Προλεγόμενα αυτής της έκδοσης

Η 1η Διεθνής Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στις 15-16-17 Δεκεμβρίου 2000 στα πλαίσια του προγράμματος εκπαίδευση & θέατρο και απευθύνονταν σε εκπαιδευτικούς, σε υποψήφιους εκπαιδευτικούς, αλλά και σε φοιτητές και σε επαγγελματίες του θεάτρου που ενδιαφέρονται για τη θεατρική πράξη στις ηλικίες 13-17 χρόνων. Τελικά πήραν μέρος 300 άτομα με την πολύτιμη συμβολή 35 εισηγητών και εμψυχωτών.

Κύριος στόχος της Συνδιάσκεψης, η οποία είχε τίτλο "Αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση", ήταν να γνωρίσουν όσοι συμμετέχουν ενδεικτικά κάποια στοιχεία από την πορεία που διέτρεξε η θεατρική παιδεία στα εκπαιδευτικά συστήματα της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Τσεχίας και της Ελλάδας. Επιπλέον έγινε προσπάθεια να διερευνηθεί τόσο το περιεχόμενο όσο και η μορφή του θεάτρου ειδικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Παρουσιάστηκαν 16 εισηγήσεις από ανθρώπους που είχαν άμεση σχέση με τη διδασκαλία του θεάτρου στη βαθμίδα αυτή της εκπαίδευσης, είτε ως εκπαιδευτικοί, είτε ως συγγραφείς σχολικών βιβλίων, είτε ως εκπαιδευτικοί θεάτρου (Drama teachers). Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της Συνδιάσκεψης κατέλαβαν τα 15 διαφορετικά πρακτικά εργαστήρια με εμψυχωτές ανθρώπους της τέχνης και της εκπαίδευσης του θεάτρου, που διαθέτουν διδακτική εμπειρία και γνώση των αναγκών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα οργανώθηκαν έκθεση σχετικού υλικού, βιβλιοπωλείο και προβολές. 

Στο βιβλίο αυτό προσπαθήσαμε να καταγράψουμε όσα ειπώθηκαν και έγιναν κατά τη διάρκεια της συνάντησης αυτής. Περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις αλλά και οι προτάσεις των εμψυχωτών των εργαστηρίων με τον τρόπο που οι ίδιοι επέλεξαν. Μερικοί από αυτούς προτίμησαν να δώσουν οι ίδιοι σημειώσεις με περιγραφή των ασκήσεων εμπλουτίζοντάς τες με κάποιους θεωρητικούς προβληματισμούς τους. Άλλοι προτίμησαν τη μέθοδο της συνέντευξης, άλλοι και τα δύο. Αλλού πάλι η καταγραφή των εργαστηρίων έγινε από τις σημειώσεις των εκπαιδευτικών που πήραν μέρος. 

Επειδή στο θέατρο τα πιο σημαντικά πράγματα είναι βιωματικά, το εγχείρημα της επιμέλειας και της συγκέντρωσης αυτού του υλικού σε ένα βιβλίο αποδείχτηκε πολύ δύσκολο. Ειδικά τα εργαστήρια, στα οποία ο κάθε εμψυχωτής εργάστηκε με τις δικές του τεχνικές και μέσα σε ιδιαίτερες επικοινωνιακές συνθήκες με την ομάδα του, δείχνουν πολύ φτωχά στο χαρτί και η βιωματικότητά τους κινδυνεύει να αδικηθεί. Παρ' όλα αυτά πιστεύουμε ότι αξίζει η προσπάθεια.

Οι περισσότερες λοιπόν καταθέσεις και προτάσεις στο βιβλίο αυτό αντλούν την αξία τους από τον έντονα πρακτικό χαρακτήρα της Συνδιάσκεψης και δεν παρατίθενται ως “συνταγή”, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε και από οποιονδήποτε, αλλά κυρίως ως ενημερωτικό υλικό.

Στην έκδοση αυτή συμπεριλήφθηκαν τελικά τα 16 κείμενα των εισηγήσεων και 20 κείμενα που γράφτηκαν με αφορμή τα εργαστήρια (κάποια δεν έφτασαν εγκαίρως). Ευχαριστούμε όλους τους εισηγητές και εμψυχωτές των εργαστηρίων για την τόσο πρόθυμη συμμετοχή τους στη Συνδιάσκεψη, καθώς και για τις σημειώσεις και την πολύτιμη βιβλιογραφία που είχαν τη καλοσύνη να συγκεντρώσουν για το βιβλίο αυτό. 

