‘Πού είναι η μαμά;’ Το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση για την ισότητα των φύλων

Αθήνα, 23/03/2025, εργαστήριο για εκπαιδευτικούς, Μάρθα Κατσαρίδου, Koldo Vío

 ‘Πού είναι η μαμά;’ Το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση για την ισότητα των φύλων

Μάρθα Κατσαρίδου

Επίκουρη Καθηγήτρια Θεάτρου στην Εκπαίδευση, Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ελλάδα.

Koldo Vío, Θεατροπαιδαγωγός, Σκηνοθέτης, Ελλάδα/Ισπανία.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνέδριου «Θέατρο & Συμπεριληπτική Εκπαίδευση»

21-23 Μαρτίου 2025, Αθήνα

Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (TENet-Gr)

Γλώσσα: Αγγλικά/ Ελληνικά

Για περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων/ουσών

Σκεπτικό

Η εκπαίδευση για την ισότητα των φύλων έχει κεντρικό ρόλο στην Παγκόσμια Ατζέντα 2030 για την Εκπαίδευση (Global Education 2030 Agenda), η οποία θεσπίστηκε από την UNESCO για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Σύμφωνα με την Ατζέντα τονίζεται η ανάγκη να διασφαλιστεί ότι τα κορίτσια και τα αγόρια, οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για ενδυνάμωση, που επιτρέπει σε όλες/όλους να διαμορφώνουν τη ζωή και το μέλλον τους, όχι μόνο επειδή η εκπαίδευση και η ισότητα των φύλων αποτελούν ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και επειδή έχουν τη μετασχηματιστική δύναμη να οικοδομήσουν έναν κόσμο με χαρακτηριστικά τη δικαιοσύνη, την ευημερία, τη συμπερίληψη και την ασφάλεια (Unesco, 2021).

Παρά την πρόοδο στην ισότητα των φύλων, τα έμφυλα στερεότυπα εξακολουθούν να υπάρχουν στις αντιλήψεις των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, η διαφορετική μεταχείριση μεταξύ κοριτσιών και αγοριών, ανδρών και γυναικών μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορους τομείς, όπως σε δραστηριότητες, ενδιαφέροντα, δεξιότητες, επαγγέλματα, λεκτικές αλληλεπιδράσεις, αποδεκτές συμπεριφορές, προσδοκίες αναφορικά με το ακαδημαϊκό τους μέλλον (Saramourtsi et al., 2020∙ Magos, 2022). Επιπλέον, παράγοντες όπως η δομή της οικογένειας, η εθνοπολιτισμική καταγωγή, η κοινωνική τάξη και η θρησκεία επηρεάζουν σημαντικά τη δημιουργία της έμφυλης ταυτότητας (Magos, 2022).

Στα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, οι εκπαιδευτικοί, συνειδητά ή ασυνείδητα, συχνά αντιμετωπίζουν τους μαθητές και τις μαθήτριες διαφορετικά με βάση το φύλο τους. Οι πεποιθήσεις και οι παιδαγωγικές φιλοσοφίες τους είναι στενά συνδεδεμένες με την επικράτηση των έμφυλων στερεοτύπων στην τάξη (Saramourtsi et al., 2020). Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί συνήθως δεν αναγνωρίζουν τη σημασία της αντιμετώπισης των έμφυλων στερεοτύπων και ανισοτήτων (Frosi & Deligianni-Kuimtzi, 2008).

Το εργαστήριο

Στόχος του εργαστηρίου είναι να διερευνηθεί η συμβολή του θεάτρου/δράματος στην προώθηση της εκπαίδευσης για την ισότητα των φύλων. Μέσα από μια αυτοσχεδιαστική, συμμετοχική διαδικασία που επικεντρώνεται στην προσωπική εμπειρία και όχι στην απλή παράσταση (Neelands, 1984), οι συμμετέχοντες/ουσες θα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν και να ερμηνεύσουν το ανθρώπινο νόημα μέσα από φανταστικές ενέργειες και γλώσσα που αντιστοιχεί σε ενέργειες και γλώσσα της πραγματικής ζωής με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού και του περιβάλλοντός τους (Bowell & Heap, 2001).

