Δεσμοί αλληλεγγύης για πάνω από δυόμιση χιλιετίες
Michael Patterson, Ομότιμος Καθηγητής στο De Montfort University, Ηνωμένο Βασίλειο
Ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Το Θέατρο στην Εκπαίδευση θεωρείται συχνά σαν μία δευτερεύουσα δραστηριότητα. Ακόμα και εκπαιδευτικοί με καλές προθέσεις δυσκολεύονται να φανταστούν το πως μπορεί να ενταχθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα ή πως θα βρουν χρόνο στο πολυάσχολο πρόγραμμά τους για να προσκαλέσουν μία ομάδα θεαροπαιδαγωγών των οποίων η συμβολή δεν θα οδηγήσει απ’ευθείας σε βελτιωμένα αποτελέσματα εξετάσεων. Καθώς η πίεση στα σχολεία αυξάνεται, είμαστε αναγκασμένοι να δεχτούμε ότι αυτή η νέα και «μοντέρνα» διέξοδος παρά είναι πολυτελής για να ενδώσουμε;
Η εργασία αυτή έχει σαν στόχο να ανακαλέσει στη μνήμη μας το γεγονός ότι το Θέατρο στην Εκπαίδευση, πέρα από το ότι είναι νέο και «μοντέρνο» σαν αντικείμενο, έχει στην πραγματικότητα μία μακρά και σεβαστή παράδοση, άνω των δυόμιση χιλιετιών. Βέβαια η ονομασία του ήταν διαφορετική. Τότε ήταν γνωστό ως Ρητορική. Ξεκινώντας εδώ στην Ελλάδα το 600 π.Χ. με τους Σοφιστές, η τέχνη της δημόσιας πειθούς ήταν βασική στην εκπαίδευση κάθε καλλιεργημένου ατόμου τουλάχιστον μέχρι το 19 αιώνα και η εργασία αυτή θα προσφέρει μία σύντομη περίληψη αυτής της ιστορίας. Εκ φύσεως, η σημασίας της Ρητορικής, της ικανότητας κάποιου να επιχειρηματολογεί με πειθώ, είναι καίρια για την Δημοκρατία, στα πλαίσια της οποίας ο ελεύθερος λόγος είναι ο κανόνας και οι άνθρωποι πρέπει να πείθονται και όχι να εξαναγκάζονται.
Βεβαίως, η Ρητορική δεν είναι συνώνυμη με το Θέατρο στην Εκπαίδευση, από τη στιγμή που η Ρητορική ασχολείται με τη συνεκτική και πειστική έκφραση της άποψης κάποιου, ενώ στο Θέατρο κάποιος οικειοποιείται μία διαφορετική περσόνα ή ακόμα και έναν χαρακτήρα για τον οποίο δεν τρέφει καμιά συμπάθεια. Πραγματικά, τα σχολιαρόπαιδα της Ελισαβετιανής Αγγλίας έπαιζαν σε παραστάσεις και οι Ιησουίτες λόγιοι διατήρησαν μία θεατρική παράδοση κατά την εποχή του Μπαρόκ. Παρ’ όλα αυτά, ούτε και αυτό είναι ίδιο με την Ρητορική. Εντούτοις, Ρητορική και Θέατρο μοιράζονται κάποια βασικά στοιχεία: την τεχνική του καθαρού λόγου και της αποτελεσματικής χρήσης της χειρονομίας. Την ανάγκη για επαρκείς πρόβες ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη απόδοση και πάνω από όλα το ενδιαφέρον για επικοινωνία με ένα κοινό.
Ο Michael Patterson έχει διδάξει θέατρο σε διάφορα πανεπιστήμια στην Αγγλία την Ιρλανδία και την Ουαλία. Έχοντας σπουδάσει Γερμανική Φιλολογία στην Οξφόρδη, ξεκίνησε γράφοντας για το Γερμανικό Θέατρο και έχει δημοσιεύσει ή συμβάλλει σε διάφορα βιβλία που αφορούν την Ιστορία του Γερμανικού Θεάτρου, το Γερμανικό Εξπρεσιονισμό, τον Μπρεχτ και τη σύγχρονη θεατρική σκηνή, συμπεριλαμβανομένης μιας μονογραφίας για τον Peter Stein που έτυχε ευνοϊκής αποδοχής. Πιο πρόσφατα δημοσίευσε μία δουλειά πάνω στο Βρετανικό πολιτικό θέατρο και συνέταξε μόνος Το Λεξικό Έργων της Οξφόρδης. Πέρα από τη διδασκαλία και την έρευνα, ο Patterson έχει σκηνοθετήσει και παίξει σε πολλές μαθητικές παραγωγές, συμπεριλαμβανομένων περιοδειών του Shakespeare, αρχικά σχεδιασμένων για σχολεία. Έχει επίσης πραγματοποιήσει σεμινάρια, κυρίως για δασκάλους, σε Μ.Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Ιταλία, Τουρκία και Ινδία.
Bonds of solidarity for over two and a half millenia
Michael Patterson, Emeritus Professor, De Montfort University UK
paper presentation
Abstract
Theatre in Education is all too often regarded as a ‘fringe’ activity. Even well-intentioned educators find it hard to see how it will fit in the curriculum or how they will find time in their busy schedule to invite in a group of actor/teachers whose contribution will not lead directly to better exam results. While pressure on schools mounts, do we have to accept that this new and ‘trendy’ resource is too great a luxury to indulge in?
This paper wishes to recall that Theatre in Education, far from being new and trendy, has a far-reaching and highly respectable tradition, in fact, over more than two and a half millennia. Of course, the name was different. It was then known as Rhetoric. Beginning with the Sophists here in Greece in 600 BC, the art of public persuasion was central to the education of every cultivated person at least well into the 19th century, and the paper will offer a very brief overview of this history. Naturally, the importance of Rhetoric, being able to argue a case convincingly, is central to democracy, where free speech is the norm and people have to be persuaded and not coerced.
Of course, Rhetoric is not synonymous with Theatre in Education, since Rhetoric is concerned with expressing one’s own point of view coherently and persuasively, while in Theatre one usually assumes a different persona, even a character with whom one has little sympathy. True, the schoolboys in Elizabethan London performed in plays, and Jesuit scholars maintained a theatre tradition in the Baroque period. However, this is still not the same as Rhetoric. Nevertheless, Rhetoric and Theatre share certain essential elements: the technique of clear speaking and effective use of gesture; the need to have rehearsed adequately so that a polished delivery may be achieved; above all, the concern to communicate with an audience.
Michael Patterson has taught Theatre at universities in England, Ireland and Wales. Having studied German at Oxford, he began writing about German theatre and has published and contributed to several books on the history of German theatre, on German Expressionism, on Brecht, and on the contemporary theatre scene, including a well received monograph on the director Peter Stein. More recently he has published a work on British political theatre and compiled single-handedly The Oxford Dictionary of Plays.In addition to his teaching and research, Patterson has acted in and directed many student productions, including Continental and Irish tours of Shakespeare, intended primarily for schools. He has also conducted workshops, especially for teachers, in the UK, Germany, France, Austria, Italy, Turkey and India.
Verbatim Theatre and social research: turning towards the stories of others
Professor Kathleen Gallagher
Canada Research Chair, Ontario Institute for Studies in Education
University of Toronto, Canada
Paper presentation
Abstract
This paper analyses the convergence of ethnographic research and Verbatim theatre in both the context of an urban secondary school drama classroom and in two professional theatres in the city of Toronto. This four-year international, digital collaborative ethnography focuses on performance and its relationship to youth engagement. As part of the larger project, this paper analyses data gathered in the school research site that charted youth reactions to a Verbatim theatre workshop and performance of The Middle Place, a powerful Verbatim play about shelter youth,created by the socially committed theatre company, Project: Humanity. Additional digital data included the subsequent video-taped youth-created Verbatim monologues. The research team also followed Project: Humanity into two professional theatres in Toronto (Theatre Passe Muraille and Canadian Stage) where youth and adult audiences, fresh from seeing The Middle Place, were interviewed about the play, cultural representations of youth, and theatre as a form of social intervention. The third data set occurred back in the classroom of our school research site, where the The Middle Place filtered back into student drama work in surprising ways.
Kathleen Gallagher is Professor and Canada Research Chair in Theatre, Youth, and Research in Urban Schools at the University of Toronto. Dr. Gallagher's award-winning books include, The Theatre of Urban: Youth and Schooling in Dangerous Times (University of Toronto Press, 2007) Drama Education in the Lives of Girls: Imagining Possibilities (University of Toronto Press, 2000). Her two edited collections are: How Theatre Educates: Convergences and Counterpoints with Artists, Scholars, and Advocates (University of Toronto, 2003) and The Methodological Dilemma: Creative, Critical and Collaborative Approaches to Qualitative Research (Routledge, 2008). Dr. Gallagher has published many articles on theatre, youth, pedagogy, methodology and gender and travels widely giving international addresses and workshops for practitioners. Her research continues to focus on questions of youth engagement and artistic practice, as well as the pedagogical and methodological possibilities of learning and researching with theatre.
Bonds of solidarity for over two and a half millennia
Michael Patterson
Emeritus Professor MA, DPhil, De Montfort University Leicester, UK
Από τη λογοτεχνία στο θέατρο- προκλήσεις και δυνατότητες
από τη χρήση κλασσικών κειμένων ως αφετηρία και πηγή για να κάνουμε θέατρο με παιδιά και νέους
Joe Winston
Καθηγητής Πανεπιστήμιο Warwick UK
Ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Σε αυτή τη σύντομη ανακοίνωση θα συζητήσουμε τα ζητήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τεχνικές θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος για να διδάξουν κλασικά λογοτεχνικά κείμενα.
Θα δούμε δύο σύντομα κείμενα, ένα για παιδιά και ένα για ενήλικες, και θα συζητήσουμε τις διαφορετικές προκλήσεις που προσφέρουν στον εκπαιδευτικό.
Τα συμπεράσματα κυμαίνονται και εξαρτώνται από την κάθε περίπτωση, αλλά τα επιχειρήματα και οι διάφορες απόψεις που σχετίζονται με θέματα δομής της αφήγησης και ρητορικής της μυθοπλασίας είναι σημαντικές. Επίσης σημαντική είναι και η ανάγκη να δούμε τον εκπαιδευτικό ως καλλιτέχνη.
Ο Joe Winston είναι Καθηγητής στο Θέατρο στην Εκπαίδευση στο Institute of Education του Πανεπιστημίου του Warwick, όπου συντονίζει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα για το Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση. Το πρόγραμμα το παρακολουθούν πολλοί φοιτητές απ’ όλο τον κόσμο, πολλοί από τους οποίους προέρχονται από την Ελλάδα και την Κύπρο. Συμμετέχει στην εκδοτική ομάδα (συν-εκδότης)του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού Research in Drama Education. Στις δημοσιεύσεις του συγκαταλέγονται τα Drama, Narrative and Moral Education (Routledge Falmer, 1998) και πιο πρόσφατα το Drama and English at the Heart of the Curriculum (David Fulton, 2004).
Το Πρόγραμμα 'Βιντεομουσεία' στο πλαίσιο των Σχολικών Δραστηριοτήτων σε σχολεία της Ανατολικής Αττικής: συμπεράσματα από την υλοποίησή του
Νίκος Γκόβας παιδαγωγός θεάτρου, Ελένη Κρητικού εκπαιδευτικός
Περίληψη Ανακοίνωσης
Το Πρόγραμμα «Βιντεομουσεία: αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούρας» εφαρμόστηκε για πρώτη φορά σε σχολεία της Ανατολικής Αττικής το 2009, ενώ το 2010-2012 αναπτύχθηκε περαιτέρω στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος Comenius-Regio το οποίο είχε ως στόχο την εκπαιδευτική συνεργασία ανάμεσα σε δύο ευρωπαϊκές περιφέρειες, την Ανατολική Αττική στην Ελλάδα και τη Φραγκφούρτη στη Γερμανία.
Εδώ παρουσιάζονται συνοπτικά ο τρόπος υλοποίησης του Ευρωπαϊκού προγράμματος, όπως εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των ετών 2010-2012 καθώς και τα αποτελέσματα της αξιολόγησής του.
Μέσα από το πρόγραμμα οι μαθητές, δουλεύοντας σε ομάδες, καλούνται να επιλέξουν, να αποτυπώσουν και να παρουσιάσουν σε σύντομα βίντεο (μέγιστης διάρκειας 4 λεπτών) θέματα της προσωπικής τους κουλτούρας που πιστεύουν ότι θα άξιζε να διασωθούν/διαφυλαχθούν σε ένα φανταστικό μουσείο του μέλλοντος. Τα θέματα αυτά μπορεί να αφορούν είτε στο φυσικό είτε στο ανθρωπογενές ή στο κοινωνικό περιβάλλον, ενώ έμφαση δίνεται στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών στη λήψη μιας σειράς αποφάσεων που συνδέονται με το «τι κατά τη γνώμη τους πρέπει να διασωθεί/διαφυλαχθεί». Τα βίντεο που παράγονται από τις μαθητικές ομάδες αποτελούν τα «εκθέματα» του «μουσείου της ομάδας» (βιντεοεκθέματα).
Κατά τη διαδικασία, δημιουργείται δίκτυο εκπαιδευτικών που αποτελείται από τους εκπαιδευτικούς των σχολείων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, ενώ παράλληλα, εκπαιδευτικοί και μαθητές συνεργάζονται με κινηματογραφιστές αλλά και θεατροπαιδαγωγούς, που επισκέπτονται το σχολείο για συγκεκριμένο έργο και υπό συγκεκριμένους όρους συνεργασίας.
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος, τα βιντεοεκθέματα που δημιουργήθηκαν από τους μαθητές των 2 περιοχών, αρχικά αντηλλάγησαν και σχολιάστηκαν τοπικά, ενώ στη συνέχεια εκπαιδευτικοί και μαθητές ταξίδεψαν στην άλλη χώρα της Σύμπραξης. Στην επόμενη φάση μαθητές και των δύο χωρών δημιούργησαν στη χώρα τους νέα βιντεοεκθέματα βασισμένα είτε σε θέματα που αφορούσαν τους μαθητές της άλλης χώρας είτε σε κοινά θέματα. Τέλος, όλα τα Βιντεομουσεία αντηλλάγησαν σε όλους ώστε να παρουσιαστούν και σχολιαστούν οι απόψεις κάθε κοινότητας τόσο για τον εαυτό της όσο και την άλλη κοινότητα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος, οι βασικοί στόχοι του προγράμματος έχουν επιτευχθεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Οι βασικοί αυτοί στόχοι αναφέρονται μεταξύ άλλων στην οικοδόμηση δικτύων συνεργασίας εκπαιδευτικών, στη συνεργασία εξωτερικών συνεργατών με τις μαθητικές ομάδες, και στην ενσωμάτωση καινοτόμων μεθοδολογικών στοιχείων του προγράμματος στην καθημερινή διδακτική πρακτική των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών. Επίσης, αναφέρονται στην ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών εταίρων και την ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών.
Ο Νίκος Γκόβας είναι παιδαγωγός θεάτρου με μεγάλη εμπειρία στο σχεδιασμό και υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων για εκπαιδευτικούς. Έχει συνεργαστεί με πολλούς καλλιτεχνικούς και εκπαιδευτικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό (πανεπιστήμια, επιστημονικές ενώσεις, θέατρα, μουσικές ομάδες, κ.ά.) Έχει γράψει και επιμεληθεί πολλά βιβλία και άρθρα για το θέατρο στην eκπαίδευση, είναι ιδρυτής και υπεύθυνος έκδοσης του περιοδικού «Εκπαίδευση & Θέατρο», μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Research in Drama Education (RiDE) και ιδρυτής και πρόεδρος από 1998-2008 της επιστημονικής ένωσης «Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση». Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Προγραμμάτων (2005-2007) του International Drama/Theatre & Education Association (IDEA) και μέλος της πρώτης Συντονιστικής Επιτροπής του IDEA-Europe (2006-2007). Εργάζεται ως υπεύθυνος Πολιτιστικών Θεμάτων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Αττικής αναπτύσσοντας επιμορφωτικές δράσεις και δίκτυα εκπαιδευτικών.
Η Ελένη Κρητικού είναι εκπαιδευτικός, καθηγήτρια Φυσικών Επιστημών στο Μουσικό Γυμνάσιο Παλλήνης. Έχει σπουδάσει Χημεία και έχει Διδακτορικό στη Βιοχημεία. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη Δευτεροβάθμια Δημόσια Εκπαίδευση από το 1985. Το χρονικό διάστημα 2003-2011 ήταν Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) στη Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αν. Αττικής. Έχει υλοποιήσει πολλά προγράμματα ΠΕ στα σχολεία και έχει εμπειρία στη διεξαγωγή έρευνας στο πεδίο της Χημείας και της ΠΕ και στη διοργάνωση σεμιναρίων και εργαστηρίων ΠΕ. Έχει συμμετάσχει σε Ευρωπαϊκά προγράμματα Comenius και από το 2010 συμμετέχει (ως μέλος της συντονιστικής ομάδας) στο Πρόγραμμα Comenius – Regio “The Youth Videomuseums Partnership, Recording traces of our subjective culture”.
Living Beyond Our Means/Meaning Beyond Our Lives. Theatre as Education for Change
Dave Pammenter & Tim Prentki
Winchester University
Paper Presentation
language: english
Abstarct
Starting from Brecht’s notion that ‘taught only by reality, can reality be changed’, Pammenter and Prentki will explore what theatre as education for change might look like in the contemporary European setting where the form of capitalism commonly called neoliberalism is bankrupt. With particular regard to the function of the facilitator and the role of the audience, they will offer three case studies in which to anchor key concepts: theatre as personal change; theatre as social change; theatre as political change. If education is a basic human right, how must we support the aspirations of our young people in the years ahead?
Ο David R. Pammenter από το 1968 ασχολείται με το Θέατρο στην Εκπαίδευση, το θέατρο των πολιτών, επινοώντας και δημιουργώντας ως επαγγελματίας σκηνοθέτης, επιμορφωτής και εκπαιδευτής. Προσχώρησε στη Θεατροπαιδαγωγική ομάδα του Belgrade Theatre Coventry’s το 1969, ενώ διετέλεσε διευθυντής της από το 1972 έως το 1978. Σκηνοθέτησε τον TheatreMobile, έναν ενοποιημένο τοπικό θίασο ενηλίκων με τις δικές του εργασίες πάνω στο Θέατρο στην Εκπαίδευση και τη μουσική. Αμέσως μετά έγινε Principal Lecturer και Διευθυντής Προγράμματος του Community Theatre Arts Course στο Rose Bruford College of Speech and Drama, όπου εκπαίδευε ηθοποιούς για 10 χρόνια, ενώ έγινε επίσης Διευθυντής Ανάπτυξης. Ασχολείται με τη δημιουργία, την ανάπτυξη, τη σκηνοθεσία και τη διοίκηση του θεάτρου της κοινότητας και του πολιτικού θεάτρου, θεατροπαιδαγωγικούς θιάσους και θιάσους που ασχολούνται με το θέατρο για την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των Theatre Foundry, M6, and Pit Prop. Ως Principal Lecturer στο πανεπιστήμιο του Winchester, συνέβαλε στην ανάπτυξη και την παράδοση ενός μαθήματος μεταπτυχιακού επιπέδου σχετικού με το Θέατρο στην Εκπαίδευση και το Θέατρο για την Ανάπτυξη, και ήταν επίσης Διευθυντής Προγράμματος για τις Σπουδές Δράματος, Θεάτρου και Τηλεόρασης. Έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με την πολιτική της εκπαίδευσης των τεχνών και την ανάπτυξη προγραμμάτων και την εκπαίδευση / καθοδήγηση μέσω των θεατρικών τεχνών με θιάσους, πανεπιστήμια, το Βρετανικό Συμβούλιο και την εκπαίδευση και παροχή ΜΚΟ στην Ευρώπη, την Ασία και την Αυστραλασία. Τα κύρια ενδιαφέροντά του εστιάζουν στη δημιουργία και επινόηση θεάτρου και στην ανάπτυξη μιας πρακτικής παιδαγωγικών τεχνών του θεάτρου των πολιτών.
Ο Tim Prentki είναι Καθηγητής για το Θέατρο για την Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο του Winchester. Είναι συνεπιμελητής του περιοδικού The Applied Theatre Reader, ενώ πρόσφατα έγραψε τη μονογραφία The Fool in European Theatre. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του Research in Drama Education. Έχει γράψει άρθρα για το Θέατρο για την Ανάπτυξη σε περιοδικά στην Αυστραλία, τη Βραζιλία, τον Καναδά, την Ινδία, τη Νότια Αφρική και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Υφαίνοντας το δίχτυ του Indra
David Oddie
επισκέπτης ερευνητής στο τμήμα εφαρμοσμένου θεάτρου, πανεπιστήμιο Plymouth, Ηνωμένο Βασίλειο
ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Παρουσίαση project
Μια φορά κι έναν καιρό ο Θεός Ίντρα ύφανε ένα μεγάλο δίχτυ για να καλύψει τον κόσμο όλο.
Κάθε κόμπος του ήταν στολισμένος με ένα όμορφο, πολύτιμο μαργαριτάρι.
Κανένα από τα μαργαριτάρια δεν υπήρχε από μόνο τους, αντικατόπτριζαν αμοιβαία το ένα το άλλο και αν κοίταζες ένα από όλα αυτά, θα έβλεπες μέσα του όλα τα άλλα.
Αντίστοιχα, ολόκληρη η ύπαρξη του διχτυού, βασιζόταν στο κάθε μαργαριτάρι ξεχωριστά.
Η παρουσίαση αυτή εξηγεί την ιστορία του πώς η Βουδιστική εικόνα από το δίχτυ του Θεού Ίντρα, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την δημιουργία ενός αναδυόμενου, παγκόσμιου δικτύου νέων ανθρώπων, καλλιτεχνών, εκπαιδευτικών και άλλων οι οποίοι επιδιώκουν να αναγάγουν το Θέατρο και τις τέχνες σε μέσο που θα δημιουργήσει γέφυρες και θα υπερνικά εμπόδια και περιορισμούς, θα καταρρίπτει προκαταλήψεις και στερεότυπα και θα ευνοεί την ανταλλαγή πρακτικών, εμπειριών και στόχων.