Ο Νίκος Γκόβας στην εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στο πρόγραμμα "εκπαίδευση και θέατρο", στο σκοπό, στους στόχους και στις δραστηριότητές του μέσα στα τρία χρόνια της λειτουργίας του, κάνοντας αναφορά στην ανάγκη για συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και στους τρόπους με τους οποίους το θέατρο μπορεί να συναντήσει την εκπαίδευση μέσα ή έξω από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Επίσης, μαζί με τον Γιώργο Μπινιάρη, τη Μαρία Χανιωτάκη και τη Σμαρώ Γρηγοριάδου εμψύχωσαν δύο πρακτικά εργαστήρια με αφορμή κείμενα από τα σχολικά βιβλία. Πήραν θέση στο θέμα “θέατρο στο σχολείο” τονίζοντας την αξία της “θεατρικής σύνθεσης” τοποθετώντας της σε ένα ευρύτερο “εκπαιδευτικό πρόγραμμα”, όπου η εκπαίδευση μπορεί ευκολότερα να συναντηθεί με τη θεατρική τέχνη.

Ο Νίκος Παΐζης στην εισήγησή του ανέπτυξε τη φιλοσοφία και τους στόχους του προγράμματος “Μελίνα” και το πώς η εφαρμογή των Τεχνών στο σχολείο (θέατρο, μουσική, χορός, κίνηση, εικαστική και οπτικοακουστική παρέμβαση) μπορεί να συμβάλει στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Η Marigold Ashwell στην εισήγησή της παρουσίασε την εξέλιξη της θεατρικής παιδείας μέσα στο Εθνικό Αναλυτικό Πρόγραμμα της Αγγλίας, τις εξετάσεις GCE και τα κριτήρια αξιολόγησης της θεατρικής διδασκαλίας στα σχολεία. Στα δύο εργαστήριά της τόνισε τόσο τα τρία κύρια στοιχεία/δραστηριότητες στο Drama (Δράμα) -δημιουργία, παρουσίαση και ανταπόκριση- όσο και τις τεχνικές τους, καθώς και τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγησή τους μέσα από τον Πίνακα Προόδου που παρουσίασε. Η Βασιλική Δεμερτζή στην εισήγησή της αναφέρθηκε στην πενιχρή παρουσία του θεάτρου στο ελληνικό αναλυτικό πρόγραμμα και στα σχολικά βιβλία σήμερα, στη λειτουργία των μαθητικών θεατρικών ομάδων και στον επικοινωνιακό και παιδαγωγικό τους χαρακτήρα. Τη θεατρική πρακτική στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Γαλλίας παρουσίασε στην εισήγησή της η Anny Weil–Κωσταράκη. Αναφέρθηκε στο θέατρο μέσα στο μάθημα της Λογοτεχνίας (από την κωμωδία στην τραγωδία), στο μαθητή-θεατή, στο μαθητή-ηθοποιό, στο θέατρο ως ανεξάρτητο μάθημα, στο εργαστήρι καλλιτεχνικής έκφρασης, στο προαιρετικό μάθημα επιλογής και στο υποχρεωτικό μάθημα επιλογής για τους μαθητές της φιλολογικής κατεύθυνσης. Η Μελίνα Σάρδη παρουσιάζει στην εισήγησή της το εντατικό διετές πρόγραμμα σπουδών του International Baccalaureate για μαθητές 16–19 ετών, το αναλυτικό πρόγραμμά του, τις ομάδες των μαθημάτων του, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησής του. Τα τρία στάδια της εξέλιξης του Εκπαιδευτικού Δράματος στην Τσεχία ανέπτυξε στην εισήγησή του ο Γιάννης Πουταχίδης, κάνοντας αναφορά στη σημερινή του θέση στη βασική και τη μέση εκπαίδευση, στους κύκλους του και στα ατελιέ δραματικής τέχνης με το αναλυτικό τους πρόγραμμα ανά έτος. Παράλληλα η Carmen Vilela μίλησε για τη θέση του θεάτρου στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ισπανίας. Αναφέρθηκε στις περιόδους που ήταν προαιρετικό μάθημα, στις παραστάσεις, στους στόχους, στο ρεπερτόριο και στα προβλήματα των θεατρικών ομάδων στα σχολεία. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο Μαθητικό Φεστιβάλ Ελληνολατινικού θεάτρου που γίνεται στη Σεβίλλη κάθε άνοιξη. Η Ειρήνη Σενετάκη στην εισήγησή της αναφέρθηκε στο θεσμό των Πανελληνίων Καλλιτεχνικών Μαθητικών Αγώνων, στις αρχές και στην εξέλιξή τους, στο θεσμικό και διοικητικό τους πλαίσιο, στη στήριξη των εκπαιδευτικών με σεμινάρια, στην αυξανόμενη συμμετοχή σχολείων, μαθητών και εκπαιδευτικών και στους μελλοντικούς στόχους. 