Έχοντας ως ερέθισμα ένα βιβλίο παιδικής λογοτεχνίας με θέμα τις διακρίσεις και τα έμφυλα στερεότυπα, οι συμμετέχοντες/ουσες, μέσα από επιλεγμένες θεατροπαιδαγωγικές συμβάσεις (Neelands & Goode, 2000∙ Boal 2000), θα ενεργήσουν ως «συν-ερευνητές/τριες» σε μια μετασχηματιστική προσέγγιση για το φύλο. Συγκεκριμένα, θα εμβαθύνουν στα βαθύτερα αίτια των έμφυλων ανισοτήτων, αμφισβητώντας τις σχέσεις εξουσίας, τα κοινωνικά πρότυπα και τις διακρίσεις που διαιωνίζουν τις ανισότητες με στόχο την προώθηση της μετασχηματιστικής σκέψης, της δράσης και της κοινωνικής αλλαγής. Τα παραπάνω ευθυγραμμίζονται με την Προβληματίζουσα Εκπαίδευση του Freire και την Αγωγή του Καταπιεζόμενου (Freire, 2005), καθώς και με την Κριτική Παιδαγωγική (Giroux, 2011) και τη Μετασχηματιστική Μάθηση (Mezirow, 2009).

Το εργαστήριο έχει σχεδιαστεί στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ «Equality Street», το οποίο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε μια τάξη δημοτικού σχολείου και θα επαναληφθεί σε άλλες τάξεις κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά.

Συμμετέχουσες/οντες

Το εργαστήριο θα διεξαχθεί στα αγγλικά ή/και στα ελληνικά και απευθύνεται σε όσες/όσους ενδιαφέρονται για το θέμα καθώς και για την αξιοποίηση του θεάτρου/δράματος ως εργαλείου κοινωνικής παρέμβασης.

Συνιστάται στις/στους συμμετέχουσες/οντες να φορούν άνετα ρούχα. Το εργαστήριο περιλαμβάνει ασκήσεις που μπορεί να εμπεριέχουν σωματική επαφή.

Η Μάρθα Κατσαρίδου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Θεάτρου στην Εκπαίδευση στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει σπουδάσει Παιδαγωγική, Υποκριτική και Θέατρο στην Εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη και στο Λονδίνο. Έχει σχεδιάσει θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια, έχει διδάξει σε σεμινάρια και έχει εργαστεί ως σκηνοθέτης και βοηθός σκηνοθέτη σε παραστάσεις με παιδιά και εφήβους. Έχει δημοσιεύσει ένα βιβλίο και άρθρα για το Εφαρμοσμένο Δράμα σε διεθνή περιοδικά, με ερευνητικά ενδιαφέροντα στο Εφαρμοσμένο Δράμα/Θέατρο ως μέσο μάθησης και εργαλείο έρευνας και κοινωνικής παρέμβασης.

Ο Koldo Vío έχει εργαστεί σε προγράμματα Εφαρμοσμένου Θεάτρου σε όλο τον κόσμο, διεξάγοντας εργαστήρια και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο προγραμμάτων διαφόρων διεθνών ιδρυμάτων, όπως Πανεπιστήμιο Ramon Llull (Ισπανία), Πανεπιστήμιο του Πόρτο (Πορτογαλία), Ακαδημία Μουσικής και Θεάτρου/Πανεπιστήμιο Κλαϊπέντα (Λιθουανία), Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Ελλάδα) και Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων (Ισπανία). Είναι επίσης σκηνοθέτης θεάτρου για παιδιά και εφήβους και έχει συνεργαστεί με κοινότητες και επαγγελματικές ομάδες. Έχει επίσης εργαστεί στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ως σκηνοθέτης και ως διδάσκων στη Δραματική Σχολή.