Η παραπάνω εικόνα έχει υιοθετηθεί ως πρότυπο από τα μέλη του Δικτύου “Indra Congress”. Οι συμμετέχοντες σε αυτό αναπτύσσουν ένα παγκόσμιο δίκτυο ομάδων “Indra”, οι οποίες πραγματοποιούν δημιουργικές εργασίες στις κοινότητές τους και μοιράζονται τις εμπειρίες και τις ιδέες τους με συνεργαζόμενα μέλη άλλων χωρών. Μέχρι σήμερα τέτοιες ομάδες υπάρχουν στην Αγγλία, τη Βόρεια Ιρλανδία, την Παλαιστίνη, το Κόσσοβο, τη Νότια Αφρική, τη Σιέρρα Λεόνε, την Αιθιοπία, την Ινδία, την Βραζιλία, την Πορτογαλία και ο αριθμός τους σε όλες τις χώρες αυξάνεται συνεχώς. Οι ομάδες αυτές μπορεί να είναι ενταγμένες στο πλαίσιο ενός σχολείου ή ενός θεάτρου ή κάποιου άλλου πολιτιστικού κέντρου. Πολλοί νέοι άνθρωποι του δικτύου αυτού υφίστανται τη βία και την απομόνωση είτε με τη μορφή στρατιωτικής κατοχής (Παλαιστίνη), ή ενδοοικογενειακής βίας (όπως οι κοπέλες από τις κατώτερες κάστες στην Ινδία) ή με τη μορφή του ρατσισμού (όπως οι έγχρωμοι νέοι στο Plymouth του Ηνωμένου Βασιλείου) . Οι ομάδες Ίντρα συμμετέχουν σε δημιουργικές εργασίες των κοινοτήτων τους. Το Δίκτυο δίνει φωνή σε αυτές τις δραστηριότητες, καθώς παρέχεται η ευκαιρία σε νέους από όλο τον κόσμο να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, τις ελπίδες και τους φόβους τους με άλλους συνομήλικούς τους σε όλον τον κόσμο. Παράλληλα με τις βασικές δραστηριότητες που γίνονται, το δίκτυο φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης, έρευνας και επικοινωνίας που θα κινητοποιεί άμεσα τους νέους σε ένα ευρύτερο πεδίο πρακτικής και ιδεών.
Tο πρώτο Συνέδριο που έλαβε χώρα στο Plymouth το 2010 ήταν εξίσου αποκαλυπτικό για τους νέους του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς τους παρείχε την ευκαιρία να μάθουν μέσα από τη γλώσσα του θεάτρου, της μουσικής, του χορού και της ποίησης για τις διακρίσεις και την κακομεταχείριση που υφίστανται οι κοπέλες κατώτερων κοινωνικών τάξεων στο Lucknow, όσο και αποτέλεσε έκπληξη και για τις ίδιες αυτές κοπέλες, οι οποίες ενημερώθηκαν για την ρατσιστική συμπεριφορά που αντιμετωπίζουν έγχρωμοι νέοι διαφορετικών εθνικοτήτων που ζουν στο Plymouth. Η έντονη δραστηριότητα, οι τοπικές πρωτοβουλίες και η συνεχιζόμενη επικοινωνία με την βοήθεια τεχνολογικών μέσων, σε συνδυασμό με την εμπειρία του δικτύου, αποτέλεσαν το κίνητρο για τα μέλη του Δικτύου, ώστε να επιμείνουν στο όραμα και τους στόχους τους παρά τα σοβαρά εμπόδια που προκύπτουν. Το Δίκτυο επιδιώκει να συμβάλει με δημιουργικό τρόπο στο σύνολο των θεμελιωδών αλλαγών οι οποίες θέτουν τις επικρατούσες ιδεολογίες και όλες τις ισχύουσες εταιρικές αξίες υπό αμφισβήτηση· αλλαγές που υποστηρίζουν και εξυμνούν την πολυφωνία.
Glottodrama: Διατηρήστε την προσωπική σας ταυτότητα σε κάθε γλώσσα
Carlo Nofri
Καθηγητής, συντονιστής του προγράμματος Glottodrama, Ιταλία
ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Απόσπασμα ομιλίας
Η εκμάθηση ξένων γλωσσών συνεπάγεται την επαφή με νέους πολιτισμούς δοκιμάζοντας έναν εναλλακτικό τρόπο έκφρασης επιτρέποντας όμως στο άτομο να διατηρεί κάθε στοιχείο της προσωπικότητάς του. Άποψή μας είναι ότι η καλύτερη επιλογή από την εκπαιδευτική σκοπιά για τη επίτευξη αυτού του στόχου είναι η εφαρμογή επικοινωνιακών μεθόδων διδασκαλίας με ανθρωπιστικό και συναισθηματικό προσανατολισμό. Βασική είναι η συμμετοχή του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία όχι μόνο νοητικά, αλλά συναισθηματικά και σωματικά επίσης. Η ολιστική αυτή υπόθεση μας ενέπνευσε να δημιουργήσουμε τη μέθοδο Glottodrama.
To Glottodrama είναι μία καινοτόμος μέθοδος διδασκαλίας γλωσσών, η οποία συνδυάζει την επικοινωνιακή προσέγγιση διδασκαλίας με τεχνικές του Δράματος.
Ο εκπαιδευτικός ρόλος του Δράματος στην διδασκαλία γλωσσών έχει βρει κατά καιρούς εφαρμογή σε ποικίλες μεθοδολογίες. Ωστόσο η χρήση του Δράματος στην εκπαιδευτική διαδικασία ως τώρα, τις περισσότερες φορές πραγματοποιείται χωρίς τη συμβολή επαγγελματιών του Θεάτρου. Το πιο συνηθισμένο λάθος που γίνεται είναι ότι έμφαση μόνο στο τυπικό γλωσσολογικό μέρος της επικοινωνίας υποτιμώντας την «υποκριτική», το κομμάτι της έκφρασης του λόγου. Στόχος της μεθόδου μας είναι να επικεντρώσει την προσοχή σε πτυχές της υποκριτικής όπως: ο τόνος της φωνής, η απαγγελία, οι χειρονομίες κ.λπ. ώστε να ενισχυθεί η ικανότητα των μαθητών να εκτελούν γλωσσολογικές ενέργειες αντίστοιχες των πραγματικών περιστάσεων συμπεριλαμβάνοντας παραγλωσσικά και μη-λεκτικά στοιχεία.
Το Glottodrama είναι μια μεθοδολογία που μπορεί να εφαρμοστεί εκτενώς στο σύγχρονο πλαίσιο διδασκαλίας. Μπορεί είτε να ενταχθεί σε ήδη υπάρχουσες διδακτικές μεθοδολογίες, είτε να λειτουργήσει ως αυτόνομη μέθοδος διδασκαλίας. Απαιτεί την συνεργασία δύο καθηγητών (ενός καθηγητή ξένης γλώσσας κι ενός επαγγελματία του θεάτρου), με πρότερη κατάλληλη εκπαίδευση, καθώς και πλούσιο διδακτικό υλικό που θα αποτελεί το σημείο αναφοράς γι’ αυτούς. Και όλα αυτά μπορούν να συμβούν σε μία κλασική αίθουσα διδασκαλίας στην οποία θα έχει διαρρύθμιση παρόμοια με αυτή χώρου θεατρικού εργαστηρίου, στην οποία θα υπάρχει ο απαραίτητος εξοπλισμός.
Το αρχικό πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτήθηκε το 2007 από το πρόγραμμα της Δια Βίου Μάθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συντονίστηκε από την Novacultur και αφορούσε την Ιταλική γλώσσα. Οι πρωταρχικοί στόχοι του προγράμματος ήταν η δημιουργία, ο πειραματισμός και η επιστημονική επισημοποίηση μιας μεθοδολογίας, η οποία σύμφωνα με τους δείκτες του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες (ΚΕΠΑ), θα μπορούσε ξεκάθαρα να επεξηγήσει τη θεωρητική βάση, τους κανόνες εφαρμογής και τους στόχους. Το Glottodrama τιμήθηκε το 2010 με το “Ευρωπαϊκό Σήμα Γλωσσών” για τα θεαματικά αποτελέσματα που επέφερε στην βελτίωση των γλωσσικών γνώσεων.
Αργότερα, έπειτα από ένα καινούργιο Σχέδιο Διάδοσης που χρηματοδοτήθηκε και πάλι από το πρόγραμμα της Δια Βίου Μάθησης της Ε.Ε., κατορθώσαμε να κάνουμε γνωστή και να εφαρμόσουμε τη μέθοδο Glottodrama σε νέες χώρες. Χάρη σε αυτήν την κίνηση, το δίκτυο του Glottodrama έχει αυξήσει τα μέλη του και σήμερα περιλαμβάνει 8 χώρες: Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία Τουρκία, που εφαρμόζουν τις τεχνικές της.
Το εκπαιδευτικό μας κέντρο έχει αναλάβει την εκπαίδευση εκατοντάδων καθηγητών που συρρέουν από πολλές ευρωπαϊκές χώρες για να παρακολουθήσουν σεμινάρια πάνω στη μέθοδο Glottodrama. Επίσης, το μακροπρόθεσμο σχέδιό μας είναι να διαδοθεί αυτή η πρωτοποριακή μέθοδος και σε άλλες χώρες για να εφαρμοστεί στη διδασκαλία της τοπικής τους γλώσσας τόσο ως ξένης όσο και ως δεύτερης γλώσσας. Επόμενο στόχο αποτελούν οι γλώσσες που ομιλούνται στις χώρες της Ε.Ε., ωστόσο και άλλες γλώσσες θα συμπεριληφθούν στο άμεσο μέλλον. Τέλος, το 2013 σκοπεύουμε να επιχειρήσουμε την ίδρυση ενός διεθνούς οργανισμού που στόχο θα έχει να συγκεντρώσει όλους τους εκπαιδευτικούς και τα ιδρύματα που θα δείξουν ενδιαφέρον να δουλέψουν σ' αυτόν τον πολλά υποσχόμενο κλάδο. Και το όνομα αυτού θα είναι: EATALL (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Εφαρμογή Τεχνικών του Θεάτρου και του Δράματος στην Εκμάθηση Γλωσσών).
Περισσότερες πληροφορίες στα: www.glottodrama.eu. info@glottodrama.eu
Ο καθηγητής Carlo Nofri, είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού “Culturiana” (www.culturiana.it). Έχει αποφοιτήσει από το τμήμα Φιλοσοφίας της Γλώσσας και διδάσκει Παιδαγωγική της Γλώσσας στο Κέντρο CLICI για αλλοδαπούς του Πανεπιστημίου “Tor Vergata” της Ρώμης. Έχει γράψει πολλά άρθρα κι έχει επιμεληθεί εκδόσεις σχετικά με την διδασκαλία σύγχρονων γλωσσών. Στο επίκεντρο της έρευνάς του βρίσκεται η σχέση γλώσσας και σκέψης (“Language and Mental Imagery”, 1991, με εισαγωγή του Tullio De Mauro), καθώς και η ανθρωπιστική προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας. Από το 1995 συντονίζει ευρωπαϊκά project σχετικά με την εκμάθηση και την διδασκαλία της γλώσσας, εγκεκριμένα από κορυφαία ευρωπαϊκά προγράμματα (Lingua, Socrates, Leonardo Da Vinci) και ηγείται του εγχειρήματος “Glottodrama” (Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης)
Εφαρμόζοντας τις θεωρίες του Vygotsky
για την ανάπτυξη της υποκριτικής ικανότητας των μικρών παιδιών
Vida Kazragytė
Διδάκτωρ, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τμήμα Τεχνών και Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο των Επιστημών της Εκπαίδευσης, Λιθουανία
Ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Το δράμα στην εκπαίδευση έχει θεωρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ως βασικός μοχλός συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών μέσω της αξιοποίησης της ικανότητά τους να υποκρίνονται (D. Heathcote, G. Bolton). Πρόσφατα, όμως, επικρίνεται για την ανύπαρκτη συμβολή του στην αισθητική και πολιτισμική ανάπτυξη του παιδιού. (Sh. Schonmann, 2000, 2005).
Στα μέσα του 20ου αιώνα μια ομάδα γνωστικών ψυχολόγων (E. W. Eisner, R. A. Smith, B. Reimer, J. M. Parsons, H. Gardner) διαμόρφωσαν την γνωστική αντίληψη της αισθητικής αγωγής. Οι θεωρητικοί επιμένουν ότι η τέχνη αποτελεί ένα σύστημα επικοινωνίας και νοημάτων που απεικονίζεται σε σύμβολα. Ως εκ τούτου, το κάθε παιδί πρέπει να εκπαιδευτεί ως καλλιτέχνης μιας και το να κατανοεί κανείς συστήματα καλλιτεχνικών συμβόλων βασίζεται σε γνωστικές ικανότητες (φαντασία, κατανόηση, σκέψη, κτλ). Η αντίληψη αυτή έστρεψε το ενδιαφέρον στις υποκριτικές ικανότητες και στην ανάπτυξή τους από την άποψη της αισθητικής μορφής. (Sh. Schonnman, 1997; Vl. Krusic, 1997; G. Bolton, 1998).
Η παρουσίαση αυτή ασχολείται με την μελέτη των εφαρμογών της θεωρίας παιχνιδιού του Vygotsky. (online εκδοχή: 2002; πρώτη δημοσίευση: 1933) και με την θεωρία της σημειωτικής διαμεσολάβησης που σκοπό έχει να βοηθήσει μικρά παιδιά (5-7 ετών) να μεταβούν από το παιχνίδι της υπόκρισης χωρίς αισθητικές παραμέτρους, στην υποκριτική ως μορφή συμβολισμού με αισθητικές ιδιότητες. Η μελέτη περιλάμβανε 112 παιδιά, εκ των οποίων τα μισά (56) συμμετείχαν στο 9μηνο πρόγραμμα ενεργούς μάθησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παιδιά που η μάθησή τους δεν ήταν στοχοθετημένη δεν ήταν ικανά να εκφράσουν έναν ρόλο ως ολοκληρωμένο σύνολο συμβόλων και να επικοινωνήσουν με κοινό. Απλώς έπαιζαν. Σύμφωνα με τον Vygotsky, το παιδί κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού δρα σε μια φανταστική κατάσταση σύμφωνα με το νόημά της, ωστόσο η συμπεριφορά του παραμένει μη-αισθητική μιας και «συμβαίνει ακριβώς όπως και στην πραγματικότητα». Τα παιδιά δεν έχουν επίγνωση του νοήματος της δραστηριότητάς του κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Η ικανότητα των παιδιών να εκφράζονται μέσα από ρόλους ως συστήματα συμβόλων μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά. Με την βοήθεια συγκεκριμένου μαθησιακού προγράμματος το 25% των παιδιών περίπου φτάνουν να μπορούν να εκφράζονται πιο ολοκληρωμένα μέσω ρόλων ως συστημάτων συμβόλων, οι οποίοι ταυτόχρονα είναι εμπλουτισμένοι με πιο έντονα αισθητικά γνωρίσματα. Η ανάλυση των δεδομένων μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μετάβαση πραγματοποιείται όταν, σύμφωνα με τον Vygotsky, ο δάσκαλος αξιοποιεί την σημειωτική διαμεσολάβηση (κινήσεις, λέξεις) για να ενθαρρύνει την εκτίμηση του παιδιού για το νόημα των κινήσεων, πράξεων, και λέξεων που χρησιμοποιεί το ίδιο σε μια φανταστική κατάσταση. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όταν ο δάσκαλος ερμηνεύει το παίξιμο του παιδιού για να το βοηθήσει να καλλιεργήσει την συνειδητοποίηση της διαφοράς μεταξύ του εαυτού του και της οπτικής γωνίας του άλλου. Η σημειωτική διαμεσολάβηση βοηθά τα παιδιά να εσωτερικεύσουν τις νοητικές λειτουργίες που αποτελούν τη βάση για την απόδοση ενός ρόλου ως σύστημα συμβόλων, καθώς επίσης και ενισχύει τις δυνατότητές τους να κατανοούν τη σημασία της απόδοσης ενός ρόλου καθώς αυτή αναδύεται κατά τη διάρκεια της υπόκρισης.
Η Vida Kazragytė αποφοίτησε από την Σχολή Θεατρικών Τεχνών του Κρατικού Ωδείου της Λιθουανίας στην Klaipėda το 1984. Για τέσσερα χρόνια εργάστηκε ως δασκάλα Λιθουανικής Γλώσσας και Δράματος. Από το 1888 εργάζεται στον τομέα της ανάπτυξης προγραμμάτων σπουδών που αφορούν τις Τέχνες και την Εκπαίδευση σε εθνικό επίπεδο. Διεξήγε έρευνα στο πεδίο της Θεατρικής Εκπαίδευσης. Το θέμα της διδακτορικής της διατριβής (2001) ήταν η ανάπτυξη των υποκριτικών ικανοτήτων σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Σήμερα εργάζεται στο πεδίο της διδακτικής του θεάτρου και εκπαιδεύει προετοιμάζοντας μελλοντικούς δασκάλους θεάτρου.
Χαράζοντας Μονοπάτια για την Αλλαγή
Νέοι νόμοι για τη Συμμετοχή και τη Διαπολιτισμικότητα στο Βολιβιανό Εκπαιδευτικό Σύστημα
Katie Charlton
Πανεπιστήμιο του Winchester (Μ. Βρετανία) και ΜΚΟ Creative Cultural Space (Βολιβία)
Ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Υπό το φως των νέων εκπαιδευτικών νόμων που πέρασαν το Δεκέμβριο του 2010 και οι οποίοι τοποθετούν τη συμμετοχή και τη διαπολιτισμικότητα στο κέντρο του Βολιβιανού εκπαιδευτικού συστήματος, ξεκίνησε μια συνεργασία ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο του Winchester, την ΜΚΟ Creative Cultural Space και το La Normal, ένα κολέγιο εκπαίδευσης δασκάλων στο El Alto της Βολιβίας, με στόχο να ανακαλύψει νέους τρόπους δημιουργίας ενός διαλογικού και συμμετοχικού αναλυτικού προγράμματος που θα ανήκει στο μαθητή και θα ρίξει φως στα μονοπάτια της αλλαγής στην εκπαίδευση σε ολόκληρη τη χώρα. Μέσα από μια συμμετοχική έρευνα δράσης η οποία θα βασίζεται στις τέχνες, οι συνεργαζόμενοι φορείς θα διευρευνήσουν τις προσωπικές, κοινωνικές και πολιτικές εκπαιδευτικές πραγματικότητες των ακαδημαϊκών, των δασκάλων, των εκπαιδευόμενων δασκάλων και των μαθητών. Με σκοπό να εργαστούν για μία περίοδο τριών χρόνων περίπου, επαγγελματίες του θεάτρου, των νέων τεχνολογιών, του κινηματογράφου και των ολοκληρωμένων τεχνών θα δουλέψουν μαζί για να σφυρηλατήσουν τα νέα οράματα της αναδυόμενης εκπαιδευτικής πρακτικής. Αυτή η πρακτική θα τοποθετήσει την ανταλλαγή, τη συνεργασία και το συσχετισμό στο κέντρο της διερεύνησης και της προσπάθειας να επανεφεύρουμε τον τρόπο με τους οποίους μαθαίνουμε και καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο με κριτικό τρόπο. Κατά τη διάρκεια αυτής της παρουσίασης, θα πάρετε μία γεύση αυτής της εργασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη ευρήματα, αναστοχασμοί και σχέδια για το μέλλον που ελπίζουν να φέρουν σε επαφή και να εμπνεύσουν εκπαιδευτικούς και καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική να δουλέψουν μαζί προς μία πλήρως ανθρωποκεντρική παιδαγωγική που θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις σε παγκόσμιες προοπτικές της εκπαίδευσης.
Η Katie Charlton πέρασε τις αρχές του τρέχοντος έτους (Μάρτιος-Ιούλιος 2012) αναπτύσσοντας δεσμούς με την Βολιβιανή ΜΚΟ Creative Cultural Space έτσι ώστε να βελτιώσει τα ποσοστά της τοπικής συμμετοχής στις πρακτικές του Θεάτρου και Νέων Τεχνολογιών για την Ανάπτυξη με εμψυχωτές, νέους ανθρώπους και μαθητευόμενους δασκάλους, στο πλαίσια του μεταπτυχιακού της στο Πανεπιστήμιο Winchester από το οποίο και ξεκίνησε το παραπάνω πρότζεκτ. Ως επαγγελματίας των συμμετοχικών τεχνών, η Katie έχει περάσει πάνω από πέντε χρόνια δουλεύοντας ως με ποικίλες κοινωνικές ομάδες, από τη Μ. Βρετανία, την Ολλανδία και τη Λατινική Αμερική, ώστε να δημιουργήσει ανθρωποκεντρικές πρακτικές που τοποθετούν την ανθρώπινη αλληλεγγύη και συλλογική δράση στο κέντρο της προσωπικής, κοινωνικής και πολιτικής ανάπτυξης.
Πολιτισμός και εκπαίδευση: Συνοπτική παρουσίαση έρευνας πεδίου της παράστασης του Εθνικού Θεάτρου Παραμύθι Χωρίς Όνομα
Γιώργος Μακρίδης, κοινωνιολόγος, Τάκης Τζαμαργιάς σκηνοθέτης
Περίληψη Ανακοίνωσης
Συνοπτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας πεδίου που διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο στo πλαίσιo αποτίμησης της παράστασης του Παραμύθι Χωρίς Όνομα από παιδιά αλλά και από ενήλικες – γονείς και εκπαιδευτικοί - που την παρακολούθησαν. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η προσέγγιση των προσδοκιών, των αναγκών, των ενδιαφερόντων, των αξιών και εν τέλει της κουλτούρας των ανηλίκων αλλά και των ενήλικων θεατών που έγινε με στόχο την προβολή παραγόντων που λειτουργούν «μέσα» και «έξω» από αισθητικούς ή καλλιτεχνικούς παράγοντες. Παράγοντες που τελικά είτε επηρεάζουν είτε διαμορφώνουν την κατεύθυνση αλλά και την ένταση της αποτίμησής τους για την παράσταση. Η σύνδεση της θεατρικής παράστασης για παιδιά και νέους ως αυτόνομης καλλιτεχνικής αξίας με τον παιδευτικό ή παιδαγωγικό της ρόλο δημιουργεί αρκετές ιδεολογικές εντάσεις που με τη σειρά τους διαμορφώνουν την κοινωνική στάση μικρών και μεγάλων λειτουργώντας δυναμικά σ’ ένα ευμετάβλητο κοινωνικό πλαίσιο.