Ο John Somers έκαμε μια εισήγηση για την πορεία από το θεατρικό παιχνίδι ως το θέατρο, για το μοντέλο του Εκπαιδευτικού Δράματος (Drama-in-Education), το υλικό από όπου αντλεί τα θέματά του και το ρόλο του δασκάλου και του μαθητή σε αυτό. Στα δύο εργαστήριά του παρουσίασε τον τρόπο που βάζει τα παιδιά στον “κόσμο του φανταστικού” μέσα από ομαδικά θεατρικά παιχνίδια και την εξέλιξη της θεατρικής δράσης μέσα από αυτοσχεδιασμούς (αστείους και σοβαρούς). Η Αιμιλία Αργυράκη στην εισήγησή της για το Εκπαιδευτικό Δράμα παρουσίασε τις κύριες παραμέτρους του, την παιδαγωγική αξία του, τα πεδία εφαρμογής του, τη διαδικασία σχεδιασμού ενός μαθήματος με τη χρήση εκπαιδευτικού δράματος, κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες και τέλος, ένα παράδειγμα από τη διδασκαλία της Ιστορίας της Α΄ Λυκείου. Ο Κώστας Αμοιρόπουλος και η Ευαγγελία Δαμιανάκη στο εργαστήριό τους παρουσίασαν στοιχεία της θεωρίας του εκπαιδευτικού δράματος δίνοντας ταυτόχρονα ένα παράδειγμα εφαρμογής του με αφορμή την Αντιγόνη της Β΄ Λυκείου.

Η Susie MacDonald και ο Daniel Rachel στα δύο εργαστήριά τους παρουσίασαν πλευρές του έργου του Augusto Boal, κυρίως “το Θέατρο των καταπιεσμένων” και το “Θέατρο Forum”. Έδωσαν την ευκαιρία σε όσους πήραν μέρος να δημιουργήσουν δύο σενάρια και να εφαρμόσουν μερικά από τα παιχνίδια και τις ασκήσεις του Boal, ακολουθώντας τους κανόνες για το κοινό, το “μεσολαβητή” (joker) και το Θέατρο των Εικόνων. Σε μια παράλληλη πορεία η Γιάννα Πιτούλη παρουσίασε την ιστορία και τις βασικές αρχές που διέπουν τα προγράμματα Theatre-in-Education (TIE) στην Βρετανία. Ταυτόχρονα έκανε μια καινοτόμο πρόταση για ένα είδος αλληλεπιδραστικού θεάτρου, με μεγάλα οφέλη για την εκπαίδευση, μέσα από την προώθηση παρόμοιων “θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων” στην Ελλάδα. Μαζί με τη Χριστίνα Μουρατίδου, τη Μαρία Λούρου και την Πόλα Δέδη, στα δύο εργαστήρια που εμψύχωσαν, παρουσίασαν ένα μοντέλο “θεατροπαιδαγωγικής ομάδας” μέσα από το παράδειγμα του προβλήματος των ναρκωτικών. Η Μαρία Λούρου στην εισήγησή της αναφέρθηκε επίσης στη δραματοποιημένη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου.

Ο Θόδωρος Γραμματάς στην εισήγησή του έδωσε τις θεωρητικές αρχές και το μεθοδολογικό και επιστημονικό πλαίσιο για την υλοποίηση και την εφαρμογή του θεάτρου στο σχολείο (ορισμός, βασικές συνισταμένες, παράμετροι, στόχοι) και τις απόψεις του για τα Προγράμματα Θεατρικής Παιδείας στο σχολείο και το Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Στο εργαστήριο με αφορμή το βιβλίο της Θεατρολογίας της Α΄ Λυκείου ο Τάκης Τζαμαργιάς οδήγησε τους εκπαιδευτικούς μέσα από μια σειρά ασκήσεων στο σχεδιασμό ενός θεατρικού μαθήματος, που δεν θα καταστρατηγεί τη καλλιτεχνική διάσταση του θεάτρου και που θα συνδέει το συγκεκριμένο μάθημα με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τις άλλες δραστηριότητες του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας.

Ο Βίκτωρ Αρδίττης στην εισήγησή του ανέπτυξε τις προτάσεις του για το τι μπορεί να περιλαμβάνει ένα μάθημα θεάτρου στις δεδομένες σχολικές συνθήκες και για τη θεσμοθέτηση και την υλοποίηση του μαθήματος του θεάτρου στο σχολείο από ειδικευμένους επιστήμονες θεατρολόγους. Η Ίλια Λακίδου στην εισήγησή της αναφέρθηκε στο πιλοτικό πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς “Θεατρολόγοι στα σχολεία”, στους στόχους του, στη διαδικασία υλοποίησής του, στα πρώτα συμπεράσματα, στα προβλήματα και στην προοπτική του. Η Κατερίνα Τσαμαδιά στην εισήγησή της παρουσίασε ένα εκπαιδευτικό λογισμικό στο οποίο γίνεται διαχρονική και διαθεματική προσέγγιση στο μάθημα του θεάτρου, αναφέροντας συμπληρωματικά τους στόχους του προγράμματος, τον τρόπο διδασκαλίας, το ρόλο του εκπαιδευτικού, τις προτεινόμενες δραστηριότητες και την αξιολόγηση των μαθητών

