονομία, η σχολική βιβλιοθήκη, η ειρήνη και ο πόλεμος, η μετανάστευση, η πολιτισμική αντιστάθμιση στις κοινωνικές ανισότητες, οι σχέσεις της αρχιτεκτονικής με την παιδαγωγική, τα ποδήλατα, ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας, τα οριζόντια κοινωνικά δίκτυα, καθώς και γενικότερα τα δικαιώματα του παιδιού, είναι η κεντρική ιδέα αυτού του υπαίθριου σχολείου της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως.
Αυτό σηματοδοτεί το ανοιχτά προς τα έξω σχολείο. Στο πλαίσιο της αποσχολειοποίησης [deschooling] επίσης έχουμε και τα πρώτα τριάντα και πλέον ανοιχτά προς τα μέσα σχολεία, ως αποτέλεσμα των δράσεων της Ανοιχτής Πόλης, του Δήμου Αθηναίων και της Αντιδημαρχίας του Παιδιού. Όλοι/ ες μαζί για το παιδί! Τέλη Οκτωβρίου επίσης θα έχουμε μια συνάντηση στον κινηματογράφο «Αλκυονίδα» - με την προβολή της ταινίας του Dannil Losset, «Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται» (2006) - όλων των φορέων αυτών που θα υλοποιήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα στο χώρο του Πεδίου του Άρεως, με τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α΄ Διεύθυνσης Π. Ε. Αθηνών, συμμετοχή και έκθεση του έργου των σχολείων που θα επισκεφτούν τον χώρο και μια σειρά από εκδηλώσεις οι οποίες θα μας οδηγήσουν στο θερινό σχολείο στο Πεδίο του Άρεως, το καλοκαίρι του 2016.
Το σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως ως προς τα χαρακτηριστικά του θα είναι υπαίθριο όλο τον χρόνο και θα αφορά όλα τα σχολεία που θα το επισκέπτονται, αλλά και θερινό, το οποίο θα αφορά έναν αριθμό παιδιών που μένουν στο κέντρο της Αθήνας το καλοκαίρι. Επίσης, τέλη Οκτωβρίου θα έχουμε μια μεγάλη εκδήλωση από το Γραφείο Πολιτιστικών Θεμάτων για τον Janusz Korczak [Γιανούς Κόρτσακ] με την προβολή της ταινίας του Αντρέι Βάιντα, «Η Θυσία του Κόρτσακ» (1990) και στρογγυλό τραπέζι με την συμμετοχή του Συνηγόρου του Παιδιού, πάλι στο κινηματογράφο «Αλκυονίδα», κοντά στο Πεδίο του Άρεως. Η «Αλκυονίδα» κι αυτή με τη σειρά της συνεισφέρει σ’ αυτό που ονειρευόμαστε, ένα υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως, προκειμένου μέσα από το σινεμά να έχουμε την ορατότητα της παιδικής ηλικίας στην πόλη. Όπως και όλες οι οργανώσεις γύρω από το Πεδίο του Άρεως, με εξέχουσα την πρωτοβουλία του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού και την καμπάνια του «Η πόλη είμαστε εμείς» (Απρίλης 2015).
Για περισσότερες πληροφορίες, Χαράλαμπος Μπαλτάς, δάσκαλος στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, [babisbaltas@gmail.com]. Δες επίσης, Χαράλαμπος Μπαλτάς, «Πειραματισμός, Παιδαγωγική και Πολιτική: ένα υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως», (περιοδικό Παιδεία και Κοινωνία, τχ. 97, Μάιος 2015, σελ. 5 – 7).