Ο Γιώργος Μακρίδης γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στις γειτονιές του. Πτυχιούχος του τμήματος Κοινωνιολογίας και διδάκτωρ του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ως ερευνητής. Διετέλεσε συνεργάτης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για δύο χρόνια στα τμήματα δευτεροβάθμιας και ερευνών και ως εξωτερικός συνεργάτης στο τμήμα ποιότητας της εκπαίδευσης όπου συμμετείχε σε δύο πανελλαδικές εκπαιδευτικές έρευνες. Μέλος ερευνητικών ομάδων σε αρκετές επιστημονικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικά περιοδικά ή παρουσιάσθηκαν σε επιστημονικά συνέδρια (ΠΙ, ΠΑΝΤΕΙΟ, ΕΚΚΕ, κλπ). Υπεύθυνος για τη διεξαγωγή κοινωνιολογικών ερευνών κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης είτε με δική του πρωτοβουλία είτε με τη στήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αρθρογραφεί σε επιστημονικά περιοδικά ή στον ημερήσιο τύπο.
Ο Τάκης Τζαμαργιάς γεννήθηκε στον Πειραιά το 1959. Σπούδασε θέατρο στη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου και παιδαγωγικά στο Μαράσλειο και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημ. Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος MΑ του Παν. Αθηνών στη Διδακτική Λογοτεχνίας και ειδίκευση στη Διδακτική Θεάτρου για Παιδιά, υποψήφιος διδάκτορας του και μέλος του ιδίου τμήματος, ως Ειδικό Διδακτικό Προσωπικό για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Διδάσκει επίσης στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης και στο Τμήμα Επιστημών Αγωγής επίσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, επί εικοσαετίας δάσκαλος στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έχει διδάξει τεχνικές θεάτρου σε επιμορφωτικά σεμινάρια εκπαιδευτικών για το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στηνΕκπαίδευση, το Εργαστήρι του τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΠΤΔΕ, το ΠΕΣΥΘ, Θεατρική Εμψύχωση στις Φυλακές Ανηλίκων Κορυδαλλού, Υποκριτική σε Δραματικές σχολές και σε εργαστήρια δήμων και κοινοτήτων ενώ επί 17 συνεχή χρόνια διευθύνει το Θεατρικό Εργαστήρι του Δήμου Κερατσινίου. Έχει ανεβάσει έργα ελληνικού κυρίως ρεπερτορίου είτε ως υπεύθυνος του Θεατρικής Σκηνής του Δήμου Κερατσινίου και της Εταιρείας Δυτικά της Πόλης, που προέκυψε από αυτήν, είτε συνεργαζόμενος με τα κρατικά Θέατρα και τους ελεύθερους θιάσους στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Ανάμεσα στα έργα που ανέβασε συγκαταλέγονται: Αγγέλα (Γ. Σεβαστίκογλου), Καλλιφόρνια Ντρίμιν (Β. Κατσικονούρης) , Εις το ρεύμα της ζωής τους,(Διηγήματα του Σ. Δημητρίου), Συνεχιζόμενοι Λυγμοί (Η.Πολλάτος) 2ηΕυκαιρία (Γ.Ηλιόπουλος), Η Πάχνη (Α.Κ. Κούφαλη), Φτωχοί και Άγιοι (Α. Παπαδιαμάντης-Κύπρος-ΕΘΑΛ), Μικροαστικοί Γάμοι, Ο Καλός Άνθρωπος του Σε – Τσουάν, Αρχείο Γιόχαν Φάτσερ (.Μπρεχτ), Γελώντας άγρια (Ντουράγκ), Black Eyed (Σάμιε), Καυτός Πάγος (Λέιβερι-ΘΟΚ), καθώς και δραματουργικές συνθέσεις :Οι μπαλάντες του Μπραμς, Νυν εστί ξένος, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι :Ιδού Εγώ κ.ά. Επίσης έχει λάβει μέρος σε συνέδρια και ημερίδες σχεδόν αποκλειστικά για το θέατρο στο σχολείο και έχει γράψει άρθρα για αυτό.
Μια τέχνη μάθησης και κοινωνικοποίησης –Το θέατρο είναι εκπαίδευση
Μαρία Φραγκή
Δρ. Θεατρικών Σπουδών, Σκηνοθέτης, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Περίληψη Ανακοίνωσης
To Θέατρο ανάμεσα στις άλλες τέχνες επηρεάζει και εμπλέκει το κοινό διανοητικά, λεκτικά, συναισθηματικά και σωματικά. Τα παιδιά κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας χρειάζονται τέτοιου είδους «διδασκαλία». Ως θεατές, δυνάμει της ενσυναίσθησης , τα παιδιά ζουν μαζί με το χαρακτήρα, τις περιπέτειές του. Ταυτόχρονα, συνειδητοποιούν ότι είναι ένα παιχνίδι, μια μυθοπλασία ...... σαν λογοτεχνία. Η συμμετοχή σε μια θεατρική παράσταση είναι μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια ιστορία, ένα χαρακτήρα, μια κατάσταση και να δουλέψουμε σε ομάδα με πειθαρχία και συνεργατικό πνεύμα. Οι παραστατικές τέχνες (το θέατρο) όταν αντιμετωπίζονται και γίνονται με απλό και ειλικρινή τρόπο είναι το καλύτερο μάθημα της κοινωνικότητας, του σεβασμού του «διαφορετικού», της ικανότητας να σκέφτονται και να κατανοούν οι μαθητές τις αξίες κάθε πολιτισμού. Η δουλειά μας βασίζεται στα ελληνικά θεατρικά έργα για παιδιά και νεανικό κοινό και στις «αξίες της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και της κατανόησης των ανθρώπων» , κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30 χρόνων .Κείμενα των: Ε. Τριβιζά, Α. Ζέη, Ζ. Σαρρή κ.ά θα χρησιμοποιηθούν για την έρευνα μας.
Η Μαρία Φραγκή γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1986. Από το 1987 έκανε μεταπτυχιακές στο Παρίσι. Ονομάζεται Διδάκτωρ Γραμμάτων και Ανθρωπιστικών Επιστημών με ειδίκευση στις ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ-ΘΕΑΤΡΟ, του Πανεπιστημίου PARIS X-NANTERRE (1996). Έχει σκηνοθετήσει επαγγελματικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους . Δίδαξε θέατρο (θεωρία και πράξη) στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών , Πατρών καθώς και σε πολλά επιμορφωτικά προγράμματα εκπαιδευτικών. Εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα ως συνεργάτης του Νεοελληνικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, όπου δίδαξε Νεοελληνικό θέατρο στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα (Μάστερ2). Ως Διευθύντρια του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου, ίδρυσε και διηύθυνε την έκδοση «Πάπυροι» τ.1-7, (2007-2010).Συμμετείχε στην επιτροπή θεάτρου του προγράμματος ΜΕΛΙΝΑ, στη δημιουργία του Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών για το Θέατρο (Π.Ι.,1998) και του Προγράμματος Σπουδών για το Πεδίο Πολιτισμού του Νέου Σχολείου (Π.Ι. 2010) και Εγκαρσίων Δράσεων στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης(Π.Ι.2011). Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Θεατρική Αγωγή Ε΄ & Στ΄ Δημοτικού » ,2006 και «Η Σκηνική πράξη στο Σχολείο», 2011
To θεατρικό παιχνίδι ως μέσο διδακτικής της ποίησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Αστέριος Τσιάρας
Επίκουρος Καθηγητής, Tμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Περίληψη Ανακοίνωσης
Το περιεχόμενο της ανακοίνωσης εστιάζεται σε μια ερευνητική μελέτη, σε 15 σχολικές τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, και αφορά στη διερεύνηση της μεθοδολογίας για τη διδασκαλία της ποίησης στo Δημοτικό σχολείο με τη χρήση δραματικών τεχνικών και οι επιπτώσεις αυτής της καινοτομικής παρέμβασης στη διδακτική πράξη.
Στο πρώτο μέρος της εισήγησης αναφέρονται οι βασικοί στόχοι που τίθενται για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών της σχολικής ηλικίας και αφορούν στην καλλιέργεια των νοητικών, των συναισθηματικών και των κοινωνικών τους δεξιοτήτων. Επίσης, αναλύεται το πλαίσιο διδακτικής της ποίησης στο Δημοτικό σχολείο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ωρολογίου προγράμματος σπουδών και τις διδακτικές αρχές που πρέπει να διέπουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Ειδικότερα παρατίθενται οι μέθοδοι ανάπτυξης της αισθητικής διάστασης στη μαθησιακή διαδικασία και η μεθοδολογία διδακτικής της ποίησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπως αυτή επικεντρώνεται στο λογοτεχνικό νόημα του ποιητικού στίχου, και στην τεχνική ανάλυση της μορφής του ποιήματος (ομοιοκαταληξία, ύφος, μέτρο κτλ) Επισημαίνεται, επίσης, η αγνόηση των συναισθηματικών και των φαντασιακών πτυχών του ποιητικού λόγου όπως και ο τρόπος ενίσχυσης της διαισθητικής και της φαντασιακής διάστασης της διδακτικής της ποίησης μέσω της χρήσης του θεατρικού παιχνιδιού, μιας δημιουργικής διαδικασίας που χρησιμοποιείται για τη γενίκευση των νοητικών εικόνων, των συναισθημάτων και των γλωσσικών πληροφοριών που εξασφαλίζουν οι λέξεις του ποιητικού λόγου. Επίσης, διασαφηνίζεται η προσέγγιση της διδακτικής ενός ποιήματος, η οποία θα πρέπει να συνυπολογίζει, εκτός από το εννοιολογικό του νόημα, την ποικιλία των εικόνων και του ρυθμού που απορρέει από την έμφυτη δραματική χροιά του ποιητικού στίχου.
Στα πλαίσια αυτής της προβληματικής, παρουσιάζεται, στο δεύτερο μέρος της ανακοίνωσης, το πλαίσιο διεξαγωγής μιας ποιοτικής έρευνας που σχετίζεται με τη χρήση δραματικών τεχνικών στη διδακτική της ποίησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αναλύονται οι στόχοι της ερευνητικής μελέτης και η κατάλληλη μεθοδολογία προσέγγισης του ποιητικού λόγου μέσω του θεατρικού παιχνιδιού και του δράματος. Επίσης, παρουσιάζεται η προβληματική σε σχέση με τη χρήση τεχνικών του ποιητικού θεάτρου και της ενσωμάτωσης δραματικών τεχνικών σε διάφορες πτυχές της ανάγνωσης, της γραφής, της ανάλυσης και της απαγγελίας της ποίησης. Τέλος, εξετάζεται η αποτελεσματικότητα της χρήσης του θεατρικού παιχνιδιού στη διδακτική της ποίησης στη σχολική τάξη.
Στο τελευταίο μέρος της ανακοίνωσης παρουσιάζεται το δείγμα και τα μέσα συλλογής των δεδομένων της έρευνας. Επίσης, γνωστοποιείται ο τρόπος διεξαγωγής της έρευνας, οι πειραματικές ομάδες και το χρονικό διάστημα διενέργειάς της. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της έρευνας, με βάση τα αποτελέσματα της ποιοτικής ανάλυσης των ερευνητικών δεδομένων. Τέλος, παρουσιάζεται μια εμπεριστατωμένη αιτιολόγηση των ευρημάτων της έρευνας στην προοπτική ενσωμάτωσής τους στη μέθοδο διδασκαλίας της ποίησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Ο Αστέριος Τσιάρας έχει σπουδάσει Παιδαγωγικές και Κοινωνικές Επιστήμες στην Ελλάδα και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θέμα: Η συμβολή του θεατρικού παιχνιδιού στην ψυχοκοινωνιολογία της σχολικής τάξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συμμετείχε ως εισηγητής σε σεμινάρια επιμόρφωσης φοιτητών και εκπαιδευτικών, σε σχέση με το θεατρικό παιχνίδι, και βραβεύθηκε για το ερευνητικό του έργο. Ήταν σχολικός σύμβουλος στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και εργάστηκε ως δάσκαλος ειδικότητας στη διδασκαλία της Θεατρικής Αγωγής στο Δημοτικό σχολείο. Από το ακαδημαϊκό έτος 2005-6 διδάσκει στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, όπου και κατέχει τη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή. Έχει σημαντικό ερευνητικό έργο στην παιδαγωγική του θεάτρου σε θέματα που αφορούν στη συμβολή του θεατρικού παιχνιδιού στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, στην ενίσχυση της παιδικής αυτοαντίληψης, στη διαχείριση των συγκρούσεων στη σχολική τάξη και στη διδασκαλία μαθημάτων του Δημοτικού σχολείου με τη χρήση δραματικών τεχνικών. Τέλος, έχει δημοσιεύσει έξι βιβλία και πολλά άρθρα σε σχέση με το θεατρικό παιχνίδι και το Εκπαιδευτικό Δράμα.
Το Χρονικό ενός ξεριζωμού’' επινοητική θεατρική παράσταση.
Ελένη Τσεφαλά
Υποψήφια Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Περίληψη Ανακοίνωσης
Στην εισήγηση αυτή θα παρουσιαστεί η διαδικασία παραγωγής και παρουσίασης της επινοητικής θεατρικής παράστασης, «Το Χρονικό ενός Ξεριζωμού». Με αφορμή το νέο κύμα μετανάστευσης των Ελλήνων, ιδιαίτερα των νέων, λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, εμείς (η διδάσκουσα-συντονίστρια-σκηνοθέτης και 19 μαθητές της πρώτης τάξης λυκείου) συμμετείχαμε σε μια καινοτόμα εκπαιδευτική διαδικασία εκπόνησης ερευνητικών εργασιών που υλοποιείται για πρώτη φορά στη διάρκεια του σχολικού έτους 2011-2012. Το θέμα της ερευνητικής εργασίας, εγκρίθηκε από τον σύλλογο διδασκόντων, με τον τίτλο: «Μετανάστευση και Διαπολιτισμικότητα' -μέσω επινοητικού θεάτρου. Σκοπός της εργασίας ήταν η κατανόηση της μετανάστευσης ως φαινόμενο μέσα από την διερεύνηση της ‘Οδύσσειας’ των μεταναστών από την χώρα προέλευσης στη χώρα υποδοχής και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην περίπτωση επαναπατρισμού τους μέσα από τα παρακάτω: α) Ιστορική αναδρομή και αίτια μετανάστευσης β) συνθήκες μετάβασης γ) συνθήκες υποδοχής δ) διαπολιτισμικές επιδράσεις ε) προκλήσεις στην περίπτωση της παλιννόστησης. Στόχος της ερευνητικής εργασίας ήταν να προάγει τη συνεργατική δημιουργία μέσα από μία βιωματική προσέγγιση. Οι ομάδες μαθητών αφού θα ολοκλήρωναν τις ερευνητικές εργασίες τους, θα προχωρούσαν στην δημόσια παρουσίασή τους. Αρχικά οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες, προκειμένου να διερευνηθεί το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. ‘Κάνω θέατρο’ σημαίνει να προγραμματίσει κανείς ένα σύνολο πρακτικών που θα οδηγήσουν στο σημείο της σύλληψης του σεναρίου και στη συνέχεια την παραδοσιακή πρόβα και αναπαράσταση του θεατρικού-κειμένου.
Η δημιουργία και η χρήση του κειμένου σημειώνεται σε στάδια, ξεκινώντας από το σχεδιασμό της διαδικασίας δημιουργίας σεναρίου από την αρχή. Οι πηγές για το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στη δημιουργία του σεναρίου ήταν: βιβλιογραφική έρευνα, άρθρα, συνεντεύξεις, λογοτεχνικά κείμενα, ταινίες, μουσική, τραγούδια, μουσεία, θεατρικές παραστάσεις. Χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ συνδέθηκαν μαζί μια σειρά αποδεικτικών στοιχείων όπως: ιστορίες , τραγούδια, χοροί και ταινίες μικρού μήκους. Η δομή του κειμένου δεν είναι γραμμική. Το νήμα που ενώνει τα γεγονότα στην ιστορία είναι το ίδιο ένα ταξίδι, που διαμορφώνεται όπως ένα τελετουργικό - η άφιξη, η επιβίωση, η θυσία και η αντοχή.
Τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για την επινόηση των χαρακτήρων και την ανάπτυξη της πλοκής ήταν το θεατρικό- παιχνίδι, η δραματοποίηση, ο αυτοσχεδιασμός, τα παιχνίδια ρόλων και η δράση δάσκαλος-σε-ρόλο.
Το σενάριο-κείμενο και η απόδοσή του εκτυλίσσεται γύρω από ένα χρονικό διάστημα ενενήντα χρόνων και την ιστορία «ξεριζώματος» πέντε γενιών.
Η ομάδα των μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αυτό, μέσω της διαδικασίας του σχεδιασμού θεάτρου ανέπτυξαν μια σύνδεση και ένα αίσθημα αλληλεγγύης και υποστήριξης ο ένας για τον άλλο, για τους άλλους μαθητές στη σχολική κοινότητα και τους συνανθρώπους γύρω τους.
Η Ελένη Τσεφαλά γεννήθηκε στο Μόντρεαλ του Καναδά όπου και ολοκλήρωσε τη βασική και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σπούδασε Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία (BA) στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και «Συγκριτική Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα» στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (M. Ed). " Το θέμα της διατριβής: "Το θέατρο ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της πολιτισμικής ετερότητας." Σπούδασε θέατρο στις κάτωθι σχολές: Central Scool of Speech and Drama του Λονδίνου και στη Δραματική Σχολή του Βόλου, στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ιδρυτικό μέλος της θεατροπαιδαγωγικής ομάδας «Χώρα…Παντού»' με στόχο την οργάνωση σεμιναρίων και ημερίδων κατάρτισης εκπαιδευτικών. Συμμετοχή στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Σκηνοθεσία παραστάσεων. Μετάφραση της ποίησης του «Ήχοι» Βασίλι Καντίνσκι, Εκδόσεις Ευμουσία, 1994 και θεατρικά έργα. Διασκευή για παιδιά το έργο του Αριστοφάνη «Λυσιστράτη», σε έμμετρο λόγο και παρουσίασε την μουσική παράσταση με 39 μαθητές, ηλικίας 9-13, τρίτης γενιάς Ελλήνων της Αυστραλίας, στην Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Μελβούρνης και Βικτωρίας. Συμμετοχή σε συνέδρια με εισηγήσεις και δημοσιεύσεις άρθρων για το σύγχρονο θέατρο. Υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης με τίτλο: «Το Δίγλωσσο Μεταπολεμικό Θέατρο της Διασποράς: η περίπτωση των ελλήνων θεατρικών συγγραφέων πρώτης και δεύτερης γενιάς στην Αυστραλία». Έχει ολοκληρώσει την πρώτη της συλλογή ποιημάτων "Φαιά Ουσία", η οποία θα παρουσιαστεί σύντομα.
Αναπτύσσοντας δεσμούς μεταξύ των πανεπιστημιακών παιδαγωγικών τμημάτων και της τοπικής κοινωνίας: το εγχείρημα του Παιδικού Φεστιβάλ του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.
Βασιλική Ρήγα
Λέκτορας του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Πανεπιστήμιο Πατρών
Περίληψη Ανακοίνωσης
Το φεστιβάλ, ως ιδιαίτερο είδος έκφρασης του πολιτισμού, μπορεί να αποτελέσει άτυπο περιβάλλον μάθησης, έρευνας και ανάπτυξης δεξιοτήτων για παιδιά και ενηλίκους. Στόχος της ανακοίνωσης είναι να παρουσιάσει τον αντίκτυπο του Παιδικού Φεστιβάλ του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.) του Πανεπιστημίου Πατρών, το οποίο ξεκίνησε πριν τρία χρόνια και σήμερα αποτελεί θεσμό για το Τμήμα. Απώτερος στόχος του Παιδικού Φεστιβάλ ήταν το άνοιγμα του πανεπιστημίου στην τοπική κοινωνία και η δημιουργία δεσμών ανάμεσα στα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τα νηπιαγωγεία, τους φοιτητές και το πανεπιστήμιο. Ειδικότερα, μέσα στα τρία χρόνια λειτουργίας του, περισσότερα από 450 παιδιά προσχολικής ηλικίας συμμετείχαν σε δημιουργικά εργαστήρια και εκδηλώσεις που οργάνωναν εθελοντικά οι φοιτήτριες και φοιτητές του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η. με ποικίλη θεματολογία: δραματοποίηση, θεατρικό παιχνίδι, κινητικά παιχνίδια, αφήγηση παραμυθιών, σχήματα και χρώματα, μουσική, μαθηματικά, τα δικαιώματα του παιδιού. Η συμμετοχή των παιδιών στο φεστιβάλ τούς έδωσε τη δυνατότητα να πειραματιστούν με χρώματα και υλικά (άχρηστο και φυσικό υλικό), να αποτυπώσουν την εμπειρία τους μέσα από εικαστικές δράσεις, να αναπτύξουν τη δημιουργική τους έκφραση, να βελτιώσουν τις κινητικές τους ικανότητες, να διευρύνουν τη φαντασία τους μέσα από αυτοσχεδιασμούς και δραματοποιήσεις, να αποκτήσουν θετική στάση και συμπεριφορά για το εξωτερικό περιβάλλον, να συνεργαστούν με παιδιά διαφορετικής ηλικίας και με τις/τους φοιτήτριες/τές, να γνωρίσουν το χώρο του πανεπιστημίου και το ανθρώπινο δυναμικό του. Τριακόσιοι περίπου φοιτήτριες/τές του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η. είχαν τη δυνατότητα να πειραματιστούν και να εφαρμόσουν στην πράξη όσα διδάσκονται κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, να συνεργαστούν μεταξύ τους και να αναλάβουν ευθύνες δημιουργώντας μια «κοινότητα συνεργασίας», να αλληλεπιδράσουν με τα παιδιά και να τροποποιήσουν την παιδαγωγική τους στάση και να βελτιώσουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες. Οι εκπαιδευτικοί των νηπιαγωγείων που συμμετείχαν στο φεστιβάλ επιμορφώθηκαν έμμεσα σε νέες τεχνικές και περιεχόμενα, παρατήρησαν τη συμπεριφορά των παιδιών τους σε ένα άλλο περιβάλλον και συνεργάστηκαν με άλλους εκπαιδευτικούς και το πανεπιστήμιο. Διάφορες στρατηγικές έρευνας χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση του φεστιβάλ, όπως η συμμετοχική παρατήρηση, οι προσωπικές συνεντεύξεις με τις εθελόντριες φοιτήτριες και τους φοιτητές, οι ρυθμιστικές συναντήσεις της οργανωτικής επιτροπής και οι συνελεύσεις των εμπλεκομένων καθηγητών. Τα μέχρι τώρα ευρήματα σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων του φεστιβάλ σε όλους τους συμμετέχοντες (παιδιά και ενήλικες), το μεγάλο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή των σχολείων, η μεγάλη δημοσιοποίηση που δόθηκε από τον τοπικό τύπο και τα άλλα ΜΜΕ και η παρουσία των τοπικών παραγόντων κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, μας έδωσαν τη δυνατότητα να προτείνουμε νέες στρατηγικές για το σχεδιασμό του επόμενου φεστιβάλ με στόχο την εμπλοκή του πανεπιστημίου και της κοινότητας σε άτυπες μαθησιακές εμπειρίες και την ενίσχυση των μεταξύ τους δεσμών. Πιστεύουμε ότι μελλοντικά το Παιδικό Φεστιβάλ μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη υπηρεσία της κοινότητας, ενισχύοντας τόσο το ρόλο του πανεπιστημίου και των προσχολικών θεσμών όσο και της τοπικής κοινωνίας.