Στο εργαστήριο με τον Ηλία Πίτσικα έγινε αναφορά στο θεατρικό παιχνίδι και στα ταξίδια μας με τα παιδιά μέσα από αυτό, στο ρόλο του εμψυχωτή, στη σημασία της φαντασίας και της εμπιστοσύνης, στη θεατρική δράση, στις τεχνικές της και στην αντιμετώπιση του απρόβλεπτου. Ο Κώστας Φιλίππογλου στο εργαστήριο που διηύθυνε οδήγησε τα μέλη της ομάδας σε μια έντονη βιωματική εμπειρία σωματικού θεάτρου. Μέσα από τη σωματική αναπαράσταση των στοιχείων της φύσης, η ομάδα οδηγήθηκε στη δημιουργία ανθρώπινων χαρακτήρων με βάση τα θεμελιώδη φυσικά στοιχεία και τον αλληλοεπηρεασμό τους. Το εργαστήριο με τη Μαρουσώ Καραλέκα ήταν επίσης βιωματικό, στηριγμένο στη μουσική, στο ρυθμό και στους κινησιολογικούς αυτοσχεδιασμούς. Η Σμαρώ Γρηγοριάδου στο εργαστήριό της παρουσίασε πώς η μουσική, με τη μελωδία και το ρυθμό της, αναδεικνύει τον ποιητικό και θεατρικό λόγο και οδήγησε όσους συμμετείχαν σε μια μουσική σύνθεση πάνω σ' ένα ποίημα του Λόρκα.

Η Έλια Βλάχου στο εργαστήριό της πρότεινε συγκεκριμένες ασκήσεις σώματος, φωνής και φαντασίας σε συνδυασμό με το θεατρικό παιχνίδι για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών. Στην προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας μέσα από τη θεατρική πράξη αναφέρθηκε και η Αγλαΐα Γαλανοπούλου στο εργαστήριο που συντόνισε. Στο εργαστήριο αυτό η Άννα Μαρτίνου παρουσίασε το πρόγραμμα μαριονέτας 'Fantoccini', η Χρυσάνθη Σιώπα παρουσίασε μια καινοτόμο πρόταση όπου αντικείμενα διαφόρων γεωμετρικών σχημάτων συσχετίζονται με γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα, η Μερόπη Σάββα παρουσίασε κάρτες ρόλων και τρόπους για την ανάπτυξη σεναρίων για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας, η Ελένη Λαμπρονίκου παρουσίασε ασκήσεις και θεατρικά παιχνίδια για τη προσέγγιση ποιητικών κειμένων και οι Μαριλένα Γύπαρη, Ζωηλιάνα Μαντά και Δήμητρα Μπαμπάκου παρουσίασαν τη συνεργασία δύο σχολείων στο ανέβασμα θεατρικών έργων με στόχο τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας. 

Ένα μεγάλο ευχαριστώ ανήκει στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής, στη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και στη Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης, που συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση της συνάντησης αυτής. Επίσης στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, στο πρόγραμμα “Μελίνα” και στο τμήμα Παιδείας της Νέας Γενιάς για το υλικό που διένειμαν σ' όσους πήραν μέρος. Πολλές ευχαριστίες απευθύνουμε επίσης και στη ΝΕΛΕ Ανατολικής Αττικής για την πολύχρονη συνεργασία, στο Lycee Franco-Hellenique που τόσο γενναιόδωρα φιλοξένησε τη Συνδιάσκεψη και ασφαλώς στους χορηγούς, χωρίς τη βοήθεια των οποίων η πραγματοποίηση της συνάντησης αυτής θα ήταν αδύνατη.

Ευχαριστούμε τη Χαρά Τσουκαλά, το Λουκά Καριοφύλλη, τη Μαρία Λούρου, τη Χριστίνα Μουρατίδου, τη Βάσω Σιώμου, την Αλεξάνδρα Βασιλοπούλου και τη Μαρία Κακαβά για τις μεταφράσεις και την Αλέκα Πλακονούρη για τη διόρθωση των κειμένων. Πολύτιμη ήταν επίσης η προσφορά όσων κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης στήριξαν την Οργανωτική Επιτροπή. Τους ευχαριστούμε.

Νίκος Γκόβας, Φλώρα Κακλαμάνη

Περιεχόμενα ...