Η Βασιλική Ρήγα είναι πτυχιούχος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού με Δίπλωμα Ειδικότητας στο άθλημα της Ρυθμικής Αγωνιστικής Γυμναστικής και Δίπλωμα Αθλητικής Δημοσιογραφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1990). Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (D.E.A., 1991) και Διδακτορικού Διπλώματος (Doctorat, 1995) Επιστημών και Θεωρίας των Μορφών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Επιστημών του Στρασβούργου (U.S.H.S., Γαλλία), καθώς και Πιστοποιητικού Μεταπτυχιακής Επιμόρφωσης στην Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (1999) από τη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (I.K.Y.) για τις προπτυχιακές σπουδές, και της Ακαδημίας του Στρασβούργου για τις μεταπτυχιακές σπουδές. Από το 1997 έχει συνεργαστεί με τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλίας, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ Αθήνας. Από το 1999 είναι Λέκτορας στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Πατρών στο γνωστικό αντικείμενο "Θεατρική έκφραση, ρυθμός και κίνηση στην προσχολική αγωγή". Είναι εμπειρογνώμων/ αξιολογήτρια Εκπαιδευτών Ενηλίκων (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.), πρώην επιστημονική υπεύθυνη (2006-2009) και επιστημονικός συνεργάτης (2000-2009) της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης ΕΑΔΑΠ, πρώην μέλος της επταμελούς διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής “International Standards Advisory Board” της ISSA (International Step by Step Association), μέλος της ΟΜΕΡ (Organisation Mondiale pour L'Éducation Préscolaire), της Ελ.Επ.Ε.Ψ. (Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Ψυχοκινητικής), του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Θεατρική Παιδεία και Αγωγή στη Δημόσια Εκπαίδευση της Κύπρου
Χάρις Πολυκάρπου
Σύμβουλος εκπαιδευτικών στο αντικείμενο της Θεατρικής Αγωγής, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου.
Περίληψη Ανακοίνωσης
Το άρθρο αναφέρεται στις οργανωμένες προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία τρία χρόνια για να εισαχθεί η Θεατρική Παιδεία και Αγωγή- όρος που αντιστοιχεί στην αγγλική ορολογία DramaandTheatreEducation- στη Δημόσια Εκπαίδευση της Κύπρου, ως αποτέλεσμα τηςόλης Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και Αναδιαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων που διενεργείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Το άρθρο θα δείξει με ποιο τρόπο η ανάγκη για τη δημιουργία ενός πιο δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου ανοίγει το δρόμο για τη Θεατρική Παιδεία και Αγωγή στην εκπαίδευση. Φιλοδοξώντας να προάγει εναλλακτικές μαθησιακές διαδικασίες που θα βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν με το θέατρο και το δράμα και διαμέσου αυτών, η Θεατρική Αγωγή αποκτά σημαντική θέση στη συνολική παιδεία των μαθητών και μαθητριών μας.Το άρθρο θα παρουσιάσει επίσης τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους θεμελιώθηκε το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Θεατρικής Αγωγής, ώστε να ανταποκρίνεται στους τρεις βασικούς πυλώνες του Νέου Αναλυτικού Προγράμματος για την Δημόσια Εκπαίδευση της Κύπρου, καθώς και τις ιδιαίτερες διαδικασίες και εργαλεία που υιοθετεί η Θεατρική Αγωγή, ώστε να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή αυτού του νέου μοντέλου παιδαγωγικής στη σχολική πράξη. Η Θεατρική Αγωγή εισάγεται τόσο ως παιδαγωγική προσέγγιση όσο και ως αντικείμενο επιδιώκοντας να συμβάλει στη διαμόρφωση του σύγχρονου σχολείου του 21ου αιώνα. Ένα τόσο μεγάλο όραμα αποτελεί τη βάση του ορισμού της Θεατρικής Αγωγής, που δεν είναι τίποτα άλλο από το να ανοίξει το διάλογο και να προσκαλέσει τη συμμετοχή. Πρωταρχική της επιδίωξη είναι να εισάγει τους μαθητές/μαθήτριες και τους/τις εκπαιδευτικούς σε νέες διαδικασίες που θα προάγουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας και αποδοχής του «άλλου», που αναδεικνύει ταυτόχρονα τη μάθηση. Το άρθρο θα παρουσιάσει συνοπτικά τα χαρακτηριστικά και τις διαδικασίες που υιοθετεί για να λειτουργήσει ένα θεατρικό εργαστήρι, όπου οι μαθητές θα εμπλέκονται ενεργά και θα λειτουργούν ως ερευνητές που διαπραγματεύονται νοήματα και ιδέες. Τέλος, το άρθρο θα επιχειρηματολογήσει υπέρ της πεποίθησης πως ένα εκπαιδευτικό σύστημα που επιχειρεί να διασφαλίσει τη δημιουργικότητα, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, την ικανότητα γιαενσυναίσθηση και τις δεξιότητες για διαπροσωπική επικοινωνία, πλεονεκτεί όταν υιοθετεί παιδαγωγικές σαν αυτές που του προσφέρει η Θεατρική Αγωγή. Το θέατρο και το δράμαπαρέχουν μια δυναμική πορεία δράσης που δύναται να ανασύρει στην επιφάνεια και να καλλιεργήσει όλα αυτά τα κομβικά στοιχεία και τις ικανότητες-κλειδιάπου είναι αναγκαία για τον σύγχρονο πολίτη.Το θεωρητικό υπόβαθρο που επηρέασε και θεμελίωσε το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Θεατρικής Αγωγής θα αποτελεί παράλληλα σημείο αναφοράς.
Η Χάρις Πολυκάρπου είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στο Δράμα και το Θέατρο από το Πανεπιστήμιο του Warwick, μεταπτυχιακού στο Δράμα στην Εκπαίδευση και τις Πολιτισμικές σπουδές από το ίδιο πανεπιστήμιο και πτυχιούχος στα Παιδαγωγικά από το Πανεπιστήμιο της Κύπρου. Τα τελευταία 14 χρόνια εργάζεται ως εκπαιδευτικός και εκπαιδευτικός θεάτρου στα δημόσια σχολεία της Κύπρου και χρησιμοποιεί το θέατρο/δράμα τόσο ως μορφή τέχνης όσο και ως εργαλείο για μάθηση, κοινωνική και προσωπική ανάπτυξη. Έχει εισαγάγει το μάθημα της Θεατρικής Παιδείας και Αγωγής στο υποχρεωτικό αναλυτικό.Ήταν ένα από τα μέλη της συγγραφικής ομάδας για το Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Θεατρική Παιδεία και Αγωγή στο Ολοήμερο Δημοτικό σχολείοκαι για το Αναλυτικό Πρόγραμμα της Θεατρικής Αγωγής που ακολούθησε. Από το 2011 εργάζεται ως Λειτουργός στο Γραφείο Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για το αντικείμενο της Θεατρικής Αγωγής. Εργάστηκε ως επισκέπτρια λέκτορας στα Πανεπιστήμια Frederickκαι Κύπρου. Συμμετείχε ως εισηγήτρια σε διάφορα εκπαιδευτικά και επιστημονικά σεμινάρια και συνέδρια στην Κύπρο και το εξωτερικό, και δημοσίευσε άρθρα σε διάφορα περιοδικά. Λειτουργούσε για 6 συναπτά έτη (2005-2011) το Ελεύθερο Εργαστήρι Θεάτρου, ρόλος του οποίου ήταν η κοινωνική παρέμβαση. Είναι ιδρυτικό μέλος του ΙΔΕΑ Κύπρου- Παγκύπριου Συνδέσμου για το Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση (2012).
Το εκπαιδευτικό θέατρο ως μέσο διαλογικής πρακτικής:
μία εκπαιδευτική έρευνα βασισμένη στην Αντιγόνη του Σοφοκλή
Μυρτώ Πίγκου-Ρεπούση,
διδάκτωρ στο University of Warwick, Θεατροπαιδαγωγός
στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Ι. & Μ. Θεοχαράκη
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η Αμερικανίδα φιλόσοφος Martha Nussbaum (Nussbaum, M. (2010) Not for Profit: Why Democracy NeedsHumanities Princeton and Oxford: Princeton University Press) αναδεικνύει την πρακτική του διαλόγου και κατ’ επέκταση τη Σωκρατική σκέψη – όπου το άτομο ενσωματώνει διαφορετικές προοπτικές στο ίδιο του το επιχείρημα - ως βασική πρακτική μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ως δεξιότητα που θα έπρεπε να καλλιεργείται από το εκπαιδευτικό σύστημα. Από αυτή την άποψη, η σημασία του διαλόγου για τις δημοκρατικές πρακτικές έγκειται τόσο στην επικοινωνιακή του διάσταση, όσο στην καλλιέργεια μιας συλλογιστικής που επιτρέπει στο ίδιο το άτομο να διευρύνει τον προβληματισμό του και να σκεφτεί κριτικά επί των ιδεών του. Αντίστοιχα, ο κοινωνιολόγος Richard Sennett (Sennett, R. (2012) Together: the rituals, pleasures and politics of cooperation New Haven: Yale University Press) εξετάζοντας τη σημασία της συνεργατικότητας στις σύγχρονες κοινωνίες δίνει έμφαση στην πρακτική του διαλόγου ως τη βασικότερη προϋπόθεση για οποιαδήποτε σύμπραξη. Σε αυτό το πλαίσιο, η σημασία του διαλόγου δεν αφορά απαραίτητα στην εύρεση μιας κοινής βάσης των αντιτιθέμενων απόψεων ή στη συναίνεση, αλλά και στην κατανόηση της κάθε άποψης βάσει των δικών της επιχειρημάτων. Μέσα από αύτη τη διαδικασία, υποστηρίζει ο Sennett, οι απόψεις των συνομιλητών μπορούν ή να ταυτιστούν ή να παραμείνουν διαφορετικές έχοντας, όμως, ακούσει και κατανοήσει την αντίθετη επιχειρηματολογία. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, ή ακόμα και στο ενδεχόμενο που συμβαίνουν και τα δύο, οι συμμετέχοντες μιας συνεργασίας έχουν σε κάποιο βαθμό εξασκήσει μια δεξιότητα συνεργασίας.
Το εκπαιδευτικό θέατρο καλώντας τους μαθητές και τις μαθήτριες να συνεργαστούν, καθώς και να προσεγγίσουν θεατρικούς ρόλους, τους δίνει τη δυνατότητα να εμπλακούν σε μία διαρκή εξερεύνηση των δυνατοτήτων, των προϋποθέσεων ή ακόμα και των περιορισμών του διαλόγου. Το όλο εγχείρημα αποκτά μεγαλύτερη πολιτική αξία όταν αφορά θεατρικά έργα ή κείμενα που διαπραγματεύονται ζητήματα του δημόσιου βίου. Οι συμμετέχοντες καλούνται να εξασκήσουν τόσο την προσωπική, όσο και την κοινωνική τους φαντασία, ώστε να προσεγγίσουν τα νοήματα του έργου αλλά και να τα επικαιροποιήσουν, προεκτείνοντας ή προσαρμόζοντας τα στη δική τους καθημερινότητα.
Αυτή η ανακοίνωση, αποτελώντας μέρος μιας ποιοτικής έρευνας που εξέτασε τη δυναμική του Συλλογικού Θεάτρου σε σχέση με την Πολιτειακή Εκπαίδευση, επικεντρώνεται στην παρουσίαση των δυνατοτήτων του διαλόγου, όπως αυτές προέκυψαν από μία ενεργή, θεατρική εξερεύνηση της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Σε αυτό το πλαίσιο, αναλύονται τα δεδομένα της ερευνητικής αυτής δράσης με βάσει την εφαρμογή της σε τρία διαφορετικά Λύκεια της Αττικής.
Η Μυρτώ Πίγκου-Ρεπούση εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του University of Warwick. Η διδακτορική διατριβή της επικεντρώνεται στο θέμα «Συλλογικό Θέατρο και Πολιτειότητα» και ερευνά τόσο τη θεωρητική σχέση μεταξύ Θεάτρου και Δημοκρατίας, όσο και το πώς το συλλογικό θέατρο μπορεί να λειτουργήσει ως μια έμπρακτη μορφή ανάπτυξης της ιδιότητας του πολίτη μέσω μιας δια-θεματικής εφαρμογής στο σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στον πολιτικό εγγραματισμό, στο ρόλο του θεάτρου ως μορφή κοινωνικής παρέμβασης καθώς και στις δυνατότητες ένταξης του δράματος στο επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα. Είναι μέλος της Συντακτικής Ομάδας του Περιοδικού «Εκπαίδευση και Θέατρο» και εργάζεται ως θεατροπαιδαγωγός στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Ι. & Μ. Θεοχαράκη όπου διοργανώνει και εμψυχώνει θεατρικά εργαστήρια για παιδιά και εφήβους, για σχολικές τάξεις καθώς και επιμορφώσεις καθηγητών και δασκάλων.
Το θέατρο στην εκπαίδευση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας: μια απρόσμενη εξέλιξη
Αντιγόνη Παρούση, Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασίλης Τσελφές Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη Ανακοίνωσης
Με αφετηρία στη μεταψυχροπολεμική Αμερική και με συνέχεια στην Ευρώπη της οικονομικής κρίσης αλλά και στις ανερχόμενες οικονομίες της Ανατολής πραγματοποιείται σήμερα, σε κάθε άκρη του παγκοσμιοποιημένου κοινωνικού και πολιτικού κόσμου, μια θεαματική στροφή στον προσανατολισμό των σκοπών της θεσμοθετημένης Γενικής Εκπαίδευσης. Για πρώτη μάλλον φορά στην ιστορία τους, οι εκπαιδευτικές δομές αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική διαδικασία και επιχειρείται να μετασχηματιστούν από αναπαραγωγικές των πάσης φύσεως σημαντικών γνώσεων σε παραγωγούς δημιουργικότητας και καινοτομίας. Αναζητώντας στηρίγματα στην προσπάθεια αυτή οι ευρύτερες δομές της εκπαίδευσης συναντιούνται με την εκπαίδευση στις τέχνες (Arts Education), όπου οι διδακτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις υιοθετούσαν από παράδοση τη δημιουργικότητα και την καινοτομία ως ουσιαστικό μέρος της μύησης μαθητών και φοιτητών στις καλλιτεχνικές πειθαρχίες. Το θέατρο στην εκπαίδευση παίρνει θέση σ’ αυτή τη διαδικασία. Προς ποια όμως κατεύθυνση;
Η Αντιγόνη Παρούση είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το αντικείμενό της είναι: Παιδαγωγική της Θεατρικής Έκφρασης. Είναι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με μετεκπαίδευση στην Ειδική Αγωγή, μεταπτυχιακές σπουδές στη σκηνοθεσία της μαριονέτας και διδακτορικό στο Θέατρο της Κούκλας στη Θεατρική Ακαδημία της Σόφιας. Από το 1976 ασχολείται με το κουκλοθέατρο· δούλεψε για δεκαπέντε χρόνια στο κουκλοθέατρο Αθηνών «Ο Μπαρμπα-Μυτούσης» και συμμετείχε με παραστάσεις σε διεθνή φεστιβάλ μαριονέτας. Οργανώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Μαριονέτας στην Ύδρα και διευθύνει την ομάδα κουκλοθέατρου «Το Γκρι Κουτί». Τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο “Michael Meschke” , για τη συμβολή της στην ανάπτυξη και ανανέωση της τέχνης του κουκλοθέατρου (12/07/2006).
Ο Βασίλης Τσελφές είναι καθηγητής της Φυσικής και της Διδακτικής της στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει, μόνος και σε συνεργασία, άρθρα στην περιοχή της Φυσικής Στερεού Σώματος και στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Μερικοί τίτλοι από τις πιο πρόσφατες δουλειές του είναι: «Δοκιμή και πλάνη: το εργαστήριο στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών», Νήσος (2002), “Science Education in the Knowledge Based Society” (co-ed), Kluwer (2003), “Cultural obstacles in the science learning process: The case of the Greek elementary education” (2003), “Knowledge in the new technologies” (co-ed), Peter Lang (2005), “Crossing Cultural Borders between Science and Shadow Theatre: the Case of Light Part I & II” (2006, 2007), “Science and Theatre Education: A Cross-disciplinary Approach of Scientific Ideas Addressed to Student Teachers of Early Childhood Education (2009), “Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας-μάθησης των Φυσικών Επιστημών” (2010).
Με όχημα τις θεατρικές δραστηριότητες «καλλιεργούμε» σχέσεις αναγνώρισης και αποδοχής
ανάμεσα σε έλληνες και στους αλλοδαπούς συμμαθητές τους
Τριανταφυλλιά Νικολούδη
Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής Αγωγής, Συγγραφέας,
Δασκάλα Δράματος στην Εκπαίδευση.
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η κοινωνία μας, χαρακτηρίζεται ως η πλέον πολυπολιτισμική, από ποτέ. Διαφορετικοί άνθρωποι, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας (πολιτικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, θρησκευτικούς, κ.ά), αναγκάζονται να μετανικηθούν και να εγκατασταθούν σε άλλον τόπο και να γίνουν πολίτες μιας άλλη χώρας. Οι άνθρωποι που προέρχονται από διαφορετική χώρα καταγωγής, συναντούν διαφορετικά πολιτισμικά στοιχεία στον καινούριο τόπο παραμονής τους, στην χώρα υποδοχής. Το ζητούμενο είναι, πώς τα πολιτισμικά στοιχεία τόσο των ανθρώπων της χώρας προέλευσης, όσο και των ανθρώπων της χώρας υποδοχής, θα μπορέσουν να συνυπάρξουν αρμονικά και μέσα από τα κοινά τους σημεία να αναδυθούν άλλα, καινούρια. Σύμφωνα με τις αρχές της Διαπολιτισμικής Αγωγής, θα πρέπει να καλλιεργηθεί η «Eνσυναίσθηση», και η «Θεωρία της Επαφής», ώστε να υπάρχει γνωριμία, αλληλεπίδραση, επικοινωνία, αναγνώριση, επαφή ανάμεσα στα άτομα που συνυπάρχουν. Η Εκπαίδευση, είναι ένας από τους φορείς, που καλείται να παίξει αυτό το ρόλο.
Στηριζόμενοι στις προαναφερόμενες θεωρίες και ασπαζόμενοι την άποψη, ότι η προσχολική βαθμίδα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών, διότι καλλιεργεί στάσεις και συμπεριφορές, διεξήγαμε μια έρευνα σε δύο τάξεις νηπιαγωγείου (πειραματική ομάδα και ομάδα ελέγχου),η οποία υλοποιήθηκε σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη και τρίτη φάση εφαρμόσαμε και στις δύο ομάδες και άλλα μεθοδολογικά εργαλεία (παρατήρηση παιδιών, συνεντεύξεις παιδιών μέσα από ιστορίες και εικόνες, κοινωνιομετρικό τεστ, ομαδικό παιχνίδι αξιολόγησης, συνεντεύξεις νηπιαγωγών), ενώ στη δεύτερη φάση υλοποιήσαμε στα παιδιά της πειραματικής ομάδας παρεμβάσεις- θεατρικά εργαστήρια.
Βασικός στόχος των παρεμβάσεων αυτών, ήταν να διαπιστωθεί, κατά πόσο μπορεί να συμβάλλουν οι θεατρικές δραστηριότητες, στη δημιουργία σχέσεων αναγνώρισης μεταξύ ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών, σε μία τάξη νηπιαγωγείου.
Ως επιμέρους στόχους θέσαμε την καλλιέργεια της «ενσυναίσθησης», δεξιοτήτων επικοινωνίας και αναγνώρισης, τη δημιουργία κώδικα επικοινωνίας και συνεργασίας με τους πολιτισμικά «άλλους» γονείς, καθώς και την πιθανή τροποποίηση των αρχικών προκαταλήψεων των μαθητών για τους πολιτισμικά «άλλους».
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των παρεμβάσεων –θεατρικών εργαστηρίων που πραγματοποιήσαμε ήταν ότι: α) Δεν απαιτούσαν ιδιαίτερη λεκτική επικοινωνία, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν όλα τα παιδιά, β) Είχαν παιγνιώδη μορφή, ώστε να ελκύουν πιο εύκολα τα μέλη της ομάδας και γ) Αναμείγνυαν τα παιδιά και τα «υποχρεώνουν» μέσα από τη σύμβαση του παιχνιδιού, να συνεργαστούν με άλλα παιδιά που μέχρι τότε, δεν είχαν αναπτύξει σχέσεις.
Η δομή κάθε παρέμβασης-εργαστηρίου ήταν:
- Παιχνίδια σε συνεχώς εναλλασσόμενα ζευγάρια, παιχνίδια σε μικρότερες ομάδες και ομαδικά παιχνίδια.
- Δημιουργία ενός μικρού δρώμενου, ενός αυτοσχεδιασμού (Κοινός στόχος).
- Αξιολόγηση της δουλειάς μας. Εντυπώσεις.
Με την ολοκλήρωση της έρευνας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα, ότι μετά την πραγματοποίηση των θεατρικών εργαστηρίων βελτιώθηκαν οι σχέσεις μεταξύ όλων των παιδιών της πειραματικής ομάδας, και ότι δημιουργήθηκαν σχέσεις αναγνώρισης μεταξύ ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών. Η παιγνιώδης μορφή των θεατρικών δραστηριοτήτων «έβαλε τα παιδιά τη θέση του ‘άλλου’», τα «έκανε» να έρθουν πιο κοντά, να συνεργαστούν, να αλληλεπιδράσουν, να γνωρίσουν, να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν ο ένας τον άλλον.
Η Φυλλιώ Νικολούδη είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής Αγωγής, Συγγραφέας, Δασκάλα Δράματος στην Εκπαίδευση Έχει συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε πιλοτικά προγράμματα εφαρμογής της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και στο πρόγραμμα εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων. Ήταν επί χρόνια μέλος της ομάδας τέχνης «ΠΑΡΟΔΟΣ» και εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού. Έχει παρακολουθήσει το θεατρικό εργαστήρι της ίδιας ομάδας και πήρε μέρος σε θεατρικές παραστάσεις. Έχει παρακολουθήσει στο Summer School του Πανεπιστημίου του Birmingham το “Drama in Education”. Έχει διδάξει επί τέσσερα εξάμηνα στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, το μάθημα: «ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ι&ΙΙ». Έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε συνέδρια παιδαγωγικού, θεατρικού, διαπολιτισμικού περιεχομένου και ως επιμορφώτρια ενηλίκων σε ημερίδες και προγράμματα με θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, θεατρικής παιδείας και ανάπτυξης σχεδίων εργασίας. Αρθρογραφεί σε παιδαγωγικά περιοδικά, είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του παιδαγωγικού περιοδικού «Σύγχρονο Νηπιαγωγείο» και υπεύθυνη μόνιμων στηλών του ίδιου περιοδικού . Έχει συγγράψει παιδικά και παιδαγωγικά βιβλία.
Γκουέρνικα. Ένα σταυροδρόμι θεατρικής αγωγής, εικαστικών και νέων τεχνολογιών.
Σπυριδούλα Μπιρπίλη, Θεατρολόγος, Εκπαιδευτικός Θεάτρου
Ελένη Ζυμαράκη, Δασκάλα
Περίληψη Ανακοίνωσης
Τι έχει να πει η Γκουέρνικα σήμερα στα παιδιά ενός δημοτικού σχολείου της Αθήνας; Το έργο του Πάμπλο Πικάσο «Γκουέρνικα», με τη διπλή του διάσταση ως έργου τέχνης, αλλά και ως ντοκουμέντου της φρικαλεότητας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του πόνου που προκαλεί ο πόλεμος, στάθηκε η αφορμή για να προκύψει η διαθεματική εργασία ‘’Παίζοντας με την Γκουέρνικα’’.
Στα πλαίσια του γνωστικού αντικειμένου των εικαστικών οι μαθητές παρακολούθησαν την παρουσίαση «Μοντέρνα Τέχνη - Παιδική Τέχνη» στόχος της οποίας ήταν να γνωρίσουν τα σημαντικότερα κινήματα, έργα και καλλιτέχνες της Μοντέρνας Τέχνης. Η θέαση του πίνακα «Γκουέρνικα» του Πάμπλο Πικάσο από την παρουσίαση αυτή ευαισθητοποίησε ιδιαίτερα τους μαθητές και έφερε στο φως απορίες, απόψεις και γνώσεις που ήδη είχαν για το διάσημο αυτό έργο. Αντί να παρουσιάσουμε και να αναλύσουμε στους μαθητές το πλαίσιο των ιστορικών, κοινωνικών και καλλιτεχνικών συνθηκών κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε η Γκουέρνικα, επιλέξαμε να οργανώσουμε δραστηριότητες για μια βιωματική προσέγγιση του πίνακα από τους μαθητές έτσι ώστε μέσα από το βίωμα και τις ανάγκες τους να προκύψει η μάθηση.
Σε μια κοινωνία που η ανθρωπιστική εκπαίδευση είναι πλέον κοινό μυστικό ότι είναι παραγκωνισμένη, τα εικαστικά και η θεατρική αγωγή ένωσαν τις δυνάμεις τους, αναδεικνύοντας την αλληλεγγύη των τεχνών μέσα από μια συλλογική εργασία των μαθητών. Η προσέγγιση του θέματος του πολέμου και των συνεπειών του έγινε μέσα από τις μεθόδους του εκπαιδευτικού δράματος και με την αρωγή της οπτικοακουστικής αγωγής (φωτογραφία, βίντεο, κινηματογράφος, media). Τα τελικά προϊόντα της διαθεματικής αυτής εργασίας υπήρξαν μια μαθητική ταινία μικρού μήκους που έθιγε τα βαθύτερα ζητήματα της Γκουέρνικα καθώς και ένας νέος πίνακας ‘’Γκουέρνικα’’ με την τεχνική του κολάζ.
Οι στόχοι μας ήταν από τη μια καλλιτεχνικοί (αίσθηση του ρυθμού, εκφραστικότητα, κίνηση, δημιουργική γραφή, εκτίμηση ενός έργου τέχνης), και από την άλλη πλευρά θελήσαμε να αναδείξουμε την παιδευτική λειτουργία του θεάτρου και των εικαστικών.
Η Θεατρική Αγωγή και κατ’ επέκταση οι θεατρικές δραστηριότητες του εκπαιδευτικού δράματος έχουν διττό ρόλο. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αυτοσκοπός, αλλά και ως μέσο ανάδειξης άλλων ακαδημαϊκών και εκπαιδευτικών στόχων. Με αυτή τη δεύτερη ιδιότητά της, η θεατρική αγωγή έγινε το μέσο για να βιώσουν τα παιδιά τις συνέπειες ενός πολέμου σε ατομικό/ ανθρωπιστικό επίπεδο και να δουν τις πολλαπλές μορφές της βίας.
Συγκεκριμένα μέσα από τη διαθεματική αυτή εργασία καταφέραμε:
- Να προσεγγίσουν οι μαθητές την γνώση μέσα από την τέχνη.
- Να προσεγγίσουν οι μαθητές ένα έργο τέχνης μέσω των αισθήσεων και στη συνέχεια μέσω της νόησης.
- Να επικεντρωθούμε στις ανάγκες των μαθητών και η μάθηση να στηριχτεί στις παιδαγωγικές αρχές της αυτενέργειας, της εγγύτητας στη ζωή, της βιωματικότητας, της επικοινωνίας και της ομαδοσυνεργατικής μάθησης.
- Να δοθεί έμφαση στην αυτονομία της σκέψης των μαθητών μέσω της χρήσης συγκεκριμένων εκπαιδευτικών τεχνικών (thinking routines) – κυρίως ερωτηματολογίων – ώστε να επιτευχθεί η βαθιά κατανόηση των αντικειμένων μάθησης. Για το λόγο αυτό διαμορφώσαμε δραστηριότητες και υλικό στα χνάρια της εκπαιδευτικής τεχνικής στοχασμού See / Think / Wonder (εκπαιδευτικό project Visible Thinking του πανεπιστημίου του Harvard).
H Σπυριδούλα Μπιρπίλη είναι θεατρολόγος, απόφοιτη του τμήματος Θεατρικών Σπουδών (Φιλοσοφική Σχολή/ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος με τίτλο ‘’Το Δράμα και οι δημιουργικές τέχνες στην εκπαίδευση’’ (University of Exeter/ UK). Από το 2004 διδάσκει σε δημοτικά σχολεία της Αττικής θεατρική αγωγή και σε δημόσια ΙΕΚ τα μαθήματα Ιστορία Ενδυμασίας και Θεατρικό Παιχνίδι, καθώς και το μάθημα Ιστορία Θεάτρου σε Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ). Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων, ημερίδων και συνδιασκέψεων με θέμα το θεατρικό παιχνίδι, το εκπαιδευτικό δράμα, τον αυτοσχεδιασμό, το παραμύθι, το κουκλοθέατρο και τη δραματοθεραπεία, με Έλληνες και ξένους εισηγητές- εμψυχωτές. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια ως εισηγήτρια και εμψυχώτρια βιωματικών εργαστηρίων (1ο Forum νέων επιστημόνων- 2008/ 2οΠανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών Πολιτιστικών Θεμάτων (Π.Ε.Ε.ΠΟ.ΘΕ) / Διεθνές Συνέδριο Τέχνες και Γλώσσα- 2011/ Β΄ Θεατρολογικό Συνέδριο- 2012). Υπήρξε μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του προγράμματος ‘’Η θεατρική αγωγή ως μέσο ένταξης των αλλοδαπών μαθητών στο Ελληνικό Σχολείο’’ (Νέα Γενιά & Πανελλήνιος Σύλλογος Θεατρολόγων).
Η Ελένη Ζυμαράκη είναι δασκάλα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης από το αντίστοιχο τμήμα του πανεπιστημίου του Essex/UK. Αυτή τη περίοδο παρακολουθεί το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών με τίτλο «Learning and Visitor Studies in Museums and Galleries” στο τμήμα Μουσειολογίας του πανεπιστημίου του Leicester/UK. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων/συνεδρίων/εργαστηρίων σχετικών με την Τέχνη, την Ιστορία και τη Διδακτική της. Υπήρξε επιμορφώτρια της ειδικότητας των εικαστικών στην Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών Αισθητικής Αγωγής στα Δημοτικά Σχολεία, που πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2010-2011. Έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε συνέδρια, ημερίδες και εργαστήρια με αντικείμενο την Τέχνη και την Εκπαίδευση. Έχει λάβει τρεις φορές Υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών της Ελλάδας (ΙΚΥ) για τη συμμετοχή της σε διεθνή σεμινάρια ενδουπηρεσιακής κατάρτισης σε Μάλτα, Σιέννα και Ρώμη. Έχει επιμεληθεί δύο εκθέσεις τέχνης και πρόσφατα ήταν υπεύθυνη για το σύνολο του εκπαιδευτικού υλικού και των προγραμμάτων που αναπτύχθηκαν για την 3η Μπιενάλε της Αθήνας Μονόδρομος, 23/10-11/12/2011.
Η καλλιέργεια της κοινωνικής ενσυναίσθησης μέσα από την χρήση της ελληνικής παιδικής δραματουργίας:
ένα παράδειγμα από το θεατρικό έργο του Ευγένιου Τριβιζά
Μαίρη Μαργαρώνη
Φιλόλογος – Κοινωνική Ανθρωπολόγος – Υποψήφια Διδάκτωρ Κοινωνικής Ιστορίας
Ερευνήτρια – Συνεργάτιδα στο Κέντρο Αντισημιτικών Ερευνών του Βερολίνου
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η προτεινόμενη εισήγηση εστιάζει στην χρήση της ελληνικής παιδικής δραματουργίας για την καλλιέργεια της κοινωνικής ενσυναίσθησης, σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αφόρμηση αποτελεί το θεατρικό έργο του Ευγένιου Τριβιζά, Τα γουρουνάκια κουμπαράδες, το οποίο θίγει, μεταξύ άλλων, τις θεματικές της φιλίας, της δικαιοσύνης, της αγάπης και του αλτρουϊσμού, παράλληλα με θεματικές που αφορούν την εξουσία του χρήματος και την διαφθορά που επιβάλλουν με την ισχύ τους οι πλούσιοι, τις κοινωνικές διαφορές, την φτώχεια και την εκμετάλλευση που ωθούν τελικά τους πρωταγωνιστές της ιστορίας στην μετανάστευση, την κριτική και αφυπνισμένη ή μη σκέψη, και τον τελικό προσωπικό μετασχηματισμό μόνο αυτών που είναι έτοιμοι να αναπτύξουν δεξιότητες κοινωνικής ενσυναίσθησης.
Η μυθική και εξωπραγματική Κουμπουραγουάη, η χώρα στην οποία εξελίσσεται η αφηγηματική και δραματουργική δράση, με πρωταγωνιστές τα γουρουνάκια και τους λύκους, αποτυπώνει, με ιδιαίτερη πειστικότητα, την σύγχρονη πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει πτυχές-πληγές της δικής μας πολιτικοκοινωνικής καθημερινότητας. Η μεταμόρφωση από γουρούνι σε λύκο και από θύμα σε θύτη, ανασύρει στην επιφάνεια ζητήματα εσωτερικής μεταμόρφωσης της ίδιας της ύπαρξης, συχνά υπό την επήρεια της βιωμένης κοινωνικής εμπειρίας. Ο αέναος αυτός κύκλος του μίσους και της εκδίκησης μεταξύ (του εκάστοτε) θύματος και θύτη, δύναται να σταματήσει μόνο με την συμφιλίωση και την αγάπη: «Τον εχθρό σου / αν αγκαλιάσεις, / τον εχθρό σου / αν φιλήσεις, / τότε μόνο, τότε μόνο / τα μάγια τα φριχτά / θα λύσεις!».
Το τελευταίο αποτελεί το ηθικό και πολιτικό μήνυμα ότι μόνο μέσα από την διαχρονική αξία της αγάπης και της συμφιλίωσης μπορούν να παραμεριστούν οι διαφορές και να τεθούν τα θεμέλια για έναν από κοινού αγώνα για δικαιοσύνη και ισονομία, όπου η επικρατούσα εκμετάλλευση της πλειοψηφίας των αδυνάτων από την μειοψηφία των ισχυρών θα κατατροπωθεί και θα ανατραπεί. Το συγκεκριμένο ηθικοδιδακτικό μήνυμα, δοσμένο με την γεμάτη φαντασία και χιούμορ γραφή του συγγραφέα, η οποία καλλιεργεί στο έπακρο την αισθητική απόλαυση, ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής μας, μιας εποχής, που χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από μία κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση. Τοιουτοτρόπως, η δραματουργία και το θέατρο δύναται να αναδειχτεί σε χρήσιμο παιδαγωγικό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού, καθώς, αφενός με την συναισθηματική ταύτιση, αφετέρου, με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την αφύπνιση της αναστοχαστικής διεργασίας των παιδιών-θεατών, συμβάλλει στην καλλιέργεια της ανθρωπιστικής τους διάστασης.
Η Μαίρη Μαργαρώνη σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Freie Universität Βερολίνου και στο Αμβούργο Γερμανίας (1987-1991), Γερμανική Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο της Caen στη Γαλλία (1996-2000), Ιστορία, Αρχαιολογία και Κοινωνική Ανθρωπολογία (2000-2005) και Ειδική Αγωγή (2006-2010) στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, όπου ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία και την Κοινωνική Ανθρωπολογία (2004-2006). Το 2006 έλαβε υποτροφία από το Κέντρο Αντισημιτικών Ερευνών του Βερολίνου για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής για τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα κατά το χρονικό διάστημα 1879-1914. Παράλληλα, το τελευταίο χρονικό διάστημα, κάνει επιπλέον μεταπτυχιακές σπουδές στην Εκπαίδευση Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (από το ακαδημ. έτος 2010-2011 κ.εξ.), τo Θέατρο στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (από το ακαδημ. έτος 2011-2012 κ.εξ.), και την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Πολιτισμό στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (από το ακαδημ. έτος 2011-2012 κ.εξ.). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της (2 μονογραφίες, 2 κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους, και περισσότερες από 35 δημοσιευμένες ή υπό δημοσίευση ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα, την Γερμανία, την Σουηδία, την Ισπανία και την Κύπρο) εστιάζονται σε ζητήματα γλώσσας, εκπαίδευσης και κοινωνικού βίου μειονοτικών ομάδων.
Από το ατομικό στο συλλογικό: οι δρόμοι της δημιουργίας και η ανακάλυψη της ουσίας τους πέρα από το εγώ.
Χρύσα Μάντακα
Λέκτορας Ενδυματολογίας ΑΠΘ, διδάκτορας Θεάτρου, σκηνογράφος-ενδυματολόγος
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η ανακοίνωση αυτή στοχεύει να παρουσιάσει παραδείγματα διδακτικών εφαρμογών και μαθησιακών και καλλιτεχνικών αποτελεσμάτων, τα οποία προέρχονται από τον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συγκεκριμένα κυρίως από τη διδασκαλία του μαθήματος της ενδυματολογίας από τη γράφουσα σε φοιτητές της κατεύθυνσης σκηνογραφίας-ενδυματολογίας του Τμήματος Θεάτρου του Α.Π.Θ..
Η εκπαιδευτική διαδικασία διακρίνεται από έναν ορισμένο μαθητοκεντρικό και ιδεαλιστικό χαρακτήρα και από τις δυνατότητες οι οποίες προσφέρονται για τη δημιουργία προσωπικών και συλλογικών οραμάτων των διδασκόντων και διδασκομένων και για την ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης των φοιτητών, με έμφαση στην ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου τον οποίο καλείται να παίξει ο καλλιτέχνης σήμερα στη διαμόρφωση ενός καλύτερου συλλογικού μέλλοντος.
Είναι εύκολα αντιληπτό επίσης πως η σκηνογραφία-ενδυματολογία ως ανθρωπιστική επιστήμη και εφαρμοσμένη καλλιτεχνική έκφραση μπορεί να δημιουργήσει ένα ευρύ πλαίσιο, μέσα στο οποίο δίνονται τα μέσα και η μέθοδος για την απόκτηση αισθητικής καλλιέργειας, επιστημονικής γνώσης και τεχνικής κατάρτισης. Πολύ περισσότερο δίνεται επιπλέον η ευκαιρία για τον επαναπροσδιορισμό και την επαναδιαπραγμάτευση αρχών και αξιών, τη διαχείριση κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών θεμάτων, και μέσω της προσωπικής κινητοποίησης η αφορμή για την ανακάλυψη νέων δρόμων έκφρασης για τη διοχέτευση του καλλιτεχνικού έργου με σύνθετους τρόπους σε ετερογενείς κοινωνικές ομάδες. Eξελικτικά στους φοιτητές προτείνονται πρακτικές και τεχνικές ως μέθοδοι προσωπικής ανέλιξης για δημιουργική συμμετοχή στο συλλογικό επίπεδο διαβίωσης και διεξόδου από την οικονομική και κοινωνική κρίση.
Ως εκπαιδευτικά εργαλεία χρησιμοποιούνται, όπως θα δούμε μεταξύ άλλων παραδείγματα από την ιστορία της τέχνης, τη λαογραφία και την ανθρωπολογία, την παλαιότερη αλλά και τη σύγχρονη πρακτική της σκηνογραφίας και της παιδαγωγικής του θεάτρου που επηρέασαν κατά κάποιο τρόπο δεδομένα κοινωνικά περιβάλλοντα και πολιτικές συμπεριφορές.
Όπως μαρτυρούν οι αντιδράσεις των φοιτητών, υπάρχει άμεση ενεργοποίηση του ενδιαφέροντός τους για μια άλλου είδους προβολή και αναγνώριση του κοινωνικού ρόλου τον οποίο μπορεί να διαδραματίσει η τέχνη.
«Η καλλιτεχνική έκφραση είναι αποτέλεσμα εσωτερικής αναγκαιότητας» υποστήριζε ο Καντίνσκυ στο γνωστό έργο του Για το Πνευματικό στην τέχνη. Παράλληλα, με την φράση αυτή αναγνώριζε και όριζε την αξία του καλλιτεχνικού έργου σαν κάτι ζωτικό το οποίο πηγάζει από τα βάθη της κάθε ατομικότητας, ως αποτέλεσμα της ιδιαιτερότητάς της. Αναμφίβολα, το καλλιτεχνικό έργο δεν είναι μόνο προϊόν αναγκαιότητας αλλά και έρευνας, πειθαρχίας σε μέσα και κανόνες, προϊόν πειραματισμού και δοκιμών με το υλικό, αποτέλεσμα διαρκούς αξιολόγησης αλλά και διάδρασης και συνεργασίας με τους συμμετέχοντες και το κοινό, όταν πρόκειται για το θέατρο. Εντούτοις ο εντοπισμός του προσωπικού στοιχείου στη ματιά και στη χειρονομία κάθε φοιτητή ή ο εντοπισμός των βασικών τάσεων στην δυναμική μιας μαθησιακής ομάδας αποβαίνει πολύ σημαντικός για την διαδικασία της μάθησης και της εκάστοτε μεταμόρφωσης και βελτίωσης μιας συνθήκης. Ο καθηγητής και εμψυχωτής οφείλει να γνωρίσει τους μαθητές του και να αναπτύξει κανάλια επικοινωνίας και επαφής μαζί τους. Αυτό αποτελεί και την αρχή του εγχειρήματος.
Η Xρύσα Μάντακα σπούδασε Γερμανική Φιλολογία στο ΑΠΘ και Σχεδιασμό Υποδημάτων στη σχολή ARS SUTORIA στο Μιλάνο. Είναι επίσης απόφοιτος του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ με ειδίκευση στη Σκηνογραφία-Ενδυματολογία και κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στο Θέατρο από το ίδιο Τμήμα. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με το σχεδιασμό Υποδημάτων (βραβείο HELEXPO 1991), καθώς και με ειδικές σκηνογραφικές και ενδυματολογικές κατασκευές για θέατρα όπως η Εθνική Όπερα της Σόφιας, η Εθνική Λυρική Σκηνή, η Όπερα Δωματίου Θεσσαλονίκης κα. Συνεργάστηκε ως σκηνογράφος-ενδυματολόγος με το ΚΘΒΕ, την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, την Όπερα Δωματίου, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το Νέο Θέατρο και πολλές θεατρικές ομάδες. Δίδαξε το ειδικό μάθημα Ενδυματολογίας σε ΙΕΚ, σε Εικαστικά και Θεατρικά Εργαστήρια Σπουδών καθώς και το μάθημα Θεατρικής Αγωγής στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Από το 2002 διδάσκει Ενδυματολογία στο Τμήμα Θεάτρου και από το 2007 στο Τμήμα Κινηματογράφου του Α.Π.Θ. καθώς και σε σεμινάρια που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς. Το επιστημονικό της έργο επικεντρώνεται στην έρευνα γύρω από τη σημειολογία του θεατρικού κοστουμιού, τις σχέσεις τέχνης – μόδας και λαογραφίας καθώς και το θέατρο στην εκπαίδευση.
Η θεατροπαιδαγωγική ομάδα ως τόπος συνεχών συναντήσεων μοναδικοτήτων και αναζήτησης οπτικών και αλληλέγγυων δράσεων. Ζητήματα θεατροπαιδαγωγικής έρευνας και επίδρασης
Αντώνης Λενακάκης
Λέκτορας Θεατρικής Τέχνης και Αγωγής, ΤΕΠΑΕ, Παιδαγωγική Σχολή, Α.Π.Θ.
Περίληψη Ανακοίνωσης
Στο πλαίσιο ενός θεατροπαιδαγωγικού εργαστηρίου, πώς προσεγγίζονται οι έννοιες του διαλόγου, της επικοινωνίας, της σχεσιακότητας, της γειτονίας και της αμοιβαιότητας; Πώς εκφράζεται ο ρόλος του δράματος/θεάτρου στη «δημιουργία πολλαπλών δεσμών αλληλεγγύης» ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας και στο άμεσο και έμμεσο κοινωνικό περιβάλλον τους;
Τα παραπάνω ερευνητικά ερωτήματα διερευνώνται με βάση τα αναστοχαστικά-(αυτο)αξιολογικά ημερολόγια των συμμετεχόντων σε θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια, τα οποία έλαβαν χώρα την άνοιξη του 2011 στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μέσα από μια ποιοτική ανάλυση των κειμένων αναζητούνται κεντρικές κατηγορίες και διαφορετικές οπτικές που αναδεικνύουν την επίδραση του δράματος/θεάτρου στην ανάπτυξη μιας διαλεκτικής μεταξύ ενότητας και διαφορετικότητας, ενός πολλαπλασιασμού ταυτοτήτων/μοναδικοτήτων, όπου η σύγκρουση και διαφορά αποτελούν συστατικά στοιχεία κάθε ολοκληρωμένης εμπειρίας της από κοινού συνύπαρξης και αμοιβαιότητας.