Α. ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

1.	Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ & TO ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΘΕΑΤΡΟ» Νίκος Γκόβας, συντονιστής προγράμματος «εκπαίδευση & θέατρο» Η ανάγκη και οι τρόποι επιμόρφωσης σε θέματα θεατρικής παιδείας, όπως προέκυψαν από τα εργαστήρια που οργανώνει το πρόγραμμα «εκπαίδευση & θέατρο». Τρόποι που η εκπαίδευση μπορεί να συναντηθεί με τη θεατρική τέχνη.
2.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Βασιλική Δεμερτζή, Φιλόλογος – Θεατρολόγος, Υπεύθυνη Πολιτιστικών Προγραμμάτων στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αθήνας Μια προσπάθεια για να προσδιοριστεί η θέση του θεάτρου στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μέσα στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος.
3.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ Carmen Vilela, Instituto de Teatro Grecolatino de Segobriga Το θέατρο στο επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα ως μάθημα. Θα γίνει αναφορά στο «Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Νέων Ελληνο-λατινικού Θεάτρου» που γίνεται κάθε χρόνο την άνοιξη σε αρχαία ρωμαϊκά θέατρα σε διάφορες πόλεις της Ισπανίας.
4.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Από τη χρήση στην τάξη έως το μάθημα επιλογής Anny Weil-Kωσταράκη, Εκπαιδευτικός Το θέατρο εδώ και αιώνες καλλιεργεί την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και για αυτό το λόγο τού αρμόζει να έχει και τη θέση του στο σχολείο. Η χρήση της θεατρικής πρακτικής μπορεί να μας βοηθήσει στο μάθημά μας, όποιο και να είναι αυτό, είτε για να εμπλουτίσουμε το ίδιο το μάθημα είτε για να μας ανοίξει καινούργιους και ευχάριστους διδακτικούς δρόμους. Θα παρουσιάσουμε ορισμένες απλές εφαρμογές που δείχνουν ότι η τέχνη είναι προσιτή και ωφέλιμη σε όλους, τελειώνοντας με την παρουσία του μαθήματος της θεατρικής πρακτικής που εδώ και 10 χρόνια επιτρέπει στους Γάλλους μαθητές να ασχολούνται και να επωφελούνται από τις καλλιτεχνικές τους προτιμήσεις.
5.	PROGRESSION IN SECONDARY DRAMA Marigold Ashwell, Drama Education, Reading University, Drama consultant and trainer  We would track influences on drama in British schools and hopefully show how we can track progression through clear strands within creating, performing and responding. (Θα εντοπίσουμε τις επιρροές του Δράματος στα βρετανικά σχολεία και θα δείξουμε την εξελικτική διαδικασία μέσα από παραμέτρους όπως η δημιουργία, η παρουσίαση και η ανταπόκριση).
6.	ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ (DRAMA IN EDUCATION) ΣΤΗΝ ΤΣΕΧΙΑ Γιάννης Πουταχίδης, Eκπαιδευτικός θεάτρου Το Εκπαιδευτικό Δράμα εκτός από μέθοδος (εργαλείο) διδασκαλίας άλλων μαθημάτων είναι αυτόνομο μάθημα του αναλυτικού προγράμματος. Ο σκελετός του Εκπαιδευτικού Δράματος είναι χωρισμένος σε τρεις βασικούς κύκλους (βάσεις), οι οποίοι αλληλοσυμπληρώνονται: α) Ανάπτυξη προσωπικότητας και κοινωνικότητας, β) Εργασία με «θέμα» γ) Μορφοποίηση θέματος και η πορεία προς το θέατρο.
7.	ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΜΑΘΗΤΙΚΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Ειρήνη Σενετάκη, Εκπαιδευτικός
8.	Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ MULTIMEDIA ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ CD-ROM Κατερίνα Tσαμαδιά, Θεατρολόγος Παρουσίαση υποδείγματος εκπαιδευτικού λογισμικού. Στόχοι, τρόπος διδασκαλίας, αξιολόγηση των μαθητών.
9.	Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ «ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ» Μαρία Λούρου, MA Applied Drama, Exeter University Θα γίνει αναφορά στη σημασία του Δράματος και του Θεάτρου στην εκπαίδευση, στην έννοια της «Δραματοποιημένης Κοινωνίας» και θα καταδειχθεί πώς η εισαγωγή του θεάτρου /Δράματος στο Σχολείο μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές στη ζωή τους έξω από αυτό. Στην εποχή μας βομβαρδιζόμαστε από αμέτρητα «Δραματικά Κείμενα» (dramatic texts). Αυτό που θα εξεταστεί είναι κατά πόσο αυτά τα «δραματικά κείμενα» επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας, καθώς και τον τρόπο που λειτουργούμε κοινωνικά. Πόσο σημαντικό είναι να μπορούμε να «εντοπίζουμε και να ερμηνεύουμε αυτά τα «Δραματικά Κείμενα»; Πώς μπορεί η εκπαίδευση των παιδιών στο θέατρο να τα βοηθήσει να αναλύσουν και, αν χρειάζεται, να αντιστέκονται σε αυτά τα «δραματικά κείμενα»; Ποιες οι ομοιότητες ανάμεσα στο θέατρο και στη ζωή μας στην κοινωνία;
10.	Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αιμιλία Αργυράκη, Εκπαιδευτικός θεάτρου Η θεωρητική παρουσίαση των στοιχείων του δράματος θεωρώντας το ως αναγκαίο εκπαιδευτικό μέσο και η ανάπτυξη παραδείγματος από την ύλη του Γυμνασίου.
11.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Προβλήματα μεθόδου. Η ελληνική εκδοχή Θόδωρος Γραμματάς, Πανεπιστήμιο Αθηνών
12.	DRAMA IN EDUCATION: WHAT STUDENTS AND TEACHERS DO John Somers, Exeter University, Drama Department This lecture will examine the unique relationship between drama skills (form) and the issues that are explored within it (material). It will explain the generic relationship of child play, theatre and Drama in Education and look at the special role of the teacher of drama. (Θα εξεταστεί η μοναδική σχέση ανάμεσα στις τεχνικές θεάτρου [μορφή] και στη θεματολογία που εκφράζεται μέσα από αυτές [περιεχόμενο]. Θα εξηγηθεί η στενή σχέση ανάμεσα στο παιδικό παιχνίδι, το θέατρο και το εκπαιδευτικό δράμα και θα ασχοληθούμε με τον ειδικό ρόλο του δασκάλου θεάτρου).
13.	ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΓΝΓ «ΘΕΑΤΡΟΛΟΓΟΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ» Ίλια Λακίδου, Θεατρολόγος Η προσέγγιση της διδασκαλίας του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από θεατρολόγους. Κατάθεση εμπειριών, μεθοδολογία, προτάσεις, δυσκολίες, αποτελέσματα. Προβολή διαφανειών από διδασκαλίες, θεατρικές παραστάσεις μαθητών, εργαστήρια (κατασκευές μάσκας κ.ά.).
14.	ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΙΝΑ –ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Νίκος Παϊζης, Πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ
15.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΕΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ INTERNATIONAL BACCALAUREATE [ I.B. ] Μελίνα Σάρδη, Σκηνοθέτις -Εκπαιδευτικός Theatre Arts, International Baccalaureate Σύντομη ενημέρωση για το πρόγραμμα Ι.Β. και περιγραφή του μαθήματος Theatre Arts: περιεχόμενο σπουδών, συνδυασμός θεωρίας & πράξης, μέθοδοι διδασκαλίας, στόχοι, τρόποι & κριτήρια αξιολόγησης.
16.	ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ; Βίκτωρ Αρδίττης, Σκηνοθέτης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Β. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