Ο Αντώνης Λενακάκης είναι Λέκτορας Θεατρικής Τέχνης και Αγωγής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Διπλωματούχος Παιδαγωγός (Dipl. Päd.) του Πανεπιστημίου Έσσεν Γερμανίας, θεατροπαιδαγωγός της Σχολής Παραστατικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Καλών Τεχνών Βερολίνου και Διδάκτορας Φιλοσοφίας (Dr. phil.) της Σχολής Επιστημών Αγωγής και Κοινωνικών Επιστημών του ίδιου Πανεπιστημίου. Έχει διδάξει στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και, παράλληλα, Θεατροπαιδαγωγική, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Π.Τ.Δ.Ε., Διδασκαλεία Π. & Δ.Ε., Πρόγραμμα «Εξομοίωση»), στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Π.Τ.Π.Ε.), στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Π.Τ.Δ.Ε. και Διδασκαλείο Δ.Ε.), και έχει εμψυχώσει, στο πλαίσιο επιμορφωτικών σεμιναρίων, πλήθος θεατροπαιδαγωγικών εργαστηρίων και εργαστηρίων αισθητικής διαπαιδαγώγησης με εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συμμετείχε στην ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη σύνταξη Προγραμμάτων Σπουδών για το «Νέο Σχολείο» στο πεδίο «Πολιτισμός-Τέχνες» και στην ομάδα Εμπειρογνωμόνων Εκπαιδευτικής Πρακτικής και Εφαρμογών για την Παραγωγή Επιμορφωτικού Υλικού και την Επιμόρφωση Επιμορφωτών του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ενώ μελετήματά του βρίσκονται σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.
Θέατρο και Υφαντική. Με αφορμή τον Πολιτικό του Πλάτωνα
Λάκης Κουρετζής
Παιδαγωγός, Σκηνοθέτης, Συγγραφέας, Επίτιμος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Σπουδών – Βασικός Εμψυχωτής Εργαστηρίου Παιδαγωγικής Θεάτρου –
Θεατρικού παιχνιδιού Θεάτρου Ημέρας
Περίληψη Ανακοίνωσης
Συγκριτικές προσεγγίσεις – προσημειώσεις, συνυφάνσεις, Θεάτρου και Θεατρικού Παιχνιδιού με την Υφαντική
- Το θέατρο ως διαπλεκόμενη τέχνη
- Το παράδειγμα του παραδείγματος ως βασική εκπαιδευτική μέθοδος
- Η Τέχνη του θεάτρου ως ολισθική τέχνη συν- ύφανσης των τεχνών
- Υπάρχουν “τέχνες” ή μόνο ΤΕΧΝΗ;
- Μία άσκηση διαλεκτικής σκέψης και συμβολικού στοχασμού
Στην διάρκεια της ομιλίας θα υπάρχουν διάφορες παρεμβολές σχετικές με το θέμα. Εκ πλήξεις).
Ο Λάκης Κουρετζής σπούδασε Ψυχολογία της Παιδαγωγικής, Αισθητική Αγωγή και έκφραση του παιδιού, Θέατρο - Παιδαγωγική θεάτρου, Ψυχοδυναμική του ηθοποιού, Σημειολογική- αισθητική ανάλυση θεατρικής πράξης (Αυστρία, Γερμανία και Ελβετία). Τα θέματα αυτά συνεχίζει να ερευνά και να παρακολουθεί την εφαρμογή και την εξέλιξη τους στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Εργασιακή Εμπειρία - Διδασκαλία: Δημιουργός και εισηγητής του θεατρικού παιχνιδιού στην Ελλάδα το οποίο άρχισε να παρουσιάζει από το 1976. Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει στο Μαράσλειο, Δ.Δ.Ε του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διευθυντής Σπουδών - βασικός εμψυχωτής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΘΕΑΤΡΟΥ – ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ. Εργαστήρια διαρκούς εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, θεατρολόγων, ηθοποιών, κ.α. σε Λάρισα, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλο. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τμήμα θεάτρου του Α.Π.Θ , Σεμινάρια, διημερίδες Σχολικών συμβούλων, Εκπαιδευτικών φορέων, κ.α. Ερευνητικά εργαστήρια της Εταιρείας Σπουδών Σχολής Μωραΐτη και Πανεπιστημίου Αθηνών ( τμήμα Φ.Π.Ψ. ), Θεατρικά εργαστήρια ηθοποιών – εμψυχωτών Θεατρικού Παιχνιδιού στη Γαλλία, Θεατρικό παιχνίδι παιδιών γαλλικών σχολείων στο θέατρο AINU της Βαλανσιάν, στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Βρυξελλών και Κύπρο. Συνεργάτης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, μέλος σύνταξης αναλυτικών προγραμμάτων και της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής του προγράμματος “ ΜΕΛΙΝΑ” των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού. Ως σκηνοθέτης έχει ανεβάσει περισσότερα από 80 έργα του ελληνικού και παγκόσμιου δραματολογίου, συνεργαζόμενος με διάφορους θιάσους και ομάδες ΔΗΠΕΘΕ, κ.α. Έχει τιμηθεί με το βραβείο σκηνοθεσίας ΔΗΜ.ΡΟΝΤΗΡΗ. Ιδρυτικό μέλος με την Ξένια Καλογεροπούλου, Άλκη Ζέη, Ζωρζ Σαρρή, Δημ. Ποταμίτη, κ.α. του ελληνικού κέντρου της ASSITEJ. Θεατρικά κείμενα ανεβασμένα από θιάσους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό( Θέατρο ΣΤΟΑ, ΠΑΡΟΔΟΣ, ΘΕΑΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ, ΑΠΛΕΤΟΙ ΚΗΠΟΙ, ΔΗΠΕΘΕ, Θέατρο AINU _ PARIS και WIEN.) Το 1995 εξελέγει στην Γαλλία Πρόεδρος της Association Europeane du Theatre d’ Enfants. Ιδρυτικό μέλος της Εταιρεία Καλλιτεχνικής Παιδευτικής Έκφρασης Θέατρο της Ημέρας με την Μάγκυ Μοντζολή. Βιβλία: “ Με την Μαντώ στην λιακάδα” ( εκδ. ΜΠΑΚΟΜΙΧΑΛΗ), “ Το μικρό μας περιβολάκι” ( εκδ. ΓΝΩΣΗ), “Το θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα|” (εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), “ Θεατρικό Παιχνίδι – Παιδαγωγική Πρακτική και Θεατρολογική Προσέγγιση” ( εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ), ΥΠ.Ε.Π.Ο _ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο “ Θεατρική Αγωγή Ι’ ( βιβλίο για το δάσκαλο), ( εκδ. Ο.Ε.Δ.Β ), “ Στην αρχή ένα Γραμ… Μόνο” ( εκδ. ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ), “ Το Θεατρικό Παιχνίδι και οι Διαστάσεις του” ( εκδ. ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ). Περισσότερες πληροφορίες για τον Λάκη Κουρετζή και το έργο του: THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF CONTEMPORARY THEATER (EUROPE). Children’s Theater in Greece by Konstantza Georgakaki Project MUSE, Published by The Jones Hopkins University Press
Οι θρησκείες στο σχολείο. Μία μετανεωτερική προσέγγιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης
με τεχνικές από το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
Μαριος Κουκουνάρας-Λιάγκης
Θεολόγος, Φιλόλογος, Λέκτορας Διδακτικής Θρησκευτικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η εκπαίδευση στη Δύση αποτελεί προϊόν της νεωτερικότητας και οργανώνεται σε εκκοσμικευμένο περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι η θρησκευτική εκπαίδευση αντιμετωπίζεται ως ένα μάθημα του σχολικού προγράμματος, όπως τα υπόλοιπα, και όχι ως μύηση σε μία θρησκεία. Στην Ελλάδα το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ένα ακόμη μάθημα του Προγράμματος Σπουδών και δεν έχει κατηχητικό ή ομολογιακό χαρακτήρα με βάση τα δύο τελευταία αναλυτικά προγράμματα (2003, 2011). Ο βασικός σκοπός του μαθήματος είναι να μάθουν οι μαθητές για τις θρησκείες με σκοπό το θρησκευτικό και πολιτιστικό γραμματισμό και την αμοιβαία κατανόηση ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτιστικές παραδόσεις. Το Θέατρο στην Εκπαίδευση, πάλι, χρησιμοποιεί, με βάση τον κονστρουκτιβισμό, την εμπειρία των μαθητών για να ενεργοποιήσει τους μαθητές και να τους οδηγήσει στη μάθηση. Έτσι, οι μαθητές στην τάξη κομίζουν εμπειρίες και απόψεις που επηρεάζουν σε όλο το φάσμα κάθε διάδραση που μπορεί να χρησιμοποιεί τεχνικές του θεάτρου και του δράματος, αλλά και στην περίπτωση των Θρησκευτικών, κάθε ιδέα, πεποίθηση και πρακτική που πηγάζει από τα πιστεύω τους και τον πολιτισμό τους. Γι΄αυτό ακριβώς η θρησκευτική εκπαίδευση, στη μετανεωτερικότητα, χρησιμοποιεί τεχνικές του Θεάτρου στην Εκπαίδευση, γιατί και οι δύο βασίζονται στην εμπειρία, καλλιεργούν δεξιότητες και στάσεις αποδομώντας την παγιωμένη γνώση και ζητώντας την ελεύθερη άποψη. Η αυθεντία είναι αμφισβητήσιμη και η υποκειμενικότητα εκτιμητέα. Φυσικά αυτή η θρησκευτική εκπαίδευση επιδιώκει να αναπτύξει την κριτική στάση και τη δυνατότητα ερμηνείας της πραγματικότητας, των θρησκειών και των πολιτισμών που παράγουν, αλλά και των πεποιθήσεων του καθενός. Συγχρόνως στοχεύει στην ολόπλευρη, πνευματική, ηθική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Με βάση το παραπάνω σκεπτικό η εισήγηση αυτή εξετάζει πως το θέατρο διευκολύνει τη διάδραση μεταξύ μαθητών και θρησκειών στο πλαίσιο του μαθήματος του σχολείου. Παράλληλα επιχειρείται να στηριχθεί παιδαγωγικά και με βάση τον κονστρουκτιβισμό ο ρόλος όχι μόνο του μετανεωτερικού μαθήματος των Θρησκευτικών, αλλά και του Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Γι’ αυτό αναφέρονται παραδείγματα, όπως «Ο μανδύας του Ειδικού» ή το «Πολλαπλό ερέθισμα» και πώς αυτά χρησιμοποιήθηκαν αποτελεσματικά στην τάξη στη διδασκαλία των θρησκευτικών και άλλων κοσμοθεωριών του κόσμου.
Ο Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης σπούδασε θεολογία στο Α.Π.Θ. και ελληνική φιλολογία στο Δ.Π.Θ., Έχει μεταπτυχιακό τίτλο Παιδαγωγικής και διδακτορικό στην Κοινωνιολογία της θρησκείας από το τμ. Θεολογίας του Α.Π.Θ.. Διδάσκει από το 2003 Θρησκευτικά στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει εκλεγεί Λέκτορας στη Διδακτική στο τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ. Διετέλεσε σύμβουλος στο Υπουργείο Παιδείας την περίοδο 2007-2009. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια για το Θέατρο στην Εκπαίδευση κι έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με τα Θεατροπαιδαγωγικά Προγράμματα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, Γ.Γ.Ν.Γ.). Έχει πάρει μέρος σε διεθνή συνέδρια κι έχει δημοσιεύσει άρθρα σε πρακτικά κι επιστημονικά περιοδικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει κυκλοφορήσει τρία βιβλία για την εκπαίδευση ( Ο Θεός, ο δικός μου, ο δικός σου. Πολιτισμός, Εκπαίδευση, Ετερότητα-Εκδόσεις Γρηγόρης, Εκπαιδευτικοί εν δράσει-Εκδόσεις Γρηγόρης, Τάξη και Αταξία- Εκδόσεις Ακρίτας)
Συλλογικότητα και αλληλεγγύη κατά τη διδασκαλία της Γεωμετρίας
με τεχνικές Δραματικής Τέχνης στην Εκπαίδευση
Παναγιώτα Κοταρίνου, Μαθηματικός, Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Γέρακα)
Χαρούλα Σταθοπούλου, Επίκουρη Kαθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Άλκηστις Κοντογιάννη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Περίληψη Ανακοίνωσης
Στην εργασία αυτή διερευνάται η επίδραση της Δραματικής Τέχνης στην Εκπαίδευση (ΔΤΕ) στις διαπροσωπικές σχέσεις των μαθητών, καθώς και στη σχέση μαθητών- εκπαιδευτικού κατά τη διδασκαλία της Γεωμετρίας σε μια τάξη μαθητών Β Λυκείου. Για τους σκοπούς της έρευνας πραγματοποιήθηκε διδακτικό πείραμα 25 διδακτικών ωρών με θέμα τη διδασκαλία με χρήση τεχνικών ΔΤΕ της αξιωματικής θεμελίωσης της Ευκλείδειας, και των μη-Ευκλείδειων Γεωμετριών (Υπερβολικής και Ελλειπτικής Γεωμετρίας ) καθώς και της ιστορίας του 5ου αιτήματος του Ευκλείδη.
Οι κύριοι διδακτικοί στόχοι ήταν να κατανοήσουν οι μαθητές πώς θεμελιώνονται τα παραπάνω μοντέλα Γεωμετριών και να αλλάξουν τις στερεοτυπικές εικόνες για τα μαθηματικά και τη διδασκαλία τους. Οι τρεις κύριοι άξονες για τις διδασκαλίες ήταν τα ίδια τα Μαθηματικά, τα πρόσωπα που τα δημιούργησαν και το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο τα Μαθηματικά αυτά γεννήθηκαν και διαμορφώθηκαν. Για να αποκτήσουν οι μαθητές το γνωστικό υπόβαθρο για τις παρουσιάσεις τους προηγήθηκαν διαλέξεις από την ερευνήτρια, συνοδευόμενες με ψηφιακές παρουσιάσεις, καθώς και εργασία των μαθητών σε ομάδες με τη βοήθεια κατάλληλης βιβλιογραφίας ή χρήση των ΤΠΕ. Οι μαθητές στη συνέχεια, προετοίμαζαν τα δρώμενα και τα παρουσίαζαν. Για τις παρουσιάσεις τους αξιοποίησαν τεχνικές Δράματος όπως : παιχνίδι ρόλων, ρεπορτάζ , Alter-ego, ‘Περίγραμμα ρόλου στον τοίχο’ ‘ένα πορτραίτο ζωντανεύει’ ‘Διάδρομο συνείδησης’, ‘Αντικρουόμενες συμβουλές’, ‘‘Ραδιοφωνικές εκπομπές’’ και τεχνικές ‘‘θεάτρου σκιών’’ συνδυασμένες με παιχνίδι ρόλων. Όλες οι δραστηριότητες, με παρεμβολή αφηγητών, αξιοποιήθηκαν στη δημιουργία μιας ταινίας με τίτλο ‘Η ζωή μας με τον Ευκλείδη’.
Για τη συλλογή των δεδομένων αξιοποιήθηκαν τεχνικές εθνογραφικής έρευνας (παρατήρηση, συνεντεύξεις), ενώ βιντεοσκοπήθηκαν και αναλύθηκαν όλες οι παρουσιάσεις των μαθητών. Οι τεχνικές δράματος βοήθησαν να διαμορφωθούν νέες πρακτικές σε μια τάξη ενεργών μαθητών οι οποίοι συνεργάστηκαν για να αναπτύξουν μαθηματική γνώση, με τον εκπαιδευτικό να εμψυχώνει τους μαθητές και να χτίζει ένα κλίμα εμπιστοσύνης σε αντίθεση με την τυπική και απρόσωπη σχέση που συνήθως αναπτύσσεται μεταξύ καθηγητή μαθητών σε μια τυπική τάξη Μαθηματικών. Οι μαθητές μέσα από τη συνεργασία και τις βιωματικές διαδικασίες κατάφεραν να κατανοήσουν τα βασικά στοιχεία της ίδιας της αξιωματικής θεμελίωσης της Ευκλείδειας και Υπερβολικής Γεωμετρίας, καθώς και της ιστορίας τους και μ’ αυτόν τον τρόπο να διευρύνουν την ιδέα που είχαν διαμορφώσει για τη φύση των μαθηματικών. Έμαθαν επίσης να ‘ακούν’ με προσοχή τον άλλο, να βοηθούν ο ένας τον άλλον, να συνεργάζονται για να πάρουν συλλογικές αποφάσεις, να εκτιμούν τις ικανότητες του άλλου, να έχουν υπευθυνότητα ως μέλη μιας ομάδας και να προσφέρουν στην ομάδα ανάλογα με τις δυνατότητές τους και τις ιδιαίτερες κλίσεις τους. Από τις περιγραφές των μαθητών φάνηκε η χρήση ΔΤΕ να λειτούργησε ως ένα αποτελεσματικό διαμεσολαβητικό εργαλείο ώστε να δημιουργηθούν δεσμοί αλληλεγγύης και συλλογικότητας ανάμεσα στους μαθητές και ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές.
Η Παναγιώτα Κοταρίνου είναι καθηγήτρια μαθηματικών στο καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Γέρακα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Διδακτική των Μαθηματικών και είναι υποψηφία διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με θέμα τη διδασκαλία των μαθηματικών μέσα από τη χρήση τεχνικών της ''Δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση''(Drama in Education). Έχει παρακολουθήσει επιμορφώσεις, σεμινάρια, ημερίδες σχετικές με καινοτόμες μεθόδους στη διδασκαλία (Εκπαίδευση σε Μουσεία, Οι παραστατικές τέχνες στη διδασκαλία των θετικών επιστημών) και έχει επίσης συμμετάσχει ως επιμορφώτρια σε εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας των μαθηματικών. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια με εισηγήσεις που αφορούν στην αξιοποίηση της Λογοτεχνίας, του Θεάτρου, της Δραματικής Τέχνης στην Εκπαίδευση και της Ρητορικής στη διδασκαλία των Μαθηματικών.
Η Χαρούλα Σταθοπούλου είναι Μαθηματικός με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και στη Διδακτική και Μεθοδολογία των Μαθηματικών. Το 2003 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή, με τίτλο «Σύνδεση Πολιτισμικού Πλαισίου με τη Μάθηση και τη Διδασκαλία των Μαθηματικών: Εθνογραφική Μελέτη μιας Σχολικής Τάξης Τσιγγανοπαίδων και της Κοινότητας Προέλευσης τους», στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και από το 2007 μέχρι σήμερα είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, στο γνωστικό αντικείμενο «Μαθηματικά και η Διδακτική τους». Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται: Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία των μαθηματικών, Εθνομαθηματικά, Η κουλτούρα της τάξης των μαθηματικών (κοινωνικοπολιτισμικές αλληλεπιδράσεις), Χρήση ΤΠΕ στη διδασκαλία των μαθηματικών. Έχει εκδώσει ένα βιβλίο με τον τίτλο «Εθνομαθηματικά: διερευνώντας την πολιτισμική διάσταση των μαθηματικών και της μαθηματικής εκπαίδευσης», ενώ εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, καθώς και σε πρακτικά συνεδρίων.
Η Άλκηστις Κοντογιάννη είναι Καθηγήτρια Δραματικής Τέχνης στην Εκπαίδευση στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η διατριβή της με θέμα τη Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και την κοινωνικότητα μαθητών με νοητική καθυστέρηση έγινε στο Τμήμα Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Έχει διδάξει ως Αναπληρώτρια καθηγήτρια, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει γράψει (39) βιβλία για παιδιά και για εκπαιδευτικούς. Συμμετέχει σε ερευνητικές ομάδες του εξωτερικού (European network of Affective Education, Dynamic Pedagogy, Caft) και έχει διδάξει σε άλλες χώρες (Αγγλία, Ιταλία, Ιαπωνία).
Ας παίξουμε: μια πρόταση εκπαιδευτικού σεναρίου με δράσεις Θεατρικής Αγωγής
για την καλλιέργεια της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης στο σχολείο
Ιωακειμίδης Παντελής
Εκπαιδευτικός, Διδάκτωρ Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Περίληψη Ανακοίνωσης
Ζούμε σε μια εποχή όπου η γενικότερη κρίση επηρεάζει σημαντικά και την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους μαθητές. Οι δαπάνες για την παιδεία συνεχώς μειώνονται και η οικονομική κατάσταση των περισσοτέρων σχολικών μονάδων βαδίζει από το κακό στο χειρότερο. Η ανεργία μαστίζει τους Έλληνες. Εμφανής αδυναμία του εκπαιδευτικού μας συστήματος διαπιστώνεται η μονομέρεια των ακαδημαϊκών μαθημάτων στο καθημερινό σχολικό πρόγραμμα και η ταυτόχρονη απουσία από αυτό των αντικειμένων Τέχνης και Πολιτισμού (Πυργιωτάκης Ι., 2006).
Η κατάσταση αυτή αναγκάζει την οικογένεια να ανατρέξει στην ιδιωτική πρωτοβουλία για να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών της για πολιτισμική παιδεία (Πυργιωτάκης Ι.,2001).
Ως συνέπεια του παραπάνω γεγονότος διαμορφώνεται η άνθιση της παραπαιδείας στο σχολείο και η καλλιέργεια εκπαιδευτικών ανισοτήτων (πολιτισμική παιδεία μόνο για τους έχοντες) (Χανιωτάκης Ν., 2001).
Το σχολείο οφείλει να αλλάξει νοοτροπία, να βελτιωθεί και να ενσωματώσει στο καθημερινό του πρόγραμμα δραστηριότητες, που θα εμπλέκουν όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές σε ανοικτές διαδικασίες μάθησης, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες τους, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Γι’αυτό και η Πολιτεία κλίνει προς την κατεύθυνση των εκπαιδευτικών σεναρίων, η πρόταση των οποίων προκρίνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια.
Με αυτά τα δεδομένα, στην εν λόγω μελέτη, επιχειρείται ο σχεδιασμός ενός συνόλου δράσεων με την συνδρομή των τεχνικών της δραματικής έκφρασης, που θα καλλιεργούν δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ των συμμετεχόντων.
Το πρώτο μέρος της εργασίας αναφέρεται αποκλειστικά στον προσδιορισμό της κεντρικής ιδέας του θέματος με το οποίο θα ασχοληθούμε, την καταγραφή των εμπλεκόμενων γνωστικών περιοχών που αυτό περιλαμβάνει και την εκτιμώμενη χρονική διάρκεια, που απαιτείται για την ολοκλήρωσή του.
Το επόμενο μέρος της μελέτης είναι αφιερωμένο στην επισήμανση των γνώσεων, πρότερων ιδεών και αντιλήψεων των μαθητών για το εν λόγω ζήτημα και στην διατύπωση του σκοπού και των επιμέρους στόχων του διδακτικού μας σεναρίου.
Ακολουθεί μια ενότητα, η οποία διαπραγματεύεται τη μορφή οργάνωσης της σχολικής τάξης και την απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή για την ολοκλήρωση του προτεινόμενου σχεδίου δράσης.
Στη συνέχεια, παρατίθεται το σχετικό κεφάλαιο, στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά οι προτεινόμενες δραστηριότητες Θεατρικής Αγωγής. Σε κάθε μια από αυτές, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να διακρίνει την εφαρμογή διαφόρων μορφών δραματικής έκφρασης, οι οποίες καλλιεργούν και προωθούν τη βιωματική μάθηση των συμμετεχόντων. Οι ίδιοι οι μαθητές διασκεδάζουν με τις εν λόγω δράσεις, παίζουν και συνάμα γνωρίζουν καλύτερα τα γεωμετρικά σχήματα και τις ιδιότητές τους.
Η εργασία ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση της συμμετοχής των μαθητών σε αυτές τις παιγνιώδεις δραστηριότητες και την διαπίστωση του βαθμού επίτευξης των στόχων, που είχε εκ των προτέρων θέσει ο εκπαιδευτικός της τάξης.
Εν κατακλείδι, παρατίθεται ενδεικτική βιβλιογραφία για την εφαρμογή στο καθημερινό σχολικό πρόγραμμα των διαφόρων μορφών δραματικής έκφρασης, με απώτερο σκοπό την πληρέστερη ενημέρωση και πληροφόρηση του αναγνώστη.
Λέξεις-Κλειδιά: εκπαιδευτικό σενάριο, Θεατρική Αγωγή, συλλογικότητα, αλληλεγγύη, δραματική έκφραση
Ο Παντελής Ιωακειμίδης γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης. Είναι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το 2004 απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης από το ίδιο Τμήμα στις Επιστήμες της Αγωγής με έμφαση στη «Θεατρική Παιδεία και Αγωγή του Λόγου». Η εργασία του βαθμολογήθηκε με ‘Άριστα’ και είχε ως θέμα το παρακάτω: «Δραματοποίηση και Θεατρικό Παιχνίδι στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: στάσεις εκπαιδευτικών και πλαίσιο εφαρμογής στη σχολική τάξη». Το Φεβρουάριο του 2012 ανακηρύχτηκε Διδάκτωρ στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης με θέμα Διατριβής «Η Θεατρική Αγωγή στο Ολοήμερο Σχολείο: εμπειρική διερεύνηση στα δημοτικά σχολεία της Κρήτης» (Άριστα). Η επιστημονική και ερευνητική του δραστηριότητα επικεντρώνεται σε θέματα θεάτρου στην εκπαιδευτική διαδικασία (Δραματοποίηση, Θεατρικό Παιχνίδι, Κουκλοθέατρο, Θέατρο Σκιών, Αυτοσχεδιασμοί, Παντομίμα, Σκετς, Θεατρικό Αναλόγιο, Εργαστήρι Γραφής κειμένων, Θεατρική Παράσταση, Χάπενινγκ κ.τ.λ.). Υπηρετεί στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση από το 2003 σε σχολικές μονάδες του Νομού Ρεθύμνης. Έχει λάβει μέρος με εισήγηση σε αρκετά Συνέδρια και Ημερίδες. Ο ίδιος έχει παρακολουθήσει πολλά άλλα Επιστημονικά Συνέδρια-εντός και εκτός Πανεπιστημίου Κρήτης-και έχει συμμετάσχει στην Οργανωτική Επιτροπή αρκετών Συνεδρίων του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε.
Η Αναδυόμενη Μάθηση μέσω Δράματος:
Μια εναλλακτική προσέγγιση για μια ανθρωπιστική εκπαίδευση
Μαρία Ζαννέτου-Παπακώστα
Πρόεδρος ΙΔΕΑ Κύπρου / Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η παρουσίαση αυτή επικεντρώνεται στο σύστημα «Αναδυόμενη Μάθηση μέσω του Δράματος» ως μια εναλλακτική προσέγγιση για μια Ανθρωπιστική Εκπαίδευση, της οποίας επίκεντρο είναι οι ανθρώπινες αυθεντικές σχέσεις. Η μάθηση βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες των συμμετεχόντων, στα ενδιαφέροντά τους, στα βιώματα και αξίες τους, ενώ, παράλληλα, αναδύεται μέσα από το κτίσιμο μιας αναπαριστώμενης πραγματικότητας με νέα δυναμική σχέσεων, κοινές αξίες και συλλογικότητα.
Η διαδικασία αυτής της προσέγγισης γίνεται έκδηλη μέσα από μια πρωτοποριακή καινοτόμα δράση/πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε σ’ ένα δημοτικό σχολείο της Κύπρου. Στόχος του προγράμματος ήταν ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη της σχολικής, αλλά και της ευρύτερης κοινότητας μέσα από την ενεργοποίηση όλων των μελών της σχολικής μονάδας και (μαθητές/μαθήτριες όλου του σχολείου, το διδακτικό προσωπικό, οι γονείς, ο Σύνδεσμος Γονέων και Κηδεμόνων, η τοπική αυτοδιοίκηση και άλλοι συνεργαζόμενοι φορείς) και τη δημιουργία δεσμών αλληλεγγύης ανάμεσά τους. Η δράση αυτή ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και ειδικότερα με τους μόνιμους και υπό έμφαση στόχους του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, καθώς επίσης και με τους ειδικότερους στόχους της σχολικής μονάδας.
Οι μαθητές/τριες δέκα τάξεων μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους εργάστηκαν ισότιμα και συνεργατικά, μέσα σ’ ένα αυθεντικό και με νόημα προς αυτούς πλαίσιο καθοδηγούμενοι από το εσωτερικό κίνητρο που πήγαζε από την ίδια τη δράση. Προσέγγισαν δέκα διαφορετικά θέματα, του αναλυτικού προγράμματος ως «εμπειρογνώμονες», μέσα από την υιοθέτηση συγκεκριμένου ρόλου, τον οποίο και έφεραν σε πέρας με την υπευθυνότητα και την εμπειρογνωμοσύνη που προσδόθηκε σ’ αυτούς. Οι μαθητές, ως ενεργοί πολίτες, διέγνωσαν τις ανάγκες της σχολικής και της ευρύτερης κοινότητάς τους και προέβησαν σε στρατηγικό σχεδιασμό του οράματος και των στόχων τους και ανέπτυξαν το σχέδιο δράσης για την κοινότητα.
Τους δόθηκε η ευκαιρία να διερευνήσουν και να συνειδητοποιήσουν βιωματικά τις αξίες της κοινότητας στην οποία ζουν, αλλά και των προσφυγικών τους κοινοτήτων από τις οποίες κατάγονταν, την πολιτιστική τους κληρονομιά, τις ρίζες του παρελθόντος και να αναζητήσουν μια νέα αλλαγή που να διέπεται από συλλογικότητα και ένα κοινό όραμα.
Το σχολείο αναδύεται μέσα από τη συλλογικότητα, την απελευθέρωση της φαντασίας, την ευρηματικότητα και τη δημιουργικότητα όλων των συμμετεχόντων, εκπαιδευτικών και μαθητών. Οι ίδιοι μαθητές γίνονται εμψυχωτές βιωματικών εργαστηρίων, διδάσκουν του συμμαθητές τους, δημιουργούν συλλογικά το δικό τους μεγάλο έργο τέχνης με τη χρήση του ψηφιδωτού, γράφουν τους δικούς τους στίχους για το σχολείο τους, το σχολείο του 21ου αιώνα, «το Σχολείο του Μέλλοντος». Το σχολείο που οραματίστηκαν οι μαθητές στον κόσμο του «Εμείς», αυτό είναι το ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο που ενσαρκώνεται στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Κύπρου.
Η Μαρία Ζαννέτου-Παπακώστα είναι κάτοχος πτυχίου της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου και ‘Postgraduate Diploma’, MA και διδακτορικού διπλώματος στο Δράμα στην Εκπαίδευση, του ‘University of Central England’ της Μεγάλης Βρετανίας. Μέσα από τη διδακτορική της διατριβή έχει συστηματοποιήσει ολόκληρη τη δουλειά της πρωτοπόρου του δράματος στην Εκπαίδευση, ‘Dorothy Heathcote’. Από την έρευνά της αυτή έχει προκύψει ένα δομημένο σύστημα διδασκαλίας και μάθησης, η Αναδυόμενη Μάθηση μέσω του Δράματος, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιοδήποτε εκπαιδευτικό που θα ήθελε να το θέσει σε εφαρμογή στην εκπαιδευτική πράξη. Είναι Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης Γενικών Μαθημάτων και Σύνδεσμος Επιθεωρήτρια για τη Θεατρική Αγωγή. Είναι Ιδρυτικό Μέλος και Πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου για το Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση (ΙΔΕΑ Κύπρου). Έχει πολύχρονη πείρα στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών στο δράμα, μέσα από την οργάνωση πολλών σεμιναρίων, βιωματικών εργαστηρίων και διαλέξεων στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και στο τμήμα προδημοτικής Εκπαίδευσης, στο Frederick Institute of Technology και στην εκπαίδευση μεταπτυχιακών φοιτητών του εξωτερικού στο ‘University of Central England’ (PGCert/PGDip/MA in Drama in Education). Έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια και σεμινάρια στην Κύπρο και στο εξωτερικό, καθώς επίσης και σε Ευρωπαϊκά προγράμματα. Έχει σκηνοθετήσει πάρα πολλές σχολικές θεατρικές παραστάσεις.
Μουσείο Σχολικής Ζωής εκτός των τειχών: με σημεία παιδαγωγικής αναφοράς
το θεατρικό παιχνίδι, ένα ιστορικό μνημείο και μια διεθνή έκθεση παιδικής ζωγραφικής
Μαρία Δρακάκη
Δασκάλα, Μsc Διοίκησης Πολιτισμικών Μονάδων, υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Αριστόκριτος Τομαζινάκης,
Δάσκαλος, Εμψυχωτής Παιδαγωγικής Θεάτρου – Θεατρικού Παιχνιδιού
Περίληψη Ανακοίνωσης
Το Μουσείο Σχολικής Ζωής, που λειτουργεί από το 2006 στα Χανιά της Κρήτης με την ευθύνη αρχικά της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και σήμερα με την ευθύνη του Δήμου Χανίων, στο πλαίσιο της επικοινωνιακής του στρατηγικής οργάνωσε τον Ιανουάριο του 2012 διεθνή έκθεση παιδικής ζωγραφικής με θέμα «Ο πλανήτης γη και οι φίλοι μας τα ζώα». Ως χώρος της έκθεσης συνειδητά επιλέχτηκε όχι η υπάρχουσα υποδομή του Μουσείου στο δημοτικό διαμέρισμα Νεροκούρου, 5 χλμ από το κέντρο των πόλης , αλλά ένα ιστορικό μνημείο με σύγχρονη πολιτισμική χρήση, το Νεώριο Moro στο πολυσύχναστο Ενετικό λιμάνι των Χανίων , ακριβώς επειδή συγκεντρώνει καθημερινά μεγάλο αριθμό επισκεπτών όλων των ηλικιών.
Η ανακοίνωση επιδιώκει να αναδείξει την κομβική σημασία του θεατρικού παιχνιδιού στην ερμηνεία των έργων της έκθεσης με αφετηρίες λειτουργικά στοιχεία της σύγχρονης αξιοποίησης του χώρου, αλλά και οπτικές αναπαραστάσεις επιλεγμένων από το κοινό δημιουργιών με σκοπό την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών ως προς επίμαχα παγκόσμια ζητήματα που αφορούν στην προστασία του πλανήτη γη, στην αειφορία και στο σεβασμό προς τα ζώα.
Χωρίς να αγνοείται η αισθητική εμπειρία που παρέχει αυτοδύναμα μια έκθεση παιδικής ζωγραφικής επιχειρήθηκε μέσα από το ισχυρό βίωμα σε όλες τις φάσεις του θεατρικού παιχνιδιού το χτίσιμο δεσμών αλληλεγγύης ανάμεσα σε επισκέπτες που συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο χώρο της έκθεσης με σημείο αναφοράς γόνιμες αμφισβητήσεις σε καίρια ζητήματα της εποχής μικρά και μεγάλα. Το θεατρικό παιχνίδι έφερε κοντά ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών άγνωστους μεταξύ τους και μέσα από την σύμβαση του παιχνιδιού ευαισθητοποιήθηκαν και επεξεργάστηκαν θέματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.
«Το παιχνίδι στο θεατρικό παιχνίδι, σύμφωνα με τον Λάκη Κουρετζή, παράγει ζωή. Εμπειρίες ζωής….Πέρα από μορφές , ήχους , σχήματα και νοήματα που διδάσκουν τα στερεότυπα Παίζοντας ανακαλύπτεις τη χωροσωματικότητα, τη χωροχρονικότητα, την αίσθηση της ροής των πραγμάτων. Τη ζωή που γίνεται στιγμή, άμεσο συμβάν, τη ζωή που αγωνίζεται, αντιστέκεται, επιτίθεται, υποχωρεί, παθιάζεται, ευαισθητοποιείται.. Τη ζωή που γίνεται αγάπη…»
Η Μαρία Δρακάκη είναι δασκάλα και νηπιαγωγός, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης του τμήματος «Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και υποφήφια διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Υπηρετεί ως Δασκάλα στο 8ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων.Έχει διατελέσει γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής Συντονισμού του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισμός» στο Ν.Χανίων και έχει παρακολουθήσει όλους τους κύκλους επιμόρφωσής του. Έχει συμμετάσχει στα ευρωπαϊκά προγράμματα Comenius I και Grundtving. Έχει εκπονήσει εκπαιδευτικό υλικό για τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, έχει παρουσιάσει εισηγήσεις σε συνδιασκέψεις και συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά. Δραστηριοποιείται στο χώρο του Τύπου με μόνιμες στήλες στην εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα». Ανήκει στο Μητρώο Εκπαιδευτών Ενηλίκων του ΕΚΕΠΙΣ και είναι μέλος της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ). Είναι επίσης επιμορφώτρια στο Μείζον Πρόγραμμα Σπουδών, στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και στα Νέα Προγράμματα Σπουδών στο επιστημονικό πεδίο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Από το 1998 ασχολείται με την οργάνωση και υλοποίηση της ιδέας του Μουσείου Σχολικής Ζωής Είναι ιδρυτικό του μέλος του Μουσείου, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του και Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του. Είναι επιστημονική συνεργάτης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
Ο Αριστόκριτος Τομαζινάκης είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εργαστηρίου Παιδαγωγικής Θεάτρου – Θεατρικού Παιχνιδιού «Λάκης Κουρετζής» του Θεάτρου της Ημέρας. Ως εκπαιδευτικός συμμετέχει από το 2004 στο πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» – Η τηλεδιάσκεψη στο σχολείο. Έχει συμμετάσχει ως εισηγητής σε αρκετά συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια σχετικά με τα ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη Θεατρική Αγωγή. Είναι πρόεδρος του Συλλόγου Παιδαγωγών – Εμψυχωτών Θεατρικού Παιχνιδιού «Παιδαγωγική Θεάτρου Κρήτης» και το 2010 συμμετείχε ως εισηγητής στο Π.Ε.Κ. Κρήτης με θέμα τη Θεατρική Αγωγή. Επίσης έχει δημοσιεύσει σχετικά άρθρα σε πρακτικά συνεδρίων. Υπηρετεί ως διευθυντής στο Ιδιωτικό Δημοτικό Σχολείο Ναυστάθμου Κρήτης.
Αφετηρία στον Αυλώνα
Στάθης Γράψας,
Ηθοποιός, Καθοδηγητής Θεατρικών Εργαστηρίων στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα
Νίκος Αρμένης,
Διευθυντής 2ου Δημοτικού Σχολείου Αυλώνα (Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων)
Περίληψη Ανακοίνωσης
Η Ανακοίνωση θα έχει θέμα το θεατρικό εργαστήρι που έχω υλοποιήσει με τους μαθητές του δημοτικού σχολείου μέσα στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων του Αυλώνα. Αυτό που με απασχολούσε με τους έγκλειστους μαθητές ήταν η συστηματική δουλειά μαζί τους. Πολλή σύντομα κατάλαβα ότι από τις συζητήσεις που κάναμε και από την δουλειά που γινόταν στο εργαστήρι, θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε την δουλειά μας σε κοινό που θα ερχόταν μέσα στην φυλακή. Το εργαστήρι πολύ σύντομα πήρε την μορφή ενός θιάσου που παρουσιάζει την δουλειά του σε καλεσμένους περίπου κάθε 2 μήνες .
Η πρώτη παράσταση έχει τίτλο' Αφετηρία' και πραγματεύεται τα βιώματα των παιδιών πρίν και μέσα στην φυλακή. Δεν υπάρχει κείμενο, αλλά εικόνες με τα σώματα. Μιλάνε τα πρόσωπά τους με την σιωπή τους. Μιά φράση έχει ο καθένας στο τέλος που μοιάζει περισσότερο με ευχή. Η παράσταση έχει και διαδραστικό χαρακτήρα και οι θεατές συμμετέχουν στο τέλος.
Μέχρι τώρα η θεατρική ομάδα του Αυλώνα έχει δώσει 13 παραστάσεις εντός του καταστήματος και 2 σε άλλες φυλακές. Στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού και στις Γυναικείες Φυλακές στη Θήβα. Αυτό τον καιρό γίνονται πρόβες για την δεύτερη παράσταση που θα παιχτεί το Δεκέμβρη. Πέρα από τις πρόβες και τις παραστάσεις της ομάδας, έχω εισάγει και άλλες δρατηριότητες για τους νεαρούς κρατούμενους της ομάδας όπως, Χορός – Hip-Hop, ακροβατικά, ζογκλερικά, ακόμα και μαθήματα Capoeira. Τα μέλη της θεατρικής ομάδας δείχνουν μια ωριμότητα και πειθαρχία που δεν διακρίνεται στους άλλους κρατούμενους. Χωρίς καμιά αμφιβολία αυτή η πολυπολιτισμική ομάδα θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο ομάδας αν υπολογίσει κανείς τις συνθήκες στις οποίες δουλεύουν και υπάρχουν και τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Η έκθεση που έχω ετοιμάσει με τίτλο ’12 μήνες Αφετηρία’ αναφέρει με λεπτομέρεια την διαδικασία και τις συνθήκες του εργαστηρίου, και επίσης συνοδεύεται από επιστολές ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, θεατρολόγων, και απλών θεατών που κατέθεσαν την μαρτυρία της εμπειρίας τους. Το υλικό για την παρουσίαση θα είναι από την έκθεση ’12 μήνες Αφετηρία’ και θα συνοδεύεται με φωτογραφικό υλικό.
Ο Στάθης Γράψας έχει σπουδάσει υποκριτική στην Αυστραλία, στην Αγγλία και στην Ελλάδα, όπου πρόσφατα συμμετείχα στις παραστάσεις του ‘Μάουζερ’ και του ‘Προμηθέα Δεσμώτη’ με το Θέατρο Άττις. Ήταν μέλος της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου για μερικά χρόνια, και έχει συνεργαστεί στο ελεύθερο θέατρο με διάφορους θιάσους. To 2010 είχε αναλάβει την διδασκαλία και σκηνοθεσία των μαθητών στο 66ο και 136ο δημοτικό σχολείο στο Μεταξουργείο όπου παρουσιάστηκε το κείμενο του Θανάση Αλευρά με τίτλο ‘Λαθραία ζωή’ . Στη συνέχεια, οργάνωσε και δημιούργησε την θεατρική ομάδα μέσα στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων του Αυλώνα, όπου η ομάδα τώρα παρουσιάζει το θεατρικό δρώμενο με τίτλο ‘Αφετηρία’. Το 2008 ήταν καλεσμένος στην Καλιφόρνια, όπου σκηνοθέτησα μια δική μου διασκευή της κωμωδίας του Αριστοφάνη ‘Όρνιθες’. Το 2000 βρέθηκε στο Βελιγράδι όπου οργάνωσε και υλοποίησε θεατρικά εργαστήρια σε ιδρύματα με ορφανά και άστεγα παιδιά. Επίσης συνεργάστηκα με το BBC ως βοηθός σκηνοθέτη στο ντοκιμαντέρ με θέμα την 17Νοέμβρη. Από το 2003 συνεργάζομαι με το Hydrama – Κέντρο Θεάτρου και Τεχνών, ως σκηνοθέτης και καθοδηγητής θεατρικών εργαστηρίων.
Το θέατρο σκιών στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό σχολείο
Βαγγέλης Γαλάνης
δάσκαλος, υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών
Περίληψη Ανακοίνωσης
Τα τελευταία χρόνια γράφονται πολλά για τη θέση που μπορεί να πάρει το θέατρο σκιών στην εκπαίδευση και πολλές επιστημονικές μελέτες ασχολούνται με το θέμα. Διάφοροι καραγκιοζοπαίχτες επισκέπτονται τα σχολεία για να δώσουν αμφίβολης ποιότητας παραστάσεις και πολλές φορές τα παιδιά οργανώνουν παραστάσεις στις οποίες πρωταγωνιστεί ο Καραγκιόζης. Στις παραστάσεις αυτές ο Καραγκιόζης άλλοτε ταξιδεύει μαζί με τον Θησέα στην Κρήτη, άλλοτε βοηθάει έναν άλλον ήρωα της αρχαιότητας να ολοκληρώσει το έργο του και άλλοτε φτιάχνει παγωτά ή πετάει με αεροπλάνα. Η τάση αυτή έχει πολλούς υποστηρικτές (Καλλέργης Η., «Καραγκιόζης και παιδική ψυχή» 2003, επίσης Αναγνωστόπουλος Β., «Η μαθητεία των παιδιών μπροστά στους ίσκιους» 2003).