1.	TAKING PARTICIPANTS IN TO FICTIONAL WORLDS. John Somers, Exeter University  This workshop will explore the .ways in which fictional drama worlds are constructed and ways in which participants are taken in to them. It will be intensely practical, supported by basic theoretical frameworks.  (Το Εργαστήρι αυτό θα ερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους κατασκευάζονται φανταστικοί κόσμοι μέσα από το δράμα, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους αυτοί που συμμετέχουν παίρνουν μέρος σ΄ αυτή τη διαδικασία. Θα έχει έντονα πρακτικό χαρακτήρα στηριγμένο σε βασικό θεωρητικό υπόβαθρο).
2.	COMMUNICATING MEANING THROUGH DRAMA. Marigold Ashwell, Drama consultant and trainer, Reading University. What are the key activities that are central to drama in education and how can we plan a curriculum that identifies the progression that students can make as they learn in drama? A practical workshop that will, hopefully provide fun and enjoyment for participants as well as the opportunity for them to create, perform and respond in drama.  (Ποιες είναι οι κύριες δραστηριότητες που έχουν εξαιρετική σημασία στο Δράμα στην Εκπαίδευση και πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα αναλυτικό πρόγραμμα που να αναγνωρίζει την εξέλιξη των μαθητών καθώς αυτοί μαθαίνουν μέσα από το δράμα; Ένα πρακτικό εργαστήρι, ελπίζουμε ευχάριστο και διασκεδαστικό, που θα δώσει την ευκαιρία σε αυτούς που συμμετέχουν να δημιουργήσουν, παρουσιάσουν και αντιδράσουν μέσα από τη Δραματική Τέχνη).
3.	ΘΕΑΤΡΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Τheatre - in -Εducation): αναζητώντας έκφραση στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.  Γιάννα Πιτούλη, θεατροπαιδαγωγός  Το «θέατρο-στην- Εκπαίδευση», θεσμός που ξεκίνησε στην Αγγλία το 1965, έχει τη δυνατότητα να εμπλουτίσει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Προσδιορίζοντας την ταυτότητα του όρου, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα θέατρο-κοινωνική παρέμβαση που μετατρέπει την τέχνη του θεάτρου σε εκπαιδευτικό μέσο. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του θεσμού είναι η συμμετοχή και η αλληλεπίδραση των μαθητών στη γενική διαδικασία.
4.	ΘΕΑΤΡΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Theatre-Ιn-Εducation): «Διαφυγές» από τα ναρκωτικά Ομάδα από το Exeter University ΜΑ Applied Drama: Γιάννα Πιτούλη, Μαρία Λούρου, Χριστίνα Μουρατίδου, Πόλα Δέδη Το εργαστήρι παρουσιάζει τις κύριες αρχές του «θεάτρου στην εκπαίδευση» προσκαλώντας τους συμμετέχοντες σε μια εξερεύνηση όπου έννοιες, όπως «δύναμη» και «υπευθυνότητα», προσεγγίζονται μέσω του θέματος των ναρκωτικών.
5.	Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΛΟΓΟ: Ο ρόλος και η συνδρομή της στο εκπαιδευτικό θέατρο. Απλές τεχνικές σύνθεσης – μελοποίησης κειμένων στα πλαίσια του σχολείου. Σμαρώ Γρηγοριάδου, Μουσικός Με απλές μουσικές ασκήσεις και αυτοσχεδιασμούς θα επιχειρήσουμε τη βιωματική μας εξοικείωση με τα τρία θεμελιώδη στοιχεία της μουσικής, δηλαδή την κίνηση, το ρυθμό και τη μελωδία. Κατόπιν θα μελετήσουμε με ποια τεχνική μελοποιείται μια λέξη, ένας στίχος ή ένα ολόκληρο χορικό. Θα δούμε πώς θα επενδύαμε μουσικά ένα θεατρικό δρώμενο ή πώς θα φτάναμε ακόμα και σε μια πρωτότυπη σύνθεση μιας παράστασης στα πλαίσια του σχολείου, χωρίς εμείς ή οι μαθητές να διαθέτουμε απαραίτητα εξειδικευμένες γνώσεις ή κλίσεις.
6.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Έλια Βλάχου Eμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού.
7.	Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Κώστας Αμοιρόπουλος Εκπαιδευτικός θεάτρου, Λία Δαμιανάκη Εκπαιδευτικός θεάτρου Με αφορμή την Αντιγόνη του Σοφοκλή (Β' Λυκείου) η τέχνη του θεάτρου γίνεται το μέσο για να εμβαθύνουν οι μαθητές στο κείμενο, αλλά και να διερευνήσουν νοήματα που σχετίζονται με τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους. Το εργαστήρι έχει στόχο να δείξει τις δυνατότητες που προσφέρει η Δραματική Τέχνη ως μέσο για τη διδασκαλία των σχολικών μαθημάτων και να διευρύνει το ρόλο του δασκάλου-παιδαγωγού μέσα από τη φιλοσοφία και τις πρακτικές του θεάτρου.
8.	«ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΕΝΑ ΚΑΠΕΛΟ» Ηλίας Πίτσικας Παιδαγωγός, Εμψυχωτής θεατρικής έκφρασης Παίζοντας σαν ομάδα, θα αποκτήσουμε εμπιστοσύνη και στη συνέχεια θα ενεργοποιήσουμε τη φαντασία μας για να οδηγηθούμε σε δημιουργικούς αυτοσχεδιασμούς.
9.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Τάκης Τζαμαργιάς Εκπαιδευτικός, Σκηνοθέτης  Διαστάσεις πρακτικής εφαρμογής με βάση το βιβλίο «Στοιχεία Θεατρολογίας» Α Λυκείου.
10.	Augusto Boal's FORUM THEATRE for teachers Susie MacDonald, Daniel Rachel Forum theatre facilitators- National Theatre -Education The workshop will be a basic practical introduction to Augusto Boal's «Forum Theatre», from the role of the «oppressor» and «protagonist»' to that of the «joke»', in which all group members will be able to participate and gain a basic understanding of the technique. We will then look at how Forum Theatre is created - taking a person's experience of some kind of oppression – from sexism or racism to bullying in the workplace etc. The oppression is then developed into a piece of theatre. The audience are then invited to try to resolve the oppression/problem by coming onto the stage, taking the place of the protagonist and thereby becoming the «spect-actor». All from the perspective of how it works in education (secondary school particularly).  (Το εργαστήρι είναι μια εισαγωγή στο «Forum Theatre» του Augusto Boal, - ο ρόλος του «καταπιεστή», του «πρωταγωνιστή», του «joker»- στο οποίο οι συμμετέχοντες θα γνωρίσουν τις βασικές τεχνικές του. Θα δούμε πώς γίνεται ένα Forum Theatre ξεκινώντας από μια εμπειρία κάποιας «καταπίεσης», π.χ σεξισμός, ρατσισμός, βία στο χώρο εργασίας κ.λ.π. Αυτή η καταπίεση θα γίνει ένα μικρό δρώμενο. Το κοινό θα προσπαθήσει να δώσει λύσεις στην καταπίεση αυτή υιοθετώντας στη σκηνή το ρόλο του «πρωταγωνιστή». Γίνεται δηλαδή «δρων-θεατής». Όλα αυτά βέβαια προσαρμοσμένα στις ανάγκες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.)
11.	Η ΣΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ Κώστας Φιλίππογλου Ηθοποιός Σκοπός του εργαστηρίου είναι η εξερεύνηση της σχέσης που υπάρχει μεταξύ του φυσικού κόσμου που μας περιβάλλει και του ανθρώπινου σώματος. Η δυνατότητα που έχει αυτό να αναπαριστά και να αναδημιουργεί τις κινήσεις της φύσης και των υλικών. Η προέκταση του υποκριτικού μας βεληνεκούς μέσω της φαντασίας και του αυθορμητισμού.
12.	ΧΟΡΟΣ – ΡΥΘΜΟΣ - ΚΙΝΗΣΗ Μαρουσώ Καραλέκα Χορογράφος, Δασκάλα χορού Με σωματικούς αυτοσχεδιασμούς και κινησιολογικές ασκήσεις θα αναζητηθεί η διαδικασία μιας χορευτικής σύνθεσης.
13.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ & Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Γιώργος Μπινιάρη,ς Σκηνοθέτης, Δάσκαλος θεάτρου - Σμαρώ Γρηγοριάδου, Μουσικός - Μαρία Χανιωτάκη, Σκηνογράφος Το μαθητικό θέατρο σε παράλληλο και συχνά αντίρροπο δρόμο με το επαγγελματικό. Η διαδικασία, η θεματολογία και η μορφή του μαθητικού θεάτρου: Με αφορμή λογοτεχνικά κείμενα από τα σχολικά βιβλία και με τη βοήθεια μουσικής και σκηνογραφικών προτάσεων, θα επιχειρηθεί μια θεατρική σύνθεση, θα γίνει μια προσπάθεια να αναδειχθεί ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας των θεατρικών συνθέσεων και θα γίνει αναφορά σε παραδείγματα από σχολεία της Ανατ. Αττικής.
14.	ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ & Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Νίκος Γκόβας εκπαιδευτικός θεάτρου, σκηνοθέτης Θα παρουσιαστεί η θεατρική σύνθεση με κείμενα των σχολικών βιβλίων και μουσική βασισμένη στο σενάριο «η θάλασσα και οι άνθρωποί της». Ταυτόχρονα προβάλλεται ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας που έχει η διαδικασία της προετοιμασίας μιας τέτοιας παράστασης που περιλαμβάνει έρευνα, καταγραφή, λήψη αποφάσεων, σύνθεση, συγγραφή σεναρίου, γνωριμία με τις παραστατικές τέχνες και όλα τα στοιχεία που έχει ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
15.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγλαΐα Γαλανοπούλου, Πάρεδρος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Εμπειρίες από εργασίες που εμπλέκουν τη θεατρική πράξη στη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων. Η επικοινωνιακή προσέγγιση κατά τη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων ευνοεί την εφαρμογή μεθοδολογικών μέσων που με τρόπο συμμετοχικό και βιωματικό βοηθούν τον μανθάνοντα να κατακτήσει τη νέα γνώση και να αποκτήσει νέες δεξιότητες. Ο στόχος μπορεί να είναι ο προαναφερόμενος, όμως η διαδικασία που ακολουθείται φέρνει στην επιφάνεια και αποκαλύπτει ότι μέσα από τις διεργασίες αυτές τόσο ο διδάσκων όσο και οι διδασκόμενοι μέσα από το «ταξίδι» με το θέατρο οδηγούνται σε ένα είδος «κάθαρσης». Προκύπτουν δευτερεύοντες στόχοι, ξένοι φαινομενικά προς το γνωστικό αντικείμενο, οι οποίοι δίνουν άλλη διάσταση στο μάθημα, στο σχολείο, στη δυναμική των σχέσεων μεταξύ διδάσκοντος-διδασκομένων, διδασκομένων μεταξύ τους. Ίσως εκεί να βρίσκεται η ελπίδα της ανανέωσης, της καινοτομίας, της χαράς στο σχολείο, τόσο δυσεύρετης σήμερα. Η ομάδα θα επιχειρήσει να παρουσιάσει τα παραπάνω σημεία μέσα από την κατάθεση εμπειριών που πραγματοποιήθηκαν σε σχολικό περιβάλλον, εναλλάσσοντας μορφές παρουσίασης, ώστε το ίδιο το εργαστήρι να γίνει όσο το δυνατόν πιο ελκυστικό (εισηγήσεις, προβολές, επιδείξεις, συζήτηση).
16.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Η εμπειρία της παρουσίασης σε δύο δημόσια σχολεία αποσπασμάτων θεατρικών έργων στα γαλλικά Μαριλένα Γύπαρη, Ζωηλιάνα Μαντά, Δήμητρα Μπαμπάκου, Εκπαιδευτικοί
17.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Fantoccini: Ένα μικρό δρώμενο από το 2ο Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας Άννα Μαρτίνου, Εκπαιδευτικός
18.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Η Αλίκη στη χώρα των Γραμμάτων. Παίζουμε γραμματική και συντακτικό. Παραστατική διδασκαλία γραμματικής και συντακτικού. Χρυσάνθη Σιώπα, Εκπαιδευτικός
19.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Σενάρια Σχολικής Φαντασίας Μερόπη Σάββα, Εκπαιδευτικός
20.	Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Μια προσέγγιση της ποίησης μέσα από τη θεατρική πράξη Ελένη Λαμπρονίκου, Εκπαιδευτικός