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι που υποστηρίζουν πως με αυτόν τον τρόπο ο Καραγκιόζης μετατρέπεται αποκλειστικά σε ένα θέαμα για παιδιά, εξαφανίζονται τα ανατρεπτικά χαρακτηριστικά του και ο «νέος Καραγκιόζης» δεν είναι πια ένα αληθινό λαϊκό θέατρο γιατί χάνει όλα εκείνα τα στοιχεία που συγκέντρωσε στην ιστορική του διαδρομή (Χατζής Γ., «Οι επιδράσεις στο ρεπερτόριο» 1999, επίσης Γαλάνης Β., «Ο Καραγκιόζης στην εκπαίδευση: Μια απόπειρα αποτίμησης της διαδρομής ενός ασεβούς χαρακτήρα που ξεκίνησε ως θαμώνας των χαμαιτυπείων και κατέληξε στα σχολεία» 2011). Προτείνουν λοιπόν την χρήση του θεάτρου σκιών στην εκπαίδευση, αλλά χωρίς τον Καραγκιόζη και τον τυποποιημένο θίασο.
Εκτός όμως από τα παραπάνω στοιχεία, ο ψύχραιμος αναλυτής μπορεί να δει και μια άλλη πλευρά του Καραγκιόζη που τον κάνει ακατάλληλο για την εκπαίδευση. Στον θίασο υπάρχουν χαρακτήρες από διαφορετικές εθνότητες, για παράδειγμα ο Αλβανός, ο Εβραίος και Αράπης, που αντιμετωπίζονται με έχθρα και πολλές φορές με έντονο ρατσισμό. Τέτοιες πρακτικές δεν έχουν θέση στη σημερινή σχολική πραγματικότητα. Στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό σχολείο συνυπάρχουν παιδιά από διαφορετικές εθνότητες. Το σχολείο πρέπει να δημιουργήσει δεσμούς αλληλεγγύης ανάμεσά τους.
Υπάρχει λοιπόν θέση για το θέατρο σκιών στην εκπαίδευση;
Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα καταφατική, αλλά το σχολικό θέατρο σκιών θα πρέπει να ξεφύγει από τον Καραγκιόζη και τον τυποποιημένο θίασό του. Οι καλλιτέχνες και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βρουν νέους δρόμους, νέους χαρακτήρες και νέους μύθους. Για παράδειγμα μπορούν να χρησιμοποιήσουν μύθους από την παράδοση των λαών και να δείξουν τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Ιστορίες με ανθρώπους ή ζώα, μύθοι και έργα του ζωντανού θεάτρου, προσαρμοσμένα στον ονειρικό κόσμο του θεάτρου σκιών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιτυχία. Παραδείγματα τέτοιων έργων είναι ο δημοφιλής στη Βαλκανική χερσόνησο μύθος της Δρακοκτονίας και το έργο «Όνειρο θερινής νύχτας» του William Shakespeare.
Με αυτές τις συνθήκες το θέατρο σκιών μπορεί να εξελιχτεί σε ένα σπουδαίο παιδαγωγικό μέσο που θα δημιουργεί δεσμούς αλληλεγγύης ανάμεσα στους μαθητές και θα συνεισφέρει στις απαιτήσεις τις πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης.
Ο Βαγγέλης Γαλάνης είναι δάσκαλος και εργάζεται στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Διδασκαλείου «Δημήτρης Γληνός». Ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του (Master of Arts) στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ με τίτλο: «Ελληνικό θέατρο σκιών: μια μελέτη για την ιστορική του διαδρομή». Είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ και το διδακτορικό του έχει τίτλο: «Το νεοελληνικό λαϊκό θέατρο ως μέσο παιδείας του ελληνικού λαού από την ίδρυση του ελληνικού κράτους ως σήμερα». Είναι καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών και έχει δώσει πλήθος παραστάσεων στα σχολεία όπου εργάστηκε και στα πλαίσια άλλων εκδηλώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει διδάξει σε εργαστήρια σχετικά με το θέατρο σκιών και τo κουκλοθέατρο. Μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά έντυπα στην Ελλάδα και στη Νότια Αφρική.
Το εκπαιδευτικό δράμα στα ελληνικά μουσεία:
Πραγματικότητα, προκλήσεις και προοπτικές
Φωτεινή Βενιέρη
Υποψήφια Διδάκτορας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Περίληψη Ανακοίνωσης
Τα μουσεία παρουσίαζαν ανέκαθεν πολυσύνθετες αναπαραστάσεις. Η παρουσίαση των μουσειακών αντικειμένων μέσα στους εκθεσιακούς χώρους ακολουθεί μια συγκεκριμένη αφήγηση η οποία προσδιορίζεται με βάση τη μουσειακή πολιτική, την μουσειολογική μελέτη αλλά και άλλες συνιστώσες που συνυπολογίζονται κατά τη δημιουργία της. Σε κάθε περίπτωση, η μουσειακή έκθεση αντιπροσωπεύει, κυρίως, έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, ενέχοντας μια ιδεολογική και κοινωνική διάσταση, παρά εξασφαλίζει μια αδιαμεσολάβητη και στοχαστική συνάντηση μεταξύ των επισκεπτών και των αντικειμένων, ζητούμενο που βρίσκεται στη βάση της πολιτιστικής εξουσίας του μουσείου.
Κεντρικό ζήτημα της σύγχρονης μουσειολογίας αποτελεί ο εκδημοκρατισμός των μουσείων μέσα από την ανθρωποκεντρική προσέγγιση των εκθέσεων, τον επισκεπτοκεντρικό σχεδιασμό της πολιτικής των μουσείων και την προσπάθεια εκπλήρωσης του κοινωνικού τους ρόλου.
Βασική έκφραση της επικοινωνιακής και εκπαιδευτικής πολιτικής των μουσείων αποτελούν τα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα. Στα ελληνικά μουσεία, τα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα εμπλουτίζονται όλο και περισσότερο με διάφορες μορφές θεάτρου για να εξυπηρετήσουν στόχους όπως η βιωματική προσέγγιση των εκθεμάτων, η διανοητική επεξεργασία και η συναισθηματική εμπλοκή των συμμετεχόντων/ουσών.
Δομικό χαρακτηριστικό των θεατρικών μορφών που συναντώνται είναι η μείξη διαφορετικών παραδόσεων. Μία από τις βασικές παραδόσεις που τροφοδοτεί το θέατρο στα ελληνικά μουσεία είναι η παράδοση του εκπαιδευτικού δράματος, με τον τρόπο που έχει αναπτυχθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Το θεατρικό παιχνίδι, η δραματοποίηση και το παιχνίδι ρόλων συνιστούν τις συχνότερες τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος στα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα των μουσείων, ενώ η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος εκπαιδευτικού δράματος έχει πραγματοποιηθεί μόνο μία φορά.
Η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει στην παρουσίαση και ανάλυση των μορφών εκπαιδευτικού δράματος που εφαρμόζονται ή έχουν εφαρμοστεί στα ελληνικά μουσεία, στις ιδιαιτερότητες του μουσειακού περιβάλλοντος και στις δυνατότητες που παρέχονται μέσα από την εφαρμογή τεχνικών ή προγραμμάτων εκπαιδευτικού δράματος στο ελληνικό μουσειακό περιβάλλον.
Συνακόλουθα, διερευνάται ο ρόλος και ο χαρακτήρας του εκπαιδευτικού δράματος ως μορφή ερμηνείας στα ελληνικά μουσεία και οι προοπτικές που μπορεί να έχει η περαιτέρω αξιοποίηση του εκπαιδευτικού δράματος στο μουσειακό περιβάλλον.
Κεντρικό ζητούμενο παραμένει η δυναμική που μπορεί να έχει το εκπαιδευτικό δράμα στο μουσειακό περιβάλλον, στο πλαίσιο της ανάπτυξης μιας στοχαστικής διαδικασίας η οποία θα συνδιαλέγεται με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Τα μουσεία ως φορείς που διαχειρίζονται την επίσημη παρακαταθήκη της μνήμης εφαρμόζουν διαφορετικές ερμηνευτικές στρατηγικές με στόχο την ενεργή εμπλοκή του επισκέπτη στη διαμόρφωση των προσωπικών του νοημάτων. Παράλληλα τα μουσεία, καλούνται να παίξουν έναν ζωντανό ρόλο στην σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και να μην αποτελούν αποστειρωμένους χώρους παρουσίασης του παρελθόντος. Σε αυτήν την κατεύθυνση διερευνάται η δυνατότητα του εκπαιδευτικού δράματος να συμβάλλει στην ανάδειξη του μουσείου σε ένα ζωντανό κύτταρο της σύγχρονης κοινωνίας.
Η Φωτεινή Βενιέρη αποφοίτησε από το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2004. Το 2006 εισήχθη στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Πολιτιστική Διαχείριση», του τμήματος «Επικοινωνία, Μέσα και Πολιτισμός» του Παντείου Πανεπιστημίου με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Το 2008, με υποτροφία του ΙΚΥ, του ιδρύματος Λεβέντη και του κληροδοτήματος Παπαδάκη, ξεκίνησε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Το θέατρο στο Μουσείο ως Μέσο Ερμηνείας» στο τμήμα «Πολιτισμικής Τεχνολογίας» του Πανεπιστημίου Αιγαίου, υπό την επίβλεψη της επ. καθ. Ν. Νικονάνου. Από το 2011 συνεχίζει τη διατριβή της στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Είναι μέλος του Εργαστηρίου Μουσειακής Έρευνας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Θεατρολόγων (ΠΕ.ΣΥ.Θ.) και της International Museum Theatre Alliance (IMTAL) Ευρώπης και Αμερικής και του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση .
Drama in schools: making the educational and artistic argument for its inclusion, retention and development.
John Somers
Honorary fellow in the Department of Drama at Exeter University
Paper Presentation
language: english
Abstract
If Drama is to expand in education systems around the world, and retain its position in those countries which currently acknowledge it as part of students’ curriculum entitlement, leading Drama figures have to make the case for Drama. It is also necessary for the classroom teacher to understand and use the arguments for Drama’s curriculum inclusion.
This presentation will lay out the evidence to support Drama’s curriculum inclusion and provide examples of how practising teachers can, in their day-to-day work, ensure that the people who ‘need to know’ – politicians, education administrators, principals, other teachers, students and their parents – can be made aware of Drama’s importance
John Somers is a freelance theatre maker and writer and an honorary fellow in the Department of Drama at Exeter University. He retired from the University on 2005 but works extensively abroad (Finland, Palestine, Poland, Greece, Czech Republic and Turkey in 2011/12) and in the UK. His award-winning Interactive Theatre programme ‘On the Edge’ toured nationally for six months and was commissioned by Rethink as part of its ‘Time to Change’ anti-stigma mental health campaign 2009/10. He also originated a new Interactive Theatre programme on stress and suicide in the veterinary profession, performed in 2011 and 2012. John was Dean of the Faculty of Education in the period 1992/95. He makes original theatre in communities and has created and directed ten original theatre projects in East Devon as Artistic Director of Tale Valley Community Theatre (see tvctheatre.org). He is the founder editor of the research journal ‘Research in Drama Education’ (1995), founder director of Exstream Theatre Company (2002), founder of the Exeter MA Applied Drama degree (1999) and founder director of the Exeter international drama research conference (1996). He is the holder of the 2003 American Alliance of Theatre in Higher Education Special Recognition Award. John has published widely in research journals and books.
On the role of theatre in current discourse of cultural literacy
Ulrike Hentschel
Professor, Arts University Berlin, Germany
Paper presentation
language: english
Abstract
Playing theater is often justified as an ideal form of training to achieve targeted competencies and is concerned with the undertaking of soft-skills development of the individual - such as flexibility, team skills, and self-management. Therefore it must be made compatible in order to reach these aims and runs the risk of being reduced to a mere method.
In contrast to the formal justifications of playing theatre as a tool or method in education to reach certain competences, I will introduce a concept of aesthetical education.
A concept of this kind does not ask what can be learned by playing theatre, neither with regards to the subject matter to be taught, nor to the target competencies. It is of much greater interest to ask how playing theatre functions, and only afterwards what potential for cultural literacy might playing theatre have.
The assumption therein is that certain educational processes are inherent in playing theatre, yet they cannot be determined beforehand as normative “learning goals”.
The approach to aesthetic experience introduced here, and the resulting aesthetic education within theater pedagogy thus attempts to consider both as constituent sides of the process: the specific experiences of the players in a productive involvement with theatermaking, but also, the particular materiality and method of production of the art of theater.
Ulrike Hentschel studied social sciences, pedagogy and theatre pedagogy, teacher 1980-1987, PhD in theatrepedagogy 1996, Since 2001 Professor at the University of the Arts Berlin, leading the master program “theatrepedagogy”, since 2009 vice dean of the faculty of performance arts, Co-Editor of the “Zeitschrift für Theaterpädagogik”, many publications concerning aesthetical education, contemporary theatre and pedagogy, theatre at school.
Ένα δανεικό παλτό μπορεί να σε ζεστάνει αλλά σχεδόν σίγουρα δεν θα σου κάνει!
Brendon Burns
Σκηνοθέτης, Λέκτορας στο Ινστιτούτο Παραστατικών Τεχνών του Λίβερπουλ, Ηνωμένο Βασίλειο
Ανακοίνωση
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Ζούμε σ’ έναν κόσμο στον οποίο πολύ εύκολα έρχεται κανείς σε επαφή με πάμπολλες απόψεις. Χιλιάδες αλήθειες είναι διαθέσιμες στο πάτημα μόνο ενός κουμπιού. Γιατί να διαθέσει κανείς χρόνο να διαμορφώσει την προσωπική του θέση για καθημερινά ζητήματα, όταν υπάρχουν ήδη τόσοι πολλοί που μπορούν να το κάνουν γι’ αυτόν; Πού όμως ακριβώς μέσα σ’ αυτήν την εικοσιτετράωρη παραφωνία των ειδήσεων, της τροφοδότησης του twitter και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης μπορεί μια άποψη να γίνει τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία; Επιχειρηματολογία που με τη σειρά της μπορεί να σπείρει τους σπόρους της δράσης; Μπορεί η αλληλεγγύη να επιτευχθεί χωρίς να πάρει κανείς ενεργή και τεκμηριωμένη θέση; Αρκεί μια παθητική σύγκλιση απόψεων;
Η παρουσίαση αυτή υποστηρίζει μια διερευνητική διαδικασία θεατρικής δημιουργίας, που αντιστέκεται στην παθητική υιοθέτηση της γνώμης του άλλου, ενώ ταυτόχρονα παρακάμπτει την αυτοκαταστροφική υπεροχή του συμβατικού πολιτικού θεάτρου. Κεντρικό θέμα της πρότασης αυτής αποτελεί μια θεώρηση της έννοιας του Αγώνα και των ποικίλων εκφάνσεών της στα πεδία του αθλητισμού, του θεάτρου, των θεωριών παιχνιδιού και της πολιτικής. Η υιοθέτηση της δυνατότητας μιας κατ’ αντιμωλίαν συζήτησης επιτρέπει την θεώρηση του θεάτρου/δράματος στο σχολείο ως χωνευτηρίου αγωνιστικής εμπλοκής, κατά την οποία μπορεί κανείς να εκφράσει τις θέσεις του, να τις θέσει υπό έλεγχο και να τις επαναδιατυπώσει, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι όσες φορές και να επαναληφθεί η διαδικασία αυτή, από την φύση της δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί ολοκληρωμένη.
Η παρουσίαση διερευνά, τέλος, πώς η διαδικασία αυτή μπορεί να επιτευχθεί στην πράξη και πώς οι διαρκείς μεταπτώσεις και η αστάθεια της σύγχρονης εποχής προσφέρουν μια ιδανική ευκαιρία για κάτι τέτοιο.
Ο Brendon Burns είναι σκηνοθέτης, λέκτορας και εμψυχωτής με μεγάλη εμπειρία. Έχει εκπονήσει σημαντικά προγράμματα συμμετοχικού και εκπαιδευτικού θεάτρου/δράματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ευρώπη και στην Δυτική Αφρική. Σπούδασε υποκριτική στο Arts Educational School του Λονδίνου, και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές σ το Θέατρο στην Εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο του Middlesex. Έχει διατελέσει Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Solent Peoples Theatre , του Indefinite Article και του First Draft Theatre και Αναπληρωτής Διευθυντής τουThe Haymarket Basingstoke και του Proteus Theatre. Είναι Διευθυντής του Τμήματος Θεάτρου στην Κοινότητα στο Ινστιτούτο Παραστατικών Τεχνών του Λίβερπουλ, όπου και διδάσκει, καθώς και Διευθυντής του Foundation for Citizen Arts. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται: η δουλειά του πολίτη-καλλιτέχνη, το Θέατρο για τη Δημοκρατία και η εκπαίδευση εμψυχωτών θεάτρου/δράματος.
Δράμα, Νευρώνες και Ενσυναίσθηση, ή Πώς Μας Ενώνει Όλους ο Ενθουσιασμός
Patrice Baldwin,
πρόεδρος του IDEA (International Drama Theatre and Education Association – Διεθνής Οργανισμός για το Θέατρο στην Εκπαίδευση)
γλώσσα: αγγλικά
Περίληψη
Μαθαίνουν τα παιδιά πιο αποτελεσματικά σε κοινωνικά περιβάλλοντα; Έχουν οι ηθοποιοί εξαιρετικά καλά ανεπτυγμένους κατοπτρικούς νευρώνες; Στο θέατρο, σε μια παράσταση, τι μπορεί να συμβαίνει στο μυαλό του κοινού;
Εάν οι δάσκαλοι χρησιμοποιούν το δράμα ως μέθοδο εκμάθησης, τότε θα πρέπει να βελτιώσουν τη γνώση και την κατανόηση που έχουν τόσο για το δράμα, όσο και τη μάθηση. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον πρώτα οι ίδιοι γνωρίσουν τις πρόσφατες εξελίξεις της κοινωνικής νευροεπιστήμης, μπορούν να ωφεληθούν από αυτές. Η ανακοίνωση αυτή θα ασχοληθεί με το πώς και γιατί τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες προσπαθούν να «διαβάζουν» ο ένας τον άλλον, και το γιατί ενδεχομένως να διαφέρουν σημαντικά ως προς την ικανότητά τους αυτή και άρα στην ικανότητά τους να «συμπάσχουν», να «ενσυναισθάνονται». Αντλώντας υλικό από την δεύτερη ενημερωμένη έκδοση του βιβλίου της “With Drama in Mind: real learning in imagined worlds” (Μάϊος 2012), η Patrice Baldwin θα εξηγήσει πως το δράμα λειτουργεί ως μέσο εκμάθησης και πώς μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Η Patrice Baldwin είναι Πρόεδρος του International Drama Theatre and Education Association (IDEA) και Πρόεδρος του National Drama στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Παγκόσμιας Συμμαχίας για τις Τέχνες στην Εκπαίδευση (World Alliance for Arts Education-WAAE) καθώς και διευθύντρια του Προγράμματος Drama for Learning and Creativity (D4LC). Η Patrice έχει εργαστεί ως διευθύντρια σχολείου, σύμβουλος, επιθεωρήτρια καθώς και ως σύμβουλος στα εκπαιδευτικά προγράμματα του BBC. Έχει γράψει πολλα βιβλία για το Θέατρο/Δράμα στην εκπαίδευση και τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται σε θέματα θεάτρου και νευροεπιστημών.
Το θέατρο/δράμα ως παράγοντας ενίσχυσης της αλληλεγγύης στο πλαίσιο της μαθησιακής διαδικασίας
στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Συμπεράσματα μελέτης–Προβληματισμοί
Παναγιώτα (Μπέττυ) Γιαννούλη είναι εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος
Ανακοίνωση
Περίληψη
Η αλληλεγγύη προϋποθέτει τη συναίσθηση αμοιβαίων υποχρεώσεων και δικαιωμάτων και την αλληλοϋποστήριξη των μελών μιας ομάδας. Η επικοινωνιακή διαδρομή που λαμβάνει χώρα σε μια σχολική τάξη ως ομάδα, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των δεσμών και της αποδοχής μεταξύ των μελών της. Το είδος της αλληλεπίδρασης που αναπτύσσεται στην τάξη καθορίζει και το είδος των σχέσεων που διαμορφώνονται, προκειμένου οι μαθητές/μαθήτριες να νιώθουν ότι αποτελούν μέρος ενός συνόλου με κοινούς στόχους που τους δίνει την ευκαιρία και τη δυνατότητα να αναπτύξουν τους συλλογισμούς και να εκφράσουν τις απόψεις τους χωρίς να «φοβούνται» τα λάθη τους και την αντίδραση των άλλων.
Σκοπός της ανακοίνωσης είναι να παρουσιάσει πτυχές της έρευνας που μελέτησε την αξιοποίηση του θεάτρου/δράματος στη διδασκαλία θεωρητικών μαθημάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Θα συζητηθούν μεταξύ άλλων οι αλλαγές που παρατηρήθηκαν ως προς τη δημιουργία πλαισίου συνεργασίας, την ανάπτυξη της συλλογικότητας, την αναζήτηση λύσεων και εναλλακτικών προτάσεων, την απέκδυση του φόβου των μαθητών/μαθητριών να εκφράσουν τις απόψεις τους και την ενεργό συμμετοχή τους στο μάθημα. Το δημιουργικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οι μαθητές/μαθήτριες συνεργάστηκαν, ανέλαβαν ρόλους, αυτοσχεδίασαν, δημιούργησαν ομαδικές συνθέσεις καθώς και ο υποστηρικτικός ρόλος του εκπαιδευτικού-εμψυχωτή διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη δεσμών αλληλεγγύης στην ομάδα.
Πολλά από τα συμπεράσματα της έρευνας συνεπικουρούνται και από συναφείς έρευνες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και επιδιώκεται να συμβάλουν στην ανάπτυξη γόνιμου διαλόγου για τη θέση του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση. Παράλληλα, κείμενα και διακηρύξεις διεθνών οργανισμών, όπως ο Οδικός Χάρτης της Λισσαβόνας για τις Τέχνες και η Ατζέντα της Σεούλ, επισημαίνουν τον ιδιαίτερο ρόλο των τεχνών, μεταξύ των οποίων και του θεάτρου/δράματος, στη διαχείριση των κοινωνικών και πολιτισμικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος.
Η Παναγιώτα (Μπέττυ) Γιαννούλη είναι εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος, με σπουδές στην Εγκληματολογία και τα Οικονομικά. Έχει εργαστεί εθελοντικά στον τομέα κοινωνικής παρέμβασης σε Δήμους και από το 1998 έχει στρέψει τα ενδιαφέροντά της και την πρακτική της στην παιδαγωγική και την πολιτισμική δράση του θεάτρου στην εκπαίδευση. Η εργασία της περιλαμβάνει την έρευνα και την επιμόρφωση στην παιδαγωγική του θεάτρου, και το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που αξιοποιούν το θέατρο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι ιδρυτικό μέλος του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και διατέλεσε πρόεδρός του από το 2008-